برترین‌‌های ادبیات عاشورایی برای مطالعه آخر هفته
ادبیات داستانی در سال‌های پس از انقلاب توانسته گام‌های بسیار خوبی در حوزه ادبیات آیینی بر دارد، در این میان ادبیات نیز به مانند شعر بیشترین سهم را در حوزه عاشورا داشته است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ادبیات داستانی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی به زعم خود کوشیده است تا در راستای فرهنگ عاشورایی گام بردارد و جرعه‌ای هر چند ناچیز را از دریای معرفت عاشورا به مخاطبان بنوشاند. در این میان همه کتاب‌های که منتشر شده است، آثاری هستند که در میان مخاطبان با استقبال قابل توجهی روبرو شده و به چاپ‌های متعدد رسیده‌اند. برخی از این کتاب‌ها با وجود گذشت چندین سال از انتشار اولیه، هنوز نیز در چاپ‌های مجدد با استقبال قابل توجه مواجه می‌شوند. در زیر به نمونه‌ای از این آثار اشاره شده است:
«پدر، عشق و پسر»
«پدر، عشق و پسر» اثری دیگر از سید مهدی شجاعی است که در آن فرازهایی از زندگی حضرت علی‌اکبر بن الحسین علیهما السلام به تصویر کشیده میشود. وقایع از زاویه اول شخص و از زبان اسب آن حضرت «عقاب» روایت میشود و مخاطب راوی در داستان، لیلی بنت ابی‌مرّه مادر گرامی حضرت علی‌اکبر(ع) است. فصول کتاب با عنوان «مجلس» نامگذاری شده و داستان متشکل از ده مجلس است که در هر مجلس، عقاب با زبانی عاطفی و دلنشین، صحنه‌ای از زندگی حضرت علی‌اکبر(ع) را روایت میکند و مجالس پایانی، به شهادت حضرتش در کربلا اختصاص دارد.
هر برش از زندگی حضرت که در مجالس ده‌گانه نمایانده میشود، در انتهای هر مجلس به گونه‌ای به واقعه کربلا مربوط و منتسب میشود و بدین ترتیب، تمام مجالس رنگ عاشورایی خود را حفظ میکند. داستان از چگونگی رسیدن عقاب به حضرت علی‌اکبر شروع میشود و مجلس دوم تصویری از ولادت آن حضرت ارائه می‌دهد. مجالس بعدی به ماجراهای پیشنهاد امان از سوی سپاه عمر سعد به حضرت، سقایت ایشان برای اهل خیام قبل از حضرت عباس، صحنه‌های پوشاندن لباس رزم و راهی کردنشان به میدان توسط امام و … در انتهای کتاب، منابعی که نکات تاریخی از آنها استخراج و در متن داستان پرورانده شده، آمده است.
در این کتاب می‌خوانیم: عجیب بود رابطه میان این پدر و پسر. من گمان نمی‌کنم در تمام عالم، میان یک پدر و پسر، این همه تعلق، این همه عشق، این همه انس و این همه ارادت حاکم باشد. من همیشه مبهوت این رابطه‌ام. گاهی احساس می‌کردم که رابطه حسین با علی‌اکبر فقط رابطه‌ی یک پدر و پسر نیست؛ رابطه یک باغبان با زیباترین گل آفرینش است، رابطه عاشق و معشوق است، رابطه دو انیس و همدل جدایی‌ناپذیر است. احساس می‌کردم رابطه علی‌اکبر با حسین، فقط رابطه یک پسر با پدر نیست؛ رابطه مأموم و امام است، رابطه مردید و مراد است، رابطه عاشق و معشوق است، رابطه محبّ و محبوب است و اگر کفر نبود می‌گفتم رابطه عابد و معبود است.
چاپ سی و هفتم کتاب «پدر، عشق و پسر» اثر سیدمهدی شجاعی به قیمت 66 هزار تومان اخیراً از سوی انتشارات کتاب نیستان منتشر شده است.
کرشمه خسروانی:
به یقین کرشمه خسروانی – یا مخالف بیداد به طرز همایون – را می‌توان از شاهکارهای سیدمهدی شجاعی دانست. به چند جهت: اول: موضوع. کرشمه خسروانی نمایشنامه‌ای است که به یکی از کرامات حضرت حسین(ع) میپردازد. از اتاق یزید و کاخ معاویه شروع میشود تا خانه زینب و بیابانی که حضرت حسین(ع) مردانگی غریبی را تصویر می‌کنند.
داستان برگرفته از روایات است، اما پرداختش به طرز غریبی منحصر به فرد است.
دوم نوع نگاه نویسنده به شخصیت‌ها و وقایع. شجاعی در این اثر چنان ظریف و دقیق حیله‌های کثیف معاویه و عنادش با پیامبر را به تحریر میاورد که خواننده در پی هر فصل متعجب می‌ماند. شرح وقایع و شخصیت‌ها تحمیلی نیست و در مسیر منطقی درام شکل می‌گیرد.
سوم دیالوگ‌نویسی که فاخر است و سنگین اما به دور از مصنوع‌نویسی.
چهارم نامگذاری کتاب و فصول که هوشمندانه بر اساس دستگاه‌های موسیقی ایرانی با حس و حال همان دستگاه و گوشه‌ها گذاشته شده. نام فصل‌ها یک دستگاه است و نام پرده‌ها نام گوشه‌ای از آن دستگاه….
در این کتاب می‌خوانیم: «هیچ‌چیز به اندازه چشم‌انتظاری توان‌فرسا و طاقت‌سوز نیست. آن هم انتظار مسافری که هیچ زمانی را برای آمدنش معین نکرده باشد. اگر بدانی که یک روز صبح… در باقی اوقات شبانه‌روز کمی آرام و قرار میگیری. اگا گفته باشد صلاه ظهر، بقیه نمازهایت را با حضور قلب میخوانی. اگر شنیده باشی که گرگ و میش غروب، از انتهای یک غروب تا ابتدای غروب دیگر، به هزار مار غیر از انتظار میرسی… انتظار! انتظار! انتظار! چه میشد اگر خدا تو را نمی‌آفرید؟»
«کرشمه خسروانی»از سوی انتشارات کتاب نیستان منتشر شده است.
«سقای آب و ادب»
سقای آب و ادب اثری است متفاوت از سید مهدی شجاعی، رمان و روایتی از زندگی حضرت عباس(ع)، که بعد از سال‌ها، اندک اندک جامه خلق پوشیده و این روزها در ظرف کتاب تقدیم مخاطبان شده است. رمان به یقین متفاوت است با آثاری از همین قلم، هم از حیث فرم و هم از حیث نوع نگاه محتوایی.
اثر شامل ده فصل است: عباسِ علی. عباسِ ام‌البنین. عباسِ عباس. عباسِ سکینه. عباسِ مواسات. عباسِ زینب. عباسِ ادب. عباسِ حسین. عباسِ فرشتگان. عباسِ فاطمه.
در هر فصل رفت و برگشت روایی متعدد و متنوعی دیده میشود و در حرکتی سیال، راویان جای به هم می‌دهند و شکست‌ها به سرعت خوانش می‌افزاید و زوایایی جدید از مفهوم را روشن میکند.
اما آنچه این کتاب را از حیث محتوا با دیگر آثار شجاعی متمایز میکند، بیشتر در فصل عباسِ فرشتگان به چشم می‌آید. در سایر فصول نویسنده دقیق و کامل بر اساس مستندات تاریخی، به روایت زندگی حضرت عباس(ع) میپردازد.
اما در فصل نهم، شجاعی شیوه‌ای جدید را پیش می‌گیرد، روایتی متفاوت با مضامینی که بیشتر استحسان اوست، مفاهیمی جدید و نگاهی نو به شخصیت حضرت عباس بن علی(ع).
این فصل چنین آغاز میشود: «پیش از آن‌که راوی این داستان، قدم به فصل پایان بگذارد، ما فرشتگان؛ فرشتگان هفت آسمان، بر خود فرض میشماریم که پا به میدان بگذاریم و پرده از رخسار حضرت ابوالفضائل برداریم. و ناگفته پیداست که این نه بدان معناست که ما قادریم پرده از اسرار حضرت ابوالفضائل برداریم. چرا که رخسار، جلوه‌ای از جلوات حضور عیان است و اسرار، جنس و جوهری از علوم در پرده و معارف پنهان. و فاصله میان این دو، فاصله میان زمین است تا آسمان. دلیل یا فلسفه حضورمان در این میدان را در سطور آتی در خواهید یافت، و امّا چرا این فصل را برای حضور انتخاب کردیم و در این مقطع از روایت داستان، وارد میدان شدیم!؟ پیش از این نیامدیم، چون امید یا انتظار یا توقع داشتیم که سایه و شبحی از رخسار حضرتش را در لابه‌لای خطوط داستان ببینیم ولی وقتی دیدیم که روایت رو به اتمام است بیرؤیت رخسار حضرت، و داستان در آستانه فصل پایان، ترسیدیم که مبادا نقطه ختم بر پایان داستان بنشیند و حرفهای اصلی و اصلیترین حرفها همچنان ناگفته بماند…»
«سقای آب و ادب» از سوی انتشارات کتاب نیستان منتشر شده است.
«آفتاب در حجاب»
آفتاب در حجاب روایتی است از زندگی حضرت زینب. از کودکی تا عاشورا تا اسارت و تا وفات. رمانی که به پشتوانه تحقیقات دقیق و عالمانه تاریخی و روایی، به همه زوایای پنهان و آشکار زندگی و رفتار و درونیات حضرت زینب پرداخته است.راوی دانای کلی است نامحدود که در تمام روایت حضرت زینب را مخاطب قرار داده و روایتش را پیش می‌برد. فرمی که در ادبیات داستانی ایران نمونه‌اش کمتر دیده شده.
داستان از کابوس حضرت زینب در کودکی آغاز میشود: چشم‌های اشک‌آلودت را به پیامبر دوختی، لب برچیدی و گفتی:«خواب دیدم، خواب پریشان دیدم. دیدم که طوفان به پا شده است، طوفانی که دنیا را تیره و تار کرده است. طوفانی که مرا و همه چیز را به این سو و آن سو پرت میکند، طوفانی که چشم به بنیان هستی دارد. ناگهان در آن وانفسا چشم من به درختی کهنسال افتاد و دلم به سویش پرکشید…» داستان از این کابوس که گواه رحلت پیامبر است و شهادت مادر و پدر و… آغاز میشود و در انتهای کتاب باز به همین خواب پریشان میرسیم: «تعبیر شد خواب کودکیهای من پیامبر! و من اکنون با یک دنیا مصیبت و غربت تنها مانده‌ام…»
«آفتاب در حجاب» از سوی انتشارات کتاب نیستان منتشر شده است.
«ماه به روایت آه»
ماه به روایت آه روایت بوالفضل زرویی نصرآباد از زندگانی و شخصیت حضرت ابوالفضل العباس(ع) – ماه بنی هاشم – است. نویسنده در این کتاب کوشیده تا از زبان دوازده راوی، ناگفت هایی از قبل و بعد از شهادت پرچمدار کربلا را با امانتداری ، پایبندی به مستندات تاریخی و روایی و پرهیز از اغراق ، روایت کند. بر خلاف انتظار، در کتاب به شکل و شیوه شهادت حضرت ابوالفضل(ع) اشاره‌ای نشده و نویسنده عمده همت خود را صرف بازگویی و رازگشایی از اموری کرده که با وجود جذابیت برای مخاطب، متاسفانه کمتر بدانها پرداخته شده است؛ اموری همچون خانواده مادری ، کودکی، ازدواج، فرزندان، برادران، حیطه دانش و معرفت و جایگاه آن حضرت در میان اهل بیت و مسلمانان آن روزگار.
از دیگر جذابیتهای این کتاب ، ذکر تاریخ شمسی تمامی رخدادهاست که خواننده فارسی زبان را با زمان وقوع حوادث در روز و ماه و سال هجری شمسی آن وقایع آشنا می ند. زرویی در نگارش این دوازده روایت، با تکیه بر منابع دست اول تاریخی و مطالعه و فیش برداری از قریب شصت کتاب، ضمن رعایت ایجاز ، پرهیز از اطناب و نگاه احساسی، متنی خواندنی و قابل اعتماد و استناد فراهم آورده است؛ متنی که در عین سادگی ساختار ادبی محکم و قابل تاملی دارد. به جز یک راوی (زید بازرگان) تمام راویان کتاب (مسلم بن عقیل ، فاطمه کلابیه ، حضرت زینب ، امام حسین علیه السلام ، ام کلثوم ، لبابه ، عبدالله بن ابی محلّ ، کزمان ، شبث بن ربعی ، سرجون و عبیدالله بن عباس) شخصیتهای واقعی‌اند.
«ماه به روایت آه» از سوی انتشارات کتاب نیستان منتشر شده است.
«نامیرا»
بیش از هر چیز اسم کتاب است که خواننده را مشغول می کند؛ ابتدا به ذهن می رسد «نامیرا» فقط اسمی هنری است که برای جلب مخاطب انتخاب شده و یا ناشر و نویسنده خواسته اند ابهام داستان را زیاد کنند. اما کتاب را که تا انتها بخوانی معلوم می شود «نامیرا» ریشه در مفهوم «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» دارد. مفهومی که می گوید پهنه ی سرزمین کربلا به اندازه ی کل زمین وسعت پیدا کرده و عاشورا همیشه نامیراست.
«نامیرا» داستانی شخصیت محور است؛ رمانی با خرده روایت هایی از تغییر روش، هدف، آرزو و عاقبت آدم ها. این روزگار است که آدم ها را در محک انتخاب شدن و انتخاب کردن می گذارد و نویسنده ی نامیرا فقط تصویرساز صادق این رویدادهاست. نویسنده ی کتاب را به سبک رمان های کلاسیک با شروعی آرام آغاز می کند، تصویرسازی می کند، شخصیت ها را یک به یک وارد داستان می کند، آن ها را معرفی می کند و با داستان پیش می برد. «نامیرا» اسیر اختلاف روایت های تاریخی نشده و البته از عقبه ی تحقیقی درستی بهره برده است.
این اثر درباره دختر و پسری جوانی است که بین سرداران بزرگ برای حمایت از امام حسین (ع) و یزید تردید دارند؛ در ادامه داستان، این دو جوان طی استدلال های مختلف به حقانیت امام حسین (ع) پی می برند.
نویسنده، رمان «نامیرا» را در قالب یک فیلمنامه پانزده قسمتی نوشت و برای نوشتن این داستان آثار تحلیلی که درباره امام حسین (ع) و قیام او نوشته شده و کتاب های مقاتل را مطالعه کرده است.
«نامیرا» از سوی انتشارات کتاب نیستان منتشر شده است.
«فصل شیدایی لیلاها»:
«فصل شیدایی لیلاها» اثری است از سید‌علی شجاعی که روایت هفت راوی از حرکت حضرت حسین، از 18 ذی‌الحجه خروج از مکه تا غروب عاشورا. آنها که کمتر می‌شناسیم و کمتر شنیده‌ایم از روزگارشان. زهیر بن قین، ضحاک بن عبدالله مشرفی، حر بن یزید ریاحی، عبید الله بن حر جعفی، عمرو بن قرظه انصاری، شبث بن ربعی و من. چه در کنار امام چه در مقابل. آن‌جا که لیلاها عاشق و مجنون می‌شوند و گاه که سنگ هم می‌گرید اما انسان کوچکترین رحم نمی‌آورد. نگاه به بعدی دیگر از عاشورا. و حرکت در لایه آسمانی مسیر عاشورا. امام می‌داند و پیش می‌رود و … و لیلاها را می‌خواند و مرزی میشود تا قیامت برای روز و شب و نور و ظلمت.
«شماس شامی»:
روایت شماس، از ماجرای ناپدید شدن سرورش است. جالوت، سفیر امپراطوری رم در دربار بنی امیه، که از نوادگان داوودنبی(ع) بوده و در مجلس یزید که به مناسبت ورود اسرای واقعه نینوا به دربار برگذارشده، در مقابل همه‌گان به سرزنش یزید برمی‌‌خیزد؛ یزید دستور توبیخ وی را می‌دهد. شماس در مرقومه‌ای که به فرستاده امپراطوری روم به جهت سر و سامان دادن به اوضاع رومیان در بلاد اسلامی و تعیین جانشین جالوت می نویسد به شرح تمامی ماوقع به همراه جزئیات پرداخته واین شرح و تفصیل را موثر در یافتن اثری از سرورش جالوت می داند.
شماس شامی سوی انتشارات افق منتشر شده است.
«شهید عشق»:
«شهید عشق» روایت زندگی امام حسین(ع) از زبان نویسنده‌ای حنفی‌مذهب اهل ترکیه است که تاکنون سه‌بار تجدید چاپ شده است. بیش از 150 هزار نسخه از این اثر به‌زبان ترکی استانبولی در کشور ترکیه به فروش رفته و گفته میشود بیش از 100هزار نسخه از آن نیز به‌صورت قاچاقی منتشر و فروخته شده است.
«شهید عشق» در خود روایت احمد تورگوت از زندگی امام حسین(ع) از دوران کودکی تا هنگامه قیام و واقعه کربلا را گنجانده است. نویسنده این اثر ارزشمند با نگاهی که تلفیقی از عرفان اسلامی، تاریخ اسلام و شرایط اجتماعی دوران امامت امام حسین(ع) است، تلاش کرده تا از دیدگاه شاهدی زنده و از بعد انسانی و احساسی به بررسی و انعکاس واقعه کربلا پرداخته و به خوانندگان خود منعکس کند. در واقع «شهید عشق» روایتی داستانی از حرکت انقلابی امام حسین(ع) و قیام عاشورایی حسینی‌ست که در آن نویسنده با استفاده از تخیل به‌نحوی که به اصل تاریخ آسیبی وارد نشود، امام حسین(ع) را به‌عنوان شخصیت اصلی رمانش وارد داستان کرده و پس از شرح زندگی ایشان، به شرح چرایی و چونگی قیام امام حسین(ع) میپردازد.
«شهید عشق» از خرده پیرنگ‌های خوب و جذاب و بازگشت به گذشته‌های مناسبی نیز برخوردار است که بر غنای داستانی رمان می‌افزاید. گرفتار شدن نویسنده در دام تحریف‌ها و یا تحریف وقایع با استفاده از توصیف و یا دیگر عناصر داستانی، از جمله آسیب‌های داستان‌های دینی‌‌ست، اما به نظر می‌رسد که تورگوت در پردازش داستان چنان با احتیاط عمل کرده که آنچه در کتاب از امام حسین(ع) روایت میشود، همان روایتی‌ست تاریخی با زیبایی‌ها و جذابیتهای داستانی.
«شهید عشق» از سوی انتشارات کتابستان معرفت منتشر شده است.
انتهای پیام/
