بن بست ترکیه در منطقه چگونه رقم خورد

به گزارش خبرگزاری تسنیم، امین حطیط تحلیلگر مسائل راهبردی منطقه در مقاله ای در روزنامه لبنانی البناء نوشت: وقتی که ترکیه وارد جبهه متجاوز به سوریه شد، به گونه ای موضع پیشرفته در این جبهه به خود گرفت که به نوک پیکان جنگ در آن تبدیل شد، این رویکرد تا جایی بود که تمامی تجاوز یک پروژه ترکی به نظر می رسید که آنکارا از طریق آن به دنبال احیای مجدد امپراتوری جدید عثمانی بود. اما پایداری سوری ها و حرفه ای گری آن ها در سامان دهی و مدیریت جنگ دفاعی باعث شد سوریه و هم پیمانان آن در محور مقاومت طرح اخوانی به مدیریت ترکیه را به همراه سایر توطئه هایی که در چهار سال گذشته در تجاوز بر ضد این کشور به کار گرفته شده را ناکام بگذارند.

با وجود شکست متوالی متجاوزان که تحت اسامی مختلف همان رویکردهای گروه تروریستی القاعده را دنبال می کنند و با استفاده از پول و پشتیبانی های متعدد انجام شده از سوی فرماندهی پروژه صهیونیستی- آمریکایی البته با وجود تغییرات صورت گرفته و مواضع کشورهای مختلف،  ترکیه همچنان در موضع خصمانه نسبت به سوریه قرار دارد و همچنان عروسک خیمه شب بازی به عنوان فرماندهی معارضان سوری را دنبال کرده و زیر ساخت های لازم و ابزارهای پشتیبانی و امدادرسانی به تروریست ها بر ضد سوریه و عراق را دنبال می کند و انتظار دارد از موفقیت احتمالی تروریست ها در این کشور به نفع خود بهره برداری کند، اما پایداری افسانه ای مردم سوریه بار دیگر امیدهای ترکیه را ناامید کرد و برنامه ریزی های اولیه آن را با شکست مواجه نمود.

روند فروپاشی رویاهای ترکیه ادامه پیدا کرد تا اینکه در نیمه سال 2015 حوادث و تحولات،  متغیرات جدیدی را نشان داد و سیگنال ها و پیام هایی را ارسال کرد مبنی بر اینکه ترکیه در برابر واقعیت وحشتناک و متناقضی قرار گرفته که کاملاً با آنچه این کشور از تجاوز خود در سوریه به دنبال آن بود، متفاوت است. در حالی که آنکارا سوریه را گذرگاهی برای ورود به طرح امپراتوری جدید خود مبنی بر رسیدن به تخت قدرت و پادشاهی در خاورمیانه و پیشتازی نسبت به کشورهای دیگر می دانست، اما برای اولین بار از پنج سال گذشته تاکنون احساس کرد که پیشتازی منطقه به نام کشور دیگری زده شده است. ایران در این زمینه از ترکیه و دیگر کشورها گوی سبقت را ربوده و با اعتراف و اذعان بین المللی و قدرت های منطقه ای ، نظام سیاسی استقلال طلب خود و حق خود در استفاده از فناوری مسالمت آمیز هسته ای را که منحصراً در اختیار قدرت های بزرگ دنیا بود، به اثبات رساند.

با این تحول و با توجه به ارتباط تنگاتنگ و استراتژیک بین ایران و سوریه در چارچوب محور مقاومت، یه این ترتیب سوریه که پیش تر از دیدگاه ترکیه پایگاهی برای تسلط بر منطقه بود، به مانعی اساسی در برابر رؤیا پردازی های آنکارا و دیواری مستحکم تبدیل شد که موج رویکردهای تروریستی و تجاوزطلبانه که از ترکیه آغاز شده بود را به روی آن بازگرداند، چرا که هر قدرتی که ایران برای خود محقق می کند، قدرتی است که برای تمام محور مقاومت منطقه ای به کار گرفته می شود و سوریه به صورت ویژه از آن استفاده می کند. البته موضوع به اینجا نیز ختم نمی شود چرا که متغیرات ناگهانی در میدان سوریه و مرزهای ترکیه و نقشی که کردها در آن ایفا می کنند نیز آنکارا را نگران کرده است، به این ترتیب نگرانی های ترکیه تنها منحصر به از دست رفتن امید تسلط بر سوریه و توسعه فضای استراتژیک این کشور در منطقه نیست، بلکه تا جایی رسیده که آنکارا را نسبت به وحدت داخلی خود نگران کرده و نگرانی هایی در مورد تحرک 20 میلیون شهروند کرد تبار ترکیه و درخواست مطالبات در میان آن مطرح کرده که دولت این کشور آن را در تناقض با وحدت ملی خود می داند.

علاوه بر آنچه گفته شد ترکیه احساس می کند که منطقه به سمت بستر مناسبی در حرکت است که راه حل های سیاسی متناسب با موازنه قدرت بعد از درگیری های سخت نظامی را تشکیل دهد. راه حل هایی که نمود ماهیت درگیری بین پروژه صهیونیستی -آمریکایی - تکفیری و رویکرد استقلال طلبانه و آزادی بخش محور مقاومت بوده و این تیم از طریق توافق هسته ای ایران زلزله استراتژیک گسترده ای را محقق کرده و در مرحله تعقیب سازمان های تروریستی مورد استفاده در پروژه تجاوزطلب بر ضد سوریه مورد بهره برداری قرار می گیرد. ترکیه می داند یا باید بداند که پروژه ای که با آن به دشمنی برخاسته و سعی داشت عظمت و بزرگی خود را بر روی ویرانه های آن بنا کند، پروژه ای است که رسیدن به پیروزی های قطعی منطقه ای را آغاز کرده است.   

در سایه این تحولات رویکردی متشکل از ناامیدی و یأس و ترس از آینده برای این کشور به وجودآمده و خود را در سیلی که ملت ترکیه به رجب طیب اردوغان در پای صندوق های رأی وارد کرد،  نشان داد. سیلی ای که باعث شد اردوغان قدرت تشکیل دولت تک حزبی را از دست بدهد. به نظر می رسد ترکیه در شرایط کنونی خود را مجبور می داند تا برای جلوگیری از این فروپاشی و رزرو کردن جایگاهی در قطار سازش های منطقه ای، وارد عمل شود. اما نمی داند چگونه باید این کار انجام دهد و به کجا خواهد رسید؟

در منطق عملی، ترکیه با گزینه هایی مواجه است که برخی از آنها بنا به گفته وزیر خارجه سوریه تا حد یک معجزه مشکل و پیچیده است و برخی از آنها که آمریکا برای این کشور تدارک دیده، ساده تر است. ترکیه می تواند دعوت ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه برای ایجاد جبهه ای منطقه ای به همراه سوریه و عراق در زمینه مبارزه با تروریسم و دفع خطرات و تهدیدات آن را در پیش بگیرد، اما به نظر می رسد آنکارا در شرایط کنونی برای انتخاب این گزینه آماده نیست، چرا که از این کشور انتظار نداریم در آینده ای نزدیک سیاست های خود را در راستای هم گرایی با دولت سوریه تغییر دهد. در مقابل ترکیه می تواند خود به همراه آمریکا وارد ائتلاف بین المللی موسوم به ضد داعش شود. به این ترتیب آنکارا می تواند خود را همچنان در عرصه نگه دارد و منافع خود را البته از طریق آمریکا محقق سازد ، اما این راه حل نمی تواند تمام مطالبات ترکیه را محقق کند ، به همین علت مشکل است که اردوغان تا قبل از اینکه باب گزینه ها به کلی پیش روی این کشور بسته شود، به این گزینه دست بزند. راه حل سومی که ترکیه در شرایط کنونی به آن تمایل دارد ،  راه حلی قدیمی با نسخه ویرایش شده و جدید است که همان پروژه ایجاد منطقه امن است، راه حلی که آن نیز پیش از این که مبتنی بر واقعیت های میدانی ممکن باشد، به یک خیال پردازی سیاسی شبیه است.

ترکیه بر اساس طرح خود سعی دارد بر بخشی از مساحت سوریه بین 4 تا 5 هزار کیلومتر مربع مسلط شود تا آوارگان سوری را که هم اکنون در داخل این کشور مستقر هستند و بر اساس آمارهای سازمان ملل حدود یک میلیون و بر اساس ارقام مطرح شده از سوی اردوغان حدود یک میلیون و هفتصد هزار نفر است، به داخل این منطقه منتقل کنند. آنکارا همچنین سعی دارد تمامی ابزارها و مؤسساتی که متعلق به ائتلاف مخالفان سوری و دولت موقت انتقالی آنها است را به این منطقه منتقل نماید تا بتوانند به عنوان برگه برنده ای در مذاکرات سیاسی حل بحران سوریه از آن استفاده نماید.

آنکارا با این طرح به دنبال تحقق چندین هدف است که عبارتند از:

- بستن راه خطر کرد‌ها هم زمان با افزایش قدرت آنها در شمال سوریه و فروپاشی آن چیزی که طرح سازش با کردها نامیده می‌شود.

- رهاشدن از سنگینی بار حمایت‌های لجستیک مستقیم از بحران سوریه بعد از احساس این مطلب که پایان این معضل و فرار از مسئولیت خدمت رسانی به دست کم یک میلیون آواره سوری نزدیک نیست.

- مهار داعش و دور کردن آن از ترکیه همزمان با حفظ آن به عنوان ابزار تهدید و جنایت بر ضد سوریه.

- در دست گرفتن برگه قدرت میدانی که به آنکارا اجازه مداخله از موضع قدرت در هر راه حل سیاسی بحران سوریه را فراهم کند.

- ایجاد خطر و تهدید خارجی برای مشغول کردن افکار عمومی ترکیه که به این ترتیب اردوغان بتواند شکست خود در انتخابات اخیر را دور بزند.

اینها مسائلی است که ترکیه به دنبال آن است اما واقعیت این است که این راه حل سختی ها و موانع زیادی دارد که ترکیه نمی تواند آنها را از پیش رو بردارد. این کشور در درجه اول نیازمند قدرت نظامی قادر به اشغال یک منطقه است و این قدرت تنها از یک منبع یعنی ارتش ترکیه قابل تحقق است، اما موازنه های بین المللی و هشدارهای ایران و روسیه راه را بر این گزینه بسته و ترکیه را مجبور به اعلام این نکته کرده که قصد ارسال ارتش به سوریه را ندارد،  این بدان معنا است که آنکارا چاره دیگری جز استفاده از تروریست ها تحت عناوین معارضان معتدل ندارد، در سوی دیگر این گروه نمی توانند همزمان در برابر سه دشمن در سه جبهه متفاوت یعنی ارتش عربی سوریه و کردها و داعش مبارزه کنند.

غرب به رهبری آمریکا مشکل بودن اجرای تمایلات ترکیه در سایه اوضاع بین المللی و میدانی کنونی را درک کرده است،  به همین خاطر خود را از عرصه جدا کرده و برای ترکیه تنها از طریق ائتلاف ناتو تایید معنوی در راستای دفاع از خود در برابر تروریسم را فراهم کرده است.  به این ترتیب ما اعتقاد داریم که ترکیه در طرح جدید خود در برابر مجموعه ای از شکست ها قرار گرفته که در طی مدت تجاوز به سوریه به آن عادت کرده است. علاوه بر این که طرح جدید آنکارا تأثیری در تغییر رویکرد تنش زایی از سوی آنکارا در برابر سوریه و محور مقاومت در جنگ دفاع از خود و منطقه ایجاد نخواهد کرد.

انتهای پیام/ر