چاپ یک قرآن پس از ۵ قرن

محمدرضا فاضل هاشمی، رئیس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اعلام خبر چاپ بزرگترین قرآن قرن نهم گفت: قرار است از سوی دفتر آفرینش‌های ادبی آستان قدس رضوی قرآن بایسنقری که متعلق به قرن نهم هجری است، در قالب چاپ فاکسی‌میله چاپ شود.

وی به ویژگی‌های این قرآن اشاره کرد و گفت: این قرآن به فرمان بایسنقر میرزا، برادر ابراهیم میرزا فرزند گوهرشاد خاتون به خط محقق کتابت شده و از این رو، اثری دارای ارزش هنری بالا محسوب می‌شود. اندازه اوراق این قرآن در حدود 112*179 سانتی‌متر است. هر صفحه دارای هفت سطر است که اندازه نوک قلم یک‌سانتی‌متر است. بین سطور، خط افقی کشیده و جدول‌سازی شده و پیرامون آیات را به صورتی ساده اما مستحکم و زیبا، و به دور از برخی پرکاری‌ها و شلوغ کاری‌های غیر ضروری، تزئین کرده‌اند.

به گفته فاضل هاشمی، تعدادی از اوراق این قرآن در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. کتابخانه آستان قدس بیشترین تعداد اوراق این قرآن را در خود جای داده است.

سرنوشت این قرآن مانند بسیاری از آثار با ارزش هنری، نامشخص و مبهم و از طرفی ناخوشایند است، می‌نویسند: «در امامزاده سلطان ابراهیم پسر حضرت رضا (ع) در قوچان که بنای اولیه آن مربوط به سلطان محمد خوارزمشاه بوده است، بعضی از اوراق قرآن کریم به خط شریف میرزا بایسنقر، دیده شده است.» ظاهراً وقتی که نادرشاه افشار شهر سمرقند را فتح کرد، برخی از مردمان آن نواحی، قرآن بایسنقری را که بر سر قبر امیر تیمور گورکانی بوده برداشته، اوراق آن را متلاشی و پنهان ساخته‌اند.

نادر دستور داد این اوراق را یافته و جمع‌آوری کنند. مقدار زیادی از این اوراق پراکنده و جزوه‌های این مجموعه نایاب، جمع‌آوری می‌شود. این اوراق و جزوه‌ها را که صدمات بسیار نیز دیده بودند، در میان جهاز اشتران و استران به قوچان می‌آورند. باید گفت بخشی از آنچه که جمع‌آوری شده بود، حداقل تا زمان ناصر الدین شاه قاجار در آن شهر و در امامزاده ابراهیم پسر حضرت رضا(ع) بوده است، زیرا محمد تقی خان حکیم مؤلف کتاب جغرافیایی «گنج دانش» که کتاب خود را در دوران پادشاهی ناصرالدین شاه و به سال 1305 ق. در تهران چاپ کرده است، به این اوراق در آن امامزاده اشاره می‌کند.

ناصرالدین شاه در سفری که به خراسان می‌کند دو صفحه از این مجموعه را در موزه آستان قدس رضوی، کتابخانه سلطنتی سابق، کتابخانه ملی، موزه گنجینه دوران اسلامی تهران (ایران باستان سابق)، کتابخانه ملک، و نیز در کتابخانه‌های ترکمنستان، افغانستان و برخی کشورهای اروپایی، می‌توان دید. از این میان، مجموعه اوراقی از این قرآن که در موزه آستان قدس رضوی وجود دارد اگرچه کم‌شمار اما بسیار قابل توجه است.

انتهای پیام/