اسناد انقلاب در برزخ مردم و سازمان‌ها؛ با دعوای ملکی مواجهیم
مدیر واحد تاریخ شفاهی حوزه هنری معتقد است که هنوز بعد از گذشت سه دهه، فکری برای نگهداری اسناد انقلاب اسلامی که در دست مردم است، نشده است. به اعتقاد او، ما در این حوزه با یک دعوای ملکی مواجهیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، هرچند نگهداری و طبقه‌بندی اسناد در حوزه دفاع مقدس با جدیت از سوی سازمان‌های مختلف انجام و پیگیری می‌شود، این موضوع در حوزه اسناد انقلاب اسلامی با مشکلات متعددی همراه است. به طوری که از نظر برخی از کارشناسان، بخشی از اسناد این حوزه به ویژه در حوزه دیداری و شنیداری در معرض آسیب‌های جدی است؛ به طوری که تخمین زده می‌شود که تعداد قابل توجهی از این اسناد طی 10 سال آینده در معرض نابودی قرار گیرند.
در حال حاضر مراکز متعددی به حفظ و نگهداری اسناد مربوط به دوران انقلاب اسلامی می‌پردازند، اما با وجود این، اسناد این حوزه دارای کمبودهای جدی است. حجت‌الاسلام و المسلمین سعید فخرزاده، مسئول واحد تاریخ شفاهی حوزه‌ی هنری به بخشی از آسیب‌های موجود در این حوزه اشاره می‌کند و می‌گوید: در این حوزه سازمان‌هایی وجود دارد که به نگهداری اسناد مربوط به سازمان خود در این رابطه می‌پردازند. از جمله این سازمان‌ها می‌توان به سازمان اسناد ملی، وزارت اطلاعات، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بنیاد حفظ اثار، بنیاد شهید و... اشاره کرد.
وی ادامه می‌دهد: مشکل اصلی‌ای که مطرح است، مربوط می‌شود به منابعی که در دست افراد است و جزو مالکیت حقوقی خودشان می‌دانند. مثلاً فیلمبرداری را سراغ دارم که فیلم‌های بسیاری را از دوران انقلاب دارد که نیازمند حمایت سازمان‌ها برای تبدیل این آثار به مستند است، اما سازمان‌ها نیز در مقابل خواسته دیگری را مطرح می‌کنند. آنها تأکید دارند که صاحب این فیلم‌ها باید آن را در اختیار سازمان‌ها قرار دهد؛ این در حالی است که صاحب اثر اذعان دارد که این فیلم‌ها جزو سرمایه‌های او محسوب می‌شود.
فخرزاده با بیان اینکه دعوای ملکی در این حوزه وجود دارد، می‌افزاید: . بیشتر خطرهایی که در این زمینه احساس می‌شود، مربوط است به افراد حقیقی که امکاناتی برای نگهداری اسناد در دستشان ندارند و از سوی دیگر سازمان‌ها هم این امر برایشان تعریف نشده که این فیلم‌ها و مستندات تصویری را تهیه و نگهداری کنند. از این بابت احساس نگرانی می‌شود که این اسناد در اختیار افراد شخصی است و امکانی برای نگهداری صحیح از آنها وجود ندارد.
وی یکی از مشکلات این حوزه را نداشتن متولی خاص برای نگهداری این اسناد عنوان می‌کند و می‌گوید: ما در حوزه دفاع مقدس، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس را به عنوان متولی اصلی داریم که این انجام این دسته از امور را برعهده دارد؛ اما در حوزه انقلاب اسلامی چنین نهادی وجود ندارد. هرچند مرکزی به نام مرکز اسناد انقلاب اسلامی هم در این زمینه فعال است، اما خود را متولی این حوزه نمی‌داند. به نظر می‌رسد که جای چنین مرکزی در حوزه انقلاب اسلامی خالی است؛ اسناد متعددی در حوزه انقلاب اسلامی اعم از تصویری و غیر تصویری وجود دارد که بلاتکلیف‌اند. باید مرکزی باشد که صیانت و نگهداری از آنها را جزو وظایف خود بداند. به غیر از افراد، سازمان‌های مختلفی نیز وجود دارد که اسناد را در خود نگهداری می‌کنند، اما هنوز آمار درستی از این اسناد در دست نیست. نه این اسناد احصا شدند و نه انسجام‌بخشی. انجام این دسته از کارها نیازمند بودجه است.
مسئول واحد تاریخ شفاهی حوزه‌ی هنری در پاسخ به این پرسش که آیا شرایط نگهداری در سازمان‌ها مطلوب است، می‌گوید: خیر، شرایط نگهداری اسناد چه مکتوب و چه تصویری، در بسیاری از سازمان‌ها به صورت صد در صد استاندارد وجود ندارد. در واقع، در حد مقدورات سازمانی خودشان این امکانات را فراهم کرده‌اند. مثلاً ما در حوزه هنری تنها توانستیم این اسناد را دیجیتال کنیم و از آنها کپی تهیه کنیم که اگر برای اسناد دیجیتالی شده مشکلی ایجاد شد، کپی این منابع در دست ما باشد. امکانات نگهداری در شرایط مساعدتر برای ما به دلیل کمبود بودجه وجود ندارد. این حد بضاعت ماست. همین مقدارش هم به سختی انجام می‌شود.
وی در ادامه به میزان دسترسی پژوهشگران به این اسناد اشاره می‌کند و می‌گوید: اسناد مکتوب و اسناد سازمانی را می‌توان با پرداخت هزینه‌ای در اختیار ما قرار می‌دهند. بیشتر مشکل در حوزه اسناد تاریخ شفاهی است. چون هزینه سنگینی برای جمع‌آوری آنها داده می‌شود، به نوعی جزو دارایی‌های سازمان‌ها تلقی می‌شود، چون این سازمان‌ها برای جمع‌آوری اسناد شفاهی خود هزینه کرده‌اند و می‌خواهند روی آنها کار کنند تا نتیجه بگیرند، این اسناد به راحتی در اختیار پژوهشگران قرار نمی‌گیرد. سازمان‌های مالک معتقدند که این بودجه برای تولید کتاب صرف شده است، نه برای در دسترس قرار دادن به افراد مختلف. برای در اختیار قرار دادن تعدادی از اسناد تاریخ شفاهی، باید اجازه صاحب خاطره را هم داشته باشیم. اتفاق افتاده است که گاهی خاطرات شخصی در اختیار دیگران قرار داده شده و فرد صاحب خاطره از این امر انتقاد کرده است. این موانع باعث شده که دسترسی به منابع شفاهی برای مردم دشوار باشد.
فخرزاده با بیان اینکه در مجموع به نظر می‌رسد که سازمان‌ها به اهمیت اسناد انقلاب اسلامی پی برده‌اند و با تشکیل مرکز اسناد در سازمان‌های مختلف در صدد جمع‌آوری آنها برآمده‌اند، ادامه می‌دهد: ما هنوز برای اسنادی که در دست مردم است، فکری نکرده‌ایم. به نظر می‌رسد که سازمان اسناد ملی می‌تواند با ایجاد امکاناتی برای امانت‌دهی این اسناد، شرایط مناسبی را برای نگهداری آنها به وجود آورد.
انتهای پیام/
