پروژه گاز «تاپی» از خوشبینی اجرا تا احتمال جایگزینی با «تی.آی.آی»
اجرایی شدن پروژه خط لوله گاز تاپی از سوی مقامات دولت کابل در حالی مطرح می‌شود که برخی از کارشناسان بر این باورند که اراده آغاز کار عملی آن از سوی کشورهای هند و ترکمنستان تضعیف شده است.
به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، دفتر منطبوعاتی ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان با انتشار بیانیه‌ای به تازگی اعلام کرده که «محمد اشرف‌غنی» رئیس‌جمهور افغانستان از آغاز پروژه خط لوله گاز تاپی در ماه دسامبر سال 2015 میلادی خبر داده است.
براساس این بیانیهاشرف‌غنی تأکید کرد که تمرکز دولت کابل بر روی پروژه‌های کوچک نیست و بر تداوم برنامه‌های بزرگ تاکید دارد.
چندی پیش «محی الدین نوری» سخنگوی وزارت معادن و نفت افغانستان نیز از آغاز به کار ساخت خط لوله گاز تاپی در ماه دسامبر سال جاری خبر داده بود.
به گفته وی انتظار می‌رود که این پروژه با اتصال چهار کشور همکار، امنیت منطقه‌ای را برقرار و هزاران شغل ایجاد کند، اما تعیین زمان‌های اجرای پروژه تاپی پیش از این به دلیل نگرانی‌های امنیتی و ناتوانی کشورهای عضو در انجام دادن وظایف خود ناموفق بوده است.
کشورهای عضو تاپی در ماه نوامبر شرکتی را ایجاد کردند تا ساخت خط لوله تاپی را آغاز کند. همچنین بانک توسعه آسیایی مشاورانی را برای این پروژه در نظر گرفت اما اعضای تاپی نتوانستند تا این شرکت را به عنوان رهبر این کنسرسیوم تعیین کنند.
با این حال، شرکت «ترکمن گاز» در اجلاس کمیته راهبری ماه آگوست میلادی اعلام کرد که رهبری این کنسرسیوم را با 51 درصد از سهام آن در اختیار گرفته است.
در ابتدا یک شرکت از کشور فرانسه خواستار کنترل و رهبری این کنسرسیوم بود، اما به دلیل بی‌ثباتی در کشورهای افغانستان و پاکستان و مخالفت ترکمنستان با رهبری کنسرسیوم تاپی توسط شرکت فرانسوی، شرکت‌های خارجی دیگر نیز از پذیرفتن این مسئولیت امتناع ورزیدند.
از آنجایی که چهار شرکت دولتی از جمله «گیل» هند هرگز سرمایه‌گذاری و تجربه خارجی ندارند، بهتر است تا شرکت‌های بین‌المللی کار ساخت و عملیاتی کردن این پروژه را در کشورهای افغانستان و پاکستان به عهده بگیرند.
بر همین اساس، هیچ شرکت خارجی حاضر نشد که این مسئولیت را بر عهده بگیرد، در نتیجه چهار کشور عضو پروژه تاپی یعنی ترکمنستان، افغانستان، هند و پاکستان تصمیم گرفتند تا هر کدام در کشور خود مسئولیت ساخت لوله و دیگر مراحل کاری را انجام دهند.
در ادامه این روند وازرت معادن و نفت افغانستان اعلام کرد که برای ایجاد اشتغال و حمایت از سرمایه‌گذاری در افغانستان، کار اجرایی و فنی پروژه خط لوله گاز تاپی را به شرکت‌های خصوصی این کشور واگذار خواهد کرد.
این وزارتخانه از شرکت‌های خصوصی این کشور که از لحاظ توانایی‌های علمی و فنی در سطح قابل قبولی هستند برای اجرای پروژه خط لوله گاز تاپی دعوت به عمل آورد.
این در حالی است که اتاق‌های تجارت و صنایع افغانستان با ابراز خوشبینی از حضور بخش خصوصی در پروژه تاپی از وجود ظرفیت‌های لازم در شرکت‌های فنی و مهندسی افغانستان برای این پروژه خبر دادند.
«خان جان الکوزی» معاون اتاق‌های تجارت و صنایع افغانستان نیز در این باره تأکید کرد: باید با توجه به ظرفیت‌ها و توانایی شرکت‌ها در اجرای پروژه تاپی از بروز فساد در این امر پیشگیری شود.
«داوود شاه صبا»، وزیر معادن و نفت افغانستان نیز ضمن اشاره به اینکه کار عملی پروژه انتقال گاز ترکمنستان از افغانستان و پاکستان به هند تا ماه دسامبر سال جاری میلادی آغاز می‌شود گفت: در مسیر انتقال خط لوله گاز ترکمنستان به هند 12 پمپ فشار نصب می‌شود که از این تعداد پنج پمپ آن در خاک افغانستان نصب می‌شود که منجر به سوددهی سالیانه یک میلیارد دلار برای این کشور خواهد شد.
خط لوله انتقال گاز تاپی به طول 1700 کیلومتر از ترکمنستان آغاز شده و با عبور از افغانستان و پاکستان به هند می‌رسد.
میدان گازی «گالکینیش» ترکمنستان مسئولیت تامین گاز خط لوله تاپی را بر عهده خواهد داشت.
یادآور می‌شود که 700 کیلومتر از مجموع 1700 کیلومتر این خط لوله از خاک افغانستان عبور می‌کند.
خط لوله تاپی سالانه 33 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را به مدت 30 سال از ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند انتقال خواهد داد. پس از شروع انتقال گاز، افغانستان هزینه ترانزیت گاز به پاکستان و هند را تعیین خواهد کرد که بنا بر پیش‌بینی‌ها، 400 میلیون دلار سالانه خواهد بود.
همچنین سه سال پیش برآورد می‌شد که هزینه ساخت خط لوله گاز 7.6 میلیارد دلار باشد اما ارزیابی‌های فعلی هزینه آن را حدود 10 میلیارد دلار تخمین می‌زند.
چالش پروژه خط لوله گاز تاپی
«سید مسعود» استاد اقتصاد دانشگاه کابل در گفت‌وگو با خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم درباره چالش‌های موجود برسر راه پروژه تاپی گفت که در سالهای نخستین که پروژه تاپی آغاز شد، خوشبینی برای ادامه کار آن وجود نداشت، زیرا از میان چهار کشور افغانستان، پاکستان، ترکمنستان و هندوستان، پاکستان تلاش می‌کند تا این پروژه با موفقیت به پایان نرسد.
وی افزود: از این جهت پاکستانی‌ها هیچ علاقه‌ای ندارند تا مسیری برای رسیدن منبع انرژی فراوان به هند ایجاد شود که موجب توسعه اقتصادی و اجتماعی این کشور شود. در واقع رقابت جدید میان هندوستان و پاکستان و شکل‌گیری سیاست‌های خارجی افغانستان و پاکستان در نوسان است.
این استاد دانشگاه کابل تصریح کرد: در این میان صلح فقط در حد حرف است و ترکمنستان و هندوستان هم علاقه خاصی به پروژه تاپی ندارند و امکان خروج آنها از این پروژه وجود دارد.
سخنان سید مسعود استاد اقتصاد دانشگاه کابل در حالی مطرح می‌شود که همزمان با توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای 1+5 و آغاز گفت‌وگوها در مورد اجرایی شدن خط لوله گاز صلح میان ایران و پاکستان، بحث‌ها در مورد اجرایی شدن خط لوله انتقال گاز تاپی که به نوعی رقیب خط لوله صلح شناخته می‌شود نیز داغ شده است.
پروژه «تی.آی.آی» جایگزین خط لوله گاز تاپی
مجله دیپلمات نیز در گزارشی اظهار داشت: هند و ترکمنستان دیگر به اجرای پروژه خط لوله گاز تاپی علاقمند نیستند و احتمالا پروژه گاز ترکمنستان، ایران و هندوستان (TII) را ترجیح می‌دهند.
«خداحافظ تاپی «TAPI»، سلام «TII»، عنوان مقاله مجله دیپلمات است که در تعداد زیادی از رسانه‌های آنلاین از جمله وب سایت جهانی گاز مایع نیز منتشر شده است.
این مجله نوشته است که با شدت گرفتن ناآرامی‌ها در افغانستان، «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند به دنبال راه دیگری برای وارد کردن گاز مایع ترکمنستان است.
خاطرنشان می‌کند که طولانی‌ترین بخش خط لوله تاپی از افغانستان می‌گذرد و به گفته کارشناسان با اجرایی شدن این پروژه بیش از 50 هزار فرصت شغلی در این کشور ایجاد می‌شود.
پروژه انتقال گاز ترکمنستان از افغانستان و پاکستان به هند یا تاپی یکی از طرح‌های کلان اقتصادی منطقه‌ای بشمار می‌رود که تاکنون به علت مشکلات امنیتی و فنی اجرای آن به تعویق افتاده است.
خط لوله انتقال گاز تاپی در حالی به مراحل اجرایی خود نزدیک می‌شود، که مقامات پاکستانی در اجرای خط لوله صلح که گاز ایران را به این کشور و هند انتقال می‌دهد، تعلل می‌کند.
انتهای پیام/.
