رویکرد دولت‌های خلیج فارس، طرح اسرائیل برای مخالفت با توافق هسته‌ای را ناکام کرد
خبرگزاری تسنیم: جهت‌گیری و سخنان اخیر مقامات کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس در مورد توافق هسته‌ای با ایران، طرح اسرائیل برای مخالفت با این توافق را ناکام کرده است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، شورای روابط خارجی اروپا در یادداشتی تحلیلی نوشت که جهت‌گیری و سخنان اخیر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، طرح اسرائیل برای مخالفت با توافق هسته‌ای ایران را ناکام کرده است. در این یادداشت آمده است که اسرائیل با مخالفت دائم خود با برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ادعا می‌کند که این توافق می‌تواند خطری بسیار بزرگ را علیه تمام منطقه ایجاد کند. جهت‌گیری اسرائیل علیه توافق هسته‌ای که پیشتر شامل حمله به برخی مفاد خاص این توافق بود به تأثیرات جانبی این توافق بر منطقه تغییر جهت داده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به طور مرتبط این مطلب را تکرار می‌کند که عربستان سعودی و دیگر دولت‌های خلیج (فارس) دستکم به اندازه اسرائیل از خطرات این توافق هسته‌ای و این احتمال که تهران از برداشته شدن تحریم‌ها برای آشوبگری در سرتاسر خاورمیانه استفاده کنند، نگران هستند. اما هم‌اکنون سیاست‌های اسرائیل علیه این توافق با یک مانع دیگر مواجه شده است و آن حمایت علنی و آشکار دولت‌های عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس از توافق هسته‌ای با ایران است.
روز سوم آگوست بود که خالد العطیه، وزیر خارجه قطر در کنفرانس خبری مشترک با جان کری، وزیر خارجه آمریکا، موضع مشترک شورای همکاری خلیج (فارس) را بیان کرد مبنی بر اینکه توافق هسته‌ای «بهترین گزینه در میان دیگر گزینه‌ها برای حل موضوع سلاح‌های هسته‌ای ایران بود». کاخ سفید نیز اعلام کرده است که حمایت آشکار دولت‌های خلیج (فارس) از این توافق، آن عده از قانونگذران آمریکایی و سازمان‌های حامی اسرائیل را که ادعا می‌کنند توافق با ایران دوستان آمریکا در خاورمیانه را در معرض خطر قرار می‌دهد، «تضعیف می‌کند».
با این حال باید بین آنچه که دولت‌های خلیج (فارس) به صورت آشکار اعلام می‌کنند و آنچه که در پشت صحنه بیان می‌کنند تمایز قائل شد. نگرانی‌های دولت‌های خلیج (فارس) در مورد خطرات توافق هسته‌ای با ایران از بین نرفته است. نشریه الشرق الاوسط (که در مالکیت خاندان سلطنتی عربستان است) اخیرا هشدار داده است که «توافق می‌تواند دروازه‌های شرارت را در خاورمیانه بگشاید». بندر بن سلطان، سفیر سابق عربستان در ایالات متحده نیز به میزان بیشتری از دولت اوباما انتقاد کرده است و توافق ایران را با توافق هسته‌ای حاصل شده با کره شمالی مقایسه کرده و عنوان داشت که این توافق می‌تواند به «غارت خشمگینانه منطقه» منجر شود. علاوه بر آن، حتی اگر خاندان سلطنتی عربستان به صورت علنی منتقد این توافق نیستند، اما اقدامات آن‌ها نشان دهنده نارضایتی و نگرانی آن‌ها از تبعات این توافق است.
در شرایطی که دولت‌های خلیج (فارس) عمیقا از پسامدهای جانبی این توافق برای امنیت و ثبات خود نگران هستند، اما تفاوت‌های عمیقی بین اعضای شورای همکاری خلیج فارس در مورد ایران وجود دارد. قطر و عمان، برعکس عربستان، حتی در پشت درهای بسته نیز رویکرد مثبت‌تری نسبت به این توافق دارند، تا جایی که برخی رهبران آن‌ها عنوان کرده‌اند که این توافق می‌تواند فصلی نوین در روابط بین ایران و دولت‌های خلیج (فارس) ایجاد کند. با این حال از احتمال نزدیکی مجدد آمریکا نسبت به ایران که می‌تواند به هزینه پیوندهای آن‌ها با ایالات متحده تمام شود، ناخرسند هستند. آن‌ها همچنین نگران این موضوع هستند که این توافق ایران را قادر سازد تا بازه زمانی گریز هسته‌ای خود را در پایان مدت برجام کاهش دهد، در شرایطی که کاهش تحریم‌ها نیز منجر به تقویت موضع آن در سرتاسر خاورمیانه شود.
دولت‌های خلیج در محاسبات خود به این نتیجه رسیده‌اند که از طریق تحریک علنی دولت اوباما و مخالفت آشکار با آن به چیزی دست نخواهند یافت. آن‌ها پذیرفته‌اند که توافق با ایران یک توافق انجام شده است و این یک راهبردِ محدود کردنِ خسارت‌ها است و بهترین مسیر پیش‌رو است. آن‌ها تنها نسبت به این موضوع آگاهی ویژه‌ای دارند که نیازمند حمایت نظامی ایالات متحده برای مقابله با هرگونه تهدید آتی از سوی ایران هستند و آن‌ها حمایت واشنگتن را یک امر پیش‌فرض در نظر نگرفته‌اند. همانگونه که ایران یک بازیگر قدرتمند در خاورمیانه می‌شود، دولت‌های خلیج (فارس)، خاصه عربستان سعودی، به دنبال عمیق‌تر کردن پیوندهای دفاعی خود با غرب هستند، آن‌هم در شرایطی که تلاش خواهند داشت تا تنش‌های خود را با تهران کنترل کنند. عربستان سعودی و امارات متحده عربی به عنوان جبران این توافق هسته‌ای، به دنبال سیستم‌های پیشرفته نظامی همچون جنگنده‌های پیشرفته اف-35 هستند. ایالات متحده میل چندانی ندارد که چنین سیستم‌های نظامی را به دولت‌های خلیج (فارس) ارائه کند، زیرا واهمه دارد که این امر ممکن است به برتری کیفی نظامی اسرائیل ضربه بزند. با این حال، آمریکایی‌ها ممکن است وادار شوند که این سیاست را بازنگری کرده تا این دولت‌ها را همراه خود داشته باشد.
در نقطه مقابل، نتانیاهو باور دارد که توافق هسته‌ای به تنهایی چنان خطرناک است که توجیه‌گر مخالفت کامل با کاخ سفید باشد، این امر مبتنی بر این محاسبه است که وی می‌تواند با دولت اوباما به مبارزه برخیزد بدون اینکه روابط ویژه اسرائیل با ایالات متحده آسیبی ببیند. با این حال، این یک قمار بی‌ملاحظه است. اگر توافق با ایران در نتیجه مداخله اسرائیل به شکست بیانجامد، می‌تواند به خسارت سنگینی در اعتبار و موقعیت بین‌المللی ایالات متحده منجر شود و پیامدهای غیرقابل محاسبه‌ای را برای روابط تاریخی اسرائیل و واشنگتن داشته باشد. لازم به ذکر است که اسرائیل از هرگونه انتقاد از روسیه اجتناب کرده است، علیرغم اینکه این کشور هم پیش از مذاکرات و هم طی آن که به توافق منجر شد به طور علنی از ایران حمایت کرده است. روسیه، برعکس آمریکا، سالانه کمک نظامی 3 میلیارد دلاری به اسرائیل ارائه نمی‌دهد، اما اگر تصمیم بگیرد همکاری‌های خود را با ایران افزایش دهد، می‌تواند شرایط را برای اسرائیل دشوار کند. اسرائیل نمی‌خواهد شانس خود را در این زمینه امتحان کند.
در شرایطی که دولت‌های خلیج همراه با دولت اوباما حرکت می‌کنند، اسرائیل با اتخاذ یک موضع مستحکم در مخالفت با این توافق خود را در صحنه جهانی عملا منزوی کرده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل با ادعای اینکه این توافق نه تنها اسرائیل بلکه تمامی متحدان آمریکا در منطقه را در معرض خطر قرار می‌دهد، تلاش داشت تا مخالفت خود با توافق هسته‌ای را در ایالات متحده مستحکم کند. اگر رقبای ایران همچون عربستان سعودی هم‌اکنون حاضر باشند تا به صورت علنی از توافق استقبال کنند، قبولاندن ادعای نتانیاهو دشوارتر خواهد شد.
اسرائیل و دولت‌های خلیج (فارس) در این دیدگاه مشترک هستند که توافق با ایران یک توافق بد است، و در نگرانی‌های خود بابت چشم‌انداز تبدیل شدن ایران به یک قدرت هسته‌ای متحد هستند. اما فرهنگ‌های سیاسی و الگوهای رهبری متفاوت آن‌ها به رویکردهای متفاوتی برای دفع تهدیدهای راهبردی آن‌ها منجر می‌شود. با توجه به پاسخ تقابل‌جویانه کاخ سفید به سخنان نتانیاهو، مشخص می‌شود که دولت اوباما رویکردهای آرام و پشت صحنه شورای همکاری خلیج فارس را ترجیح می‌دهد.
با این حال، شلومو بن آمی، وزیر خارجه سابق اسرائیل اخیرا به یک موضوع اشاره کرده است، اینکه «نتانیاهو ایدئولوگ فاجعه یهودی است». تصمیم نتانیاهو برای مخالفت کامل با اوباما ناشی از نگرانی عمیق وی درباره امنیت درازمدت اسرائیل است، حتی اگرچه ممکن است که محاسبات انتخاباتی نیز در تصمیم وی نقش‌آفرینی کرده باشد. (در واقع، 75 درصد ساکنان اراضی اشغالی بیان کرده‌اند که به نظرشان، توافق هسته‌ای می‌تواند به سرعت بخشیدن به توسعه یک سلاح هسته‌ای از سوی ایران و نه ممانعت از آن منجر شود).
انتهای پیام/
