نگاهی به زندگی «هیکل»/ ۷۴ سال همنشینی با ۲ پادشاه و ۷ رئیس جمهور + عکس

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، محمد حسنین هیکل در تاریخ 23 سپتامبر سال 1923 در روستای باسوس یکی از روستای استان القلیوبیه دیده به جهان گشود و فعالیت رسانه ای خود را از سال 1942 آغاز کرد.
هیکل در طول عمر خود دوران دو پادشاه و 7 رئیس جمهور را تجربه کرد، وی در سال 1952 توانست از همنشینی با جمال عبدالناصر بهره مند شود و تا سالها با وی گفت‌وگو و مصاحبت داشته باشد.

روابط دوستانه هیکل با جمال عبدالناصر

انقلاب 23 جولای به منزله تولدی دیگر برای استاد بود و وی توانست تحولات مربوط به ارتش و سقوط ملک فاروق و تشکیل وزارت را پوشش دهد و روابطی دوستانه و مستحکم بین او و عبدالناصر شکل گرفت و پس از آن وی کتاب جمال عبدالناصر تحت عنوان «فلسفه انقلاب» را در سال 1953 به رشته تحریر درآورد.

این نویسنده بزرگ نزدیک ترین روزنامه نگار به جمال عبدالناصر بود و شروع این روابط دوستانه نیز به سال 1948 در جریان جنگ فلسطین بازمی گشت زمانی که هیکل اصرار کرد که برای پوشش اخبار جنگ به فلسطین برود و او تنها روزنامه نگار مصری بود که به این طریق به فلسطین رفت و عبدالناصر نیز او را یکی از قهرمانان جنگ می دانست.

این دوستی در سال 1967 و پس از شکست اعراب در جنگ با اسرائیل آشکارتر شد و هیکل بنا به درخواست جمال عبدالناصر متن استعفای وی خطاب به مردم را تهیه کرد به گونه ای که باعث شد مردم مصر با رئیس جمهور خود همدردی کرده و بر باقی ماندن وی در قدرت اصرار بورزند. هیکل در کنار فعالیت روزنامه نگاری وارد حیات سیاسی شد و در سال 1970 منصب وزیر ارشاد ملی را بر عهده گرفت.

خود حسنین هیکل درباره روابط دوستانه خود با عبدالناصر می گفت: « عبدالناصر در طول شبانه روز دو بار با من تماس می گرفت یک بار موقعی که می خواست به خواب رود و یکبار نیز موقعی که تازه از خواب بیدار می شد».

هیکل در سال 1956 برای نخستین بار از شورای اداری و هیئت تحریریه روزنامه الاهرام استعفا کرد اما برای بار دوم سمت سردبیر الاهرام را قبول کرد و تا 17 سال در این سمت باقی ماند، وی در سال 1957 نگارش ستون هفتگی الاهرام تحت عنوان «به صراحت» را آغاز کرد که این ستون به طور مرتب تا سال 1994 منتشر شد، وی سپس مجموعه ای از مراکز تخصصی الاهرام و مرکز پژوهش های سیاسی و راهبردی به اضافه مرکز مطالعات مطبوعاتی و مرکز مستندسازی تاریخ معاصر مصر را تاسیس کرد.

انور سادات، «هیکل» را به زندان افکند

عبدالناصر رفت و هیکل همچنان در دوره انور سادات نیز با دفتر ریاست جمهوری ارتباط داشت و نگارش بسیاری از متون سخنرانی سادات در پارلمان را انجام داد اما دیری نگذشت که وضعیت تغییر کرد و سادات در روز 2 فوریه سال 1974 فرمانی را در مطبوعات منتشر کرد مبنی بر اینکه هیکل از سردبیری روزنامه الاهرام به کاخ عابدین منتقل شده و به عنوان مشاور رئیس جمهور مشغول کار شود اما هیکل با این پیشنهاد مخالفت کرده و این عبارت مشهور خود را نوشت که عناوین همه روزنامه ها قرار گرفت: «رئیس جمهور اختیار این را دارد که مرا از الاهرام اخراج نماید، اما اینکه من بعد از این کجا خواهم رفت بستگی به خودم دارم.... و تصمیم من این است که به نگارش کتابهایم مشغول شوم.... فقط همین».

استاد با انور سادات در رابطه با تعامل با نتایج سیاسی جنگ اکتبر اختلاف نظر داشت و به شدت از سادات انتقال و اعلام کرد که وی از مسیر عبدالناصر منحرف شده است، این اختلافات به حدی رسید که نام هیکل در سال سپتامبر سال 1981 به عنوان دومین نفر در فهرست 1000 نفری قرار گرفت که دستور بازداشت آنها صادر شده بود. 

انتقاد از طرح حسنی مبارک برای موروثی کردن قدرت

در سال 1981 حسنی مبارک به قدرت رسید و دستور آزادی تمامی کسانی که در دوره سادات بازداشت شده بودند از جمله حسنین هیکل را صادر کرد و او را به کاخ ریاست جمهور فراخواند و آنگونه که هیکل در کتاب خود آورده است یک گفت وگوی 6 ساعته بین وی و مبارک انجام شد . هیکل در ابتدا حمایت شخصی خود از مبارک را اعلام کرد و از همه شهروندان مصری خواست تا مبارک را برای انجام ماموریت های خود یاری کنند.
در سال 2002 پس از سخنرانی هیکل در دانشگاه آمریکایی و بیان سخنانی در رابطه با طرح های مبارک برای موروثی کردن قدرت، رابطه هیکل و مبارک به تیرگی گرائید.

درخواست مشاوره مرسی از هیکل

محمد مرسی نخستین رئیس جمهور منتخب مصر پس از سرنگونی رژیم حسنی مبارک نیز از محمد حسنین هیکل نویسنده بزرگ کمک گرفت تا دیدگاه های خود درباره صحنه سیاسی را بیان کند و به همین منظور مرسی و هیکل یک دیدار 100 دقیقه ای برگزار کردند و طی آن دو طرف اوضاع داخلی و خارجی را بررسی کردند.

همچنین «عدلی محمود منصور» رئیس جمهور موقت مصر که پس از عزل مرسی در رأس حکومت قرار گرفته بود، هیکل را به ریاست جمهوری فراخواند و به دیدگاه وی درباره تحولات داخلی و خارجی گوش فرا داد.

اما رابطه هیکل با عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور کنونی مصر به مارس 2010 زمانیکه السیسی ریاست دستگاه اطلاعات جنگی را بر عهده داشت، بازمی گردد، هیکل همچنین از نامزدی السیسی برای ریاست جمهوری استقبال کرد و او را «نامزد ضروری» خواند.

هیکل فراتر از یک نویسنده

هیکل فراتر از یک نویسنده، روزنامه‌نگار، سیاستمدار و ناظر و کارشناس مسائل راهبردی و کارشناس سیاست‌های عربی و بین‌المللی بوده و در مراحل حساس و سرنوشت‌ساز تاریخ مصر پست‌های سیاسی متعددی داشت و از زمان ریاست‌جمهوری جمال عبدالناصر در برخی موارد دوست و مشاور رؤسای‌جمهور مصر و در مواردی نیز دشمن سرسخت آنان بود.

فراتر از همه این موارد هیکل در سال 1923 میلادی شاهد تاریخ مصر جدید بود و به‌عنوان کسی که کار روزنامه‌نگاری خود را از آغاز دهه چهل شروع کرد، شاهد این تحولات بود.

نگاهی به نوشته‌های بی‌شمار او در مورد تاریخ مصر و سراسر منطقه عربی و مسائل سرنوشت‌ساز و کشمکش‌های سیاسی و نیز ماهیت نظام‌های حاکم آن و موضوع اصلی جهان عرب یا همان قضیه فلسطین به‌اضافه کشمکش با دشمن اسرائیلی کافی است تا معلوم شود هیکل امیر شاهدان تاریخ معاصر مصر بود.

وی با آگاهی فراوان و فرهنگ گسترده و تجربه زیادی که در طول سالها به دست آورد و شامه تیز سیاسی و دیدگاه کارشناسانه و قلم منحصر به‌فرد خود با حوادث مهم تاریخ مصر همراه شد.
هیکل از ملی شدن کانال سوئز تا گفت‌وگوهای وحدت عرب‌ها و از جنگ شش‌روزه تا پیمان کمپ دیوید و تمام امتیازدهی‌ها و فروپاشی‌های مربوط به آن و از دوران جمال عبدالناصر تا صعود و نزول سادات که از آن با نام اختصاری «پاییز خشم» یاد کرد، تا زمان عبدالفتاح السیسی در انقلاب 25 ژانویه و 30 ژوئن همه را پشت سر گذاشت.

هیکل از سال 1957 سردبیر روزنامه الاهرام بود تا اینکه انور سادات در سال 1974 او را برکنار کرد.

او بنیانگذار مرکز معروف مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام در سال 1968 بود و با زبان، شیوه و اطلاعات و تحلیل‌های خود به مرجعی تبدیل شد که نمی‌توان او را نادیده گرفت و به‌نوبه خود یک مکتب روزنامه‌نگاری سیاسی و نویسندگی و تحلیل مسائل راهبردی سیاست‌ها و کشمکش‌ها بود.

وی در اواخر سال گذشته میلادی با «لمیس الحدیدی» در شبکه سی.بی.سی. نابودی عرب‌ها را تسلیت گفت و از «فراموش شدن فلسطین» ابراز تأسف کرد.

وی در این گفت‌وگو اظهار داشت: صحبت‌های [موشه] دایان را به‌خاطر بیاورید که گفت "ارتش اسرائیل فقط یک نیروی بازدارنده در مقابله با عربها هستند و آنان را از ما دور می‌کنند و عرب‌ها در تناقضات و کشمکش‌های خود غرق شده‌اند"، این تئوری امنیتی اسرائیل است که برخی عربها به جان عرب‌های دیگر بیفتند و اسرائیل را رها کنند.
   
انتهای پیام/