اطلاعات مفید وجذاب از موصل زیر چکمه های داعش

شهر موصل مرکز استان نینوا و دومین شهر بزرگ در عراق محسوب می شود.این شهر از نظر تعداد سکنه و جمعیت پس از بغداد است.تعداد ساکنان آن بالغ بر سه میلیون نفر تخمین زده شده است.موصل در حدود 400 کیلومتری بغداد قرار دارد و به تجارت با کشورهای نزدیک مانند سوریه و  ترکیه مشهور است.

ساکنان موصل با لهجه موصلی یا مصلاوی که شبیه لهجه های شمال سوریه است سخن می گویند و این لهجه در هویت این شهر نقش به سزایی ایفا می کند.بیشتر ساکنان این شهر از پنج قبیله شمر، الجبور، الدلیم، طیء و البقاره هستند.در موصل مسیحیان و کردها و ترکمن نیز حضور داشتند(یورش داعش سبب فرار بسیاری از مسیحیان و دیگر اقوام شد).

اصل تسمیه:

به درستی وجهه تسمیه نینوا مشخص نیست این نامی است که در دوره آکدی ها بر آن نهاده شده است و به احتمال زیاد با الهه عشتار یعنی الهه باروری گره خورده است.فرضیه دیگر درباره نام شهر به دوره آرامی مربوط می شود که نونا یعنی السمک(ماهی) است.در سریانی آشور نامیده می شود.برخی دیگر نیز وجهه تسمیه موصل را به ریشه عربی آن مربوط می دانند به معنی ارتباط دهنده دو کرانه دجله است.برخی نیز آن را ارتباط دهنده دجله و فرات می دانند.

موصل القاب و نامهای دیگری نیز دارد که از جمله به ام الربیعین می توان اشاره کرد زیرا اعتدال جوی در بهار و پاییز در آن برقرار است.این شهر به الحدباء نیز معروف است.

درباره پیشنیه تاریخی این شهر گفته می شود که تاریخ اسکان بشری در آن به قبل از عصر حجر در شش هزار سال قبل از میلاد بر می گردد.بشر در دشت شرق موصل به ویژه نقطه تلاقی رودهای الخوصر و دجله سکنی گزید و این به دلیل حاصلخیزی و عبور کاروان های تجاری از آن بود.

نینوا مدتی تحت حاکمیت آشوری ها بود و مدتی بعد هخامنشیان با سیطره بر این منطقه ساتراب آشور را به یکی از شکوفاترین مناطق تبدیل کردند.در این مدت تجارت رونق زیادی داشت.اما در آن دوران شهر اربیل مطرح تر بود و به عنوان مرکز این ساتراب هخامنشی مطرح شد.پس از آن اسکندر مقدونی بر این شهر مسلط شد.اشکانیان با رومی ها در این منطقه کشمکش داشتند و پس از روی کار آمدن ساسانیان آنها بر این منطقه مسلط شدند.پس از اسلام نیز خلفای اموی و عباسی بر این منطقه مسلط شدند.سلجوقیان، مغولان و ترکمانان و صفویان و در نهایت عثمانیان از دیگر از جمله اقوامی بودند که بر موصل و نینوا مسلط شدند.

سلطه عثمانی ها بر موصل تا پایان جنگ جهانی اول بود و انگلیس و فرانسه طبق معاهده سایکس-پیکو ولایات عثمانی را میان خود تقسیم کردند که در این میان ولایت موصل بخشی از منطقه نفوذ فرانسه شد اما در سال 1918 انگلیس موصل را اشغال کرد و این با وجود برقراری پیمان آتش بس با عثمانی ها بود.با وجود اینکه این منطقه تحت حمایت فرانسوی ها بود، اما اکتشاف نفت در موصل سبب شد که انگلیسی ها، فرانسه را قانع کنند که بی خیال موصل شوند و این طبق معاهده سیفر در سال 1920 بود.عثمانی ها در این میان مدعی حاکمیت بر موصل بودند و این ادعای آنها تا سال 1925 هنگامی که سازمان ملل تصمیم گرفت که موصل را به عراق بازگرداند، ادامه داشت.در سال 1932 به طور رسمی موصل به عراق ملحق شد.از مهمترین حوادث موصل قبل از برقراری جمهوری در عراق در سال حوادث شورش برزنگی در اوایل دهه 30 میلادی و کشتار سمیل بود.

هنگامی که عبدالکریم قاسم در سال 1958 قدرت را در دست گرفت.فردی به نام عبدالوهاب الشواف علیه عبدالکریم قاسم سر به شورش برداشت که کمونیستهای طرفدار عبدالکریم قاسم به همراه کارگران و کشاورزان قیام عبدالوهاب را در هم کوبیدند.

در دوره بعثی ها نیز این شهر زیر چکمه های بعث قرار گرفت و صدام سدی به نام خود در موصل بنا کرد.

در سال 2003 پیشمرگان کُرد با همکاری نظامیان آمریکایی این شهر را به کنترل خود درآوردند و این پس از تسلیم کردن این شهر از سوی نیروهای عراقی به آنها بود.در روزهای اول پس از سقوط رژیم صدام بانکها و مراکز دولتی به یغما رفتند.پس از سال 2003 اسامه کشموله استاندار موصل شد اما در سپتامبر 2003 ترور شد که پس از آن درید کشموله پسر عمویش استاندار شد که اعراب سنی با آن مخالفت کردند و از شورای استان کنار کشیدند.در اواخر 2004 هنگامی که القاعده بر بخش هایی از موصل غلبه پیدا کردند، دولت عراق تیپ معروف به الذئب( گرگ) را به این شهر روانه کرد.

در سال 2005 به علت تحریم انتخابات پارلمانی از سوی اعراب، ائتلاف کردستان  کرسی بیشتری در استان نینوا را به دست آورد.در اواخر سال 2008 سلسله ترورهایی علیه مسیحیان در این شهر انجام شد که موجب مهاجرت آنها به دشت نینوا در شرق موصل شد.در انتخابات شورای استانها در سال 2009 اسامه النجیفی با فهرست الحدباء موفق به کسب نوزده کرسی از مجموع 37 گرسی انتخابات شورای استان نینوا شد.در انتخابات شورای استان در سال 2013 انتلاف کردستان یازده و ائتلاف متحدون به ریاست اسامه النجیفی 22 کرسی را به دست آوردند.

نژاد و ادیان

بیشتر ساکنان موصل را اعراب اهل سنت تشکیل می دهند در این شهر اقلیت کُرد وابسته به مذهب اهل سنت ساکن هستند و همگی در کرانه شرقی حضور دارند منطقه ای که ساحل الایسر نامیده می شود.

از دیگر طوایف ترکمن های مسلمان و دیانت های مسیحی، صائبی های مندابی، ایزدی ها و شبک ها هستند که اقلیت پنج درصد را تشکیل می دهند.یهودیان نیز از زمان آشوری ها در نینوا حضور داشتند اما در اوائل دهه پنجاه قرن گذشته به شکل جمعی به فلسطین اشغالی مهاجرت کردند.

آب و هوا

موصل تابستانی خشک و سوزان دارد و به به سبب ارتفاع کم از سطح دریاست.موصل رکورد پایین ترین درجه حرارت در عراق را نیز با نزدیک به 18  درجه در سال 1911 تجربه کرده است.میزان بارش سالیانه آن 375 میلی متر است.

شورای استان

در سال 2005 در موصل انتخابات محلی برگزار شد و اوضاع امنیتی و موضع قبلی اهالی و ساکنان درباره انتخابات سبب شد که انتخابات را تحریم کنند به طوری که میزان مشارکت از بیست درصد فراتر نرفت و برنده اصلی ائتلاف کردستان بود.اما بر اساس آخرین انتخابات شورای استانی، فهرست الحدبا کرسی زیادی به دست آورد و آثیل النجیفی استاندار نینوا شد.

خیابان مهم و اماکن

خیابان النجفی از قدیمی ترین خیابانهای موصل است که به فروش کتاب و کتابخانه ها معروف است.از معروفترین مساجد آن مسجد اموی و از معروفترین کلیساها، کلیسای مارتوما الرسول است.مناطق مهم آن حمام العلیل، الشوره و التل است.در سال 2014 داعش، مغول وار به نینوا یورش برد و مقاومت چندانی هم در برابر آن نشد. در کرانه چپ که یک تیر هم علیه داعش شلیک نشد و در ساحل راست فقط چهار ساعت درگیری رخ داد.

به ترتیب سلط داعش بر موصل شروع شد و هنوز هم ادامه دارد.

جنایت و تخریب اماکن

عناصر داعش برای تخریب قبور از بخش امور حسبیه (مسؤولین رسیدگی به امور دینی) که تفکری برگرفته از وهابیون دارند دستور می‌گیرند.مقبره یونس نبی و بسیاری از مراکز دینی از گزند داعش مصون نماندند و آنها هر مقبره ای را یافتند تخریب کردند.

عناصر تروریستی داعش با هجوم به یک قبرستان مسیحیان در شهر موصل شمار زیادی از قبور آن ار تخریب کردند.یک منبع محلی در استان نینوا با تأیید این اقدام گروه تکفیری داعش اعلام کرد 4 گورستان مسیحیان در اطراف نینوا تخریب شده است.

وی اظهار کرد: همه این گورستان‌ها باستانی و بسیار قدیمی و متعلق به مسیحیان نینوا بود.تکفیری‌های داعش با انتشار تصاویری با عنوان "حذف مظاهر شرک از قبرستان" در استان نینوا مدعی شدند که اسلام تاکید دارد که این ضریح‌ها باید تخریب شده و با خاک یکسان شوند!
عناصر گروه تروریستی داعش با حمله به کلیسای "مارکورکیس" در شمال شرق شهر موصل آن را تخریب کردند.

کلیسای مزبور از عظیم‌ترین کلیساهای شهر بوده و شامل مجتمع مسکونی، بخش خدماتی و گورستان مسیحیان است.

جنایتکاران داعش که بسیاری از جنایات خود علیه مردم مناطق تحت سیطره را تحت پوشش اجرای حکم شرعی و با وارد کردن اتهامات مختلف به آنان مرتکب می‌شوند حکم اعدام بسیاری از شهروندان عراقی را در ملأعام اجرا می کنند.در تصاویری که این گروه منتشر کرده دو فرد متهم با دست‌ها و چشمانی بسته و در مقابل دیدگان دهها موصلی با شمشیر سر بریده شدند. داعش به فروش 900 زن و دختر ایزدی در بازارهای برده فروشی اکتفا نکرده بلکه در موصل عصر جاهلی برپا کرده است.عملیات های اعدام های وحشیانه و گورهای دسته جمعی حتی کودکان در همه مناطق تحت اشغال این گروهک در موصل مشاهده می شود.

داعش که به عنوان یک گروه خونریز شهره است از خط مشی و سیاست ایجاد رعب و وحشت بصورت هدفمند در مناطق اشغالی استفاده می‌کند.‌ خط مشی که داعش را ملزم می‌کند، برای ایجاد رعب و وحشت هرچه بیشتر هربار قربانیان جنایتش بیش از گذشته و جنایتی که مرتکب شده‌اند، وحشتناک‌تر و رعب‌انگیز‌تر از قبلی باشد، به همین دلیل از این جنایات تحت عنوان جنایات سازمان یافته یاد می‌شود.
این گروه خونخوار به هنگام اشغال شهر موصل و مناطق شمالی عراق دست به همین جنایات زده و از ایجاد رعب و وحشت به عنوان یک سلاح به نفع خود استفاده کرده است.

نکته جالب آن است که داعش نه تنها اخبار مبنی بر جنایاتی را که مرتکب شده رد نکرده است بلکه از آن به عنوان وسیله‌ای برای ایجاد هراس در مردم استفاده می‌کند.

داعشی ها هنگام ورود به نینوا مرتکب جنایات زیادی شدند که در این میان ایزدی ها و شیعیان و شبکی ها بیشترین قربانیان بودند. یک گور جمعی در روستای جدعه واقع در حدفاصل منطقه بادوش و روستای اسکی در موصل کشف شد که در آن بیست جنازه زن و 33 جنازه کودک دیده می شود.این قربانیان پس از سقوط سنجار به دست تروریستهای داعش در سوم آگوست 2014، توسط این عناصر اسیر و قتل عام شده اند.

این گروه تروریستی در یکی از جدیدترین جنایات خود در موصل مرکز استان نینوا که آن‌را ولایت نینوا نامیده یک جوان عراقی را به اتهام زنا به سنگسار محکوم کرده و به فجیع‌ترین شکل ممکن به قتل رساند.در تصاویر منتشر شده از این جنایت صدها نفر از مردم موصل در یکی از خیابان‌های این شهر تجمع کرده و تروریست‌های داعش بر خلاف تمامی معیارهای اسلامی در اثبات جرم، بدون شهادت شهود و نظر قاضی عادل، متهم را سنگسار کردند.در این جنایت، تروریست‌های بی‌رحم داعش درحالیکه دستان آن مرد را بسته بودند، به جان او افتادند و وی را تا حد مرگ با سنگ‌هایی به اندازه تکه آجر سنگسار کرده و به قتل رساندند.

تظاهر به اجرای حدود الهی، به ویژه حد زنا از سوی داعش در حالی است که تا کنون ده‌ها نمونه از جدول‌های زمان‌بندی و برنامه شرم‌آور جهاد نکاح سران داعش با زنان و دختران فریب خورده و اسیر دست تروریست‌ها، منتشر شده و مشخص است که داعشی‌ها با این اقدامات وحشیانه، جز تمسخر احکام الهی و زیر سؤال بردن آموزه‌های اسلامی، هدفی ندارند.

گروهک تروریستی داعش، 6 پزشک را به سبب امتناع از درمان تروریست‌های زخمی، در موصل اعدام کرد.

جنایت علیه آثار تاریخی

داعش به گونه ای فعالیت می کند که برای خالی کردن شهرها از اقلیت ها و نابودی همه تاریخ بشریت گام بر می دارد.گروه تکفیری ویدئویی در اینترنت قرار داد که در آن اعضای این گروه آثار به جا مانده از شهر باستانی نمرود را تخریب می‌کنند.بر اساس آنچه در ویدئوی داعش مشاهده می‌شود، نیروهای این گروه پس از تخریب شماری از آثار باستانی، بقایای شهر نمرود را که در 30 کیلومتری جنوب شرقی موصل قرار دارد، منفجر کردند.شهر تاریخی نمرود که نگین تمدن آشوری شناخته شده است در قرن 13 پیش از میلاد مسیح و در حاشیه رود دجله بنیان گذاشته شد.

یکی از اعضای داعش در ویدئوی منتشر شده در اینترنت، مدعی شد: هر‌گاه بتوانیم، مظاهر بت پرستی را تخریب و توحید را گسترش خواهیم داد.در پایان ویدئو، یک انفجار بزرگ آثار بجا مانده از دوران امپراطوری آشور را با خاک یکسان می‌کند.

اعضای داعش به شهر باستانی نمرود وارد شدند و دست به غارت و تاراج اشیا با ارزش آن شهر زده و سپس درصدد تخریب آن برآمدند. مجسمه‌ها و دیوار‌ها و قلعه‌ای که در این شهر قرار دارد به طور کامل توسط داعش نابود شده است.

وزارت جهانگردی و آثار باستانی عراق نیز اعلام کرد که گروه تروریستی داعش برای تخریب آثار باستانی این شهر از مواد منفجره، بولدوزر و ابزار آلات سنگین استفاده کرده است.

گروه تروریستی داعش با انتشار ویدیویی مدعی شد که شهر باستانی الحضر را تخریب کرده است.در فیلم و تصاویر منتشر شده اعضای داعش با پتک و گلوله‌های کلاشنیکف در حال تخریب این شهر باستانی هستند.شهر باستانی الحضر واقع در جنوب موصل واقع در استان نینوا در فهرست میراث جهانی یونسکو جای دارد و مقام‌های عراقی ماه گذشته از تخریب آن به دست نیروهای داعش خبر دادند.اعضای داعش پس از تخریب این شهر تاریخی آثار تاریخی منقول آن را به مکانی نامعلوم منتقل کردند.

پس از وقایع ماه ژوئن گذشته، یک گروه متخصص آثار باستانی وابسته به داعش، آثار باستانی استان های نینوا و صلاح الدین را ربودند و آن ها را به اراضی اشغالی فلسطین و آمریکا قاچاق کردند.

عناصر داعش، برخی از آثار باستانی را به وسیله سوداگران به کشورهای منطقه و خارجی فروختند و این در حالی است که آن کشورها آگاه بودند که این آثار باستانی از عراق ربوده شده است.

اداره بازپس گیری آثار باستانی عراق، در تاریخ دوم نوامبر سال جاری میلادی، از سازمان یونسکو خواست کمیته ای بین المللی برای سامان دهی به تلاش ها جهت مقابله با خطر قاچاق آثار باستانی عراق تشکیل دهد و با وضع قانونی بین المللی، هرگونه سوداگری با این آثار باستانی را جرم اعلام کند.

مقررات عجیب و غریب داعش

داعش اعلام کرده در صورتی که کسی در شهر موصل مرکز استان نینوا عراق از موبایل استفاده کند، انگشتانش قطع و 3 میلیون دینار عراقی هم جریمه خواهد شد!

منابع بومی در استان موصل فاش کردند که عناصر داعش همه پارکینگ های شهر را تحت تصرف خود در آوردند و مردم را وادار کردند در قبال پارک کردن خودروهای خود در پارکینگ ها، مالیات بدهند.

مردم موصل، تصاویری از رسیدهای پارکینگ ها منتشر کرده اند که ثابت می کند سازمان تروریستی داعش، در قبال پارک کردن خودرو، 750 دینار از رانندگان می گیرد. این در حالی است که به گواهی شاهدان بومی، عناصر مسلحی که مسئول پول گرفتن از مردم هستند، به جای 750 دینار، 1000 دینار از مردم می گیرند و این مساله، نخستین نشانه های فساد مالی در تشکیلات داعش است.

در مهر ماه گذشته داعش اولین تروریست‌های داعش، اولین سینمای خود را با نصب مانیتور بزرگی در یکی از محله‌های موصل راه‌‌اندازی کردند.

این سینما ویژگی خاصی دارد و آن اینکه تنها به اکران فیلم اعدام و ذبح گروگان‌های در دست داعش مانند دیوید هاینز انگلیسی می‌پردازد.مردم موصل که به گمان تماشای فیلم سرگرم‌کننده، کودکان خود را به این سینما برده بودند؛ با دیدن این این صحنه‌های وحشیانه شوکه شدند.

در نتیجه افزایش حملات هوایی به مواضع داعش، این گروه ساکنان موصل را وادار می کند که برای اهدای خون به زخمی های تروریست این گروهک، به مراکز اهدای خون بروند.عناصر مسلح داعش در موصل اهالی را به رفتن به بیمارستان ها برای اهدای خون به عناصر مسلح زخمی شده در حملات هوایی وادار می کند.

پاتریک کاکبرن” گزارشگر روزنامه ایندیپندنت می نویسد: یکی از سنی هایی که توانسته است از موصل فرار کند، درباره زندگی در موصل که از پنج ماه پیش به دست عناصر داعش افتاده است، گفت: زندگی در آنجا، به مثابه کابوسی وحشتناک است.

وی که از ترس نخواست نامش فاش شود، افزود: مردم از زمانی که عناصر داعش ویران کردن مساجد و بارگاه ها نظیر بارگاه حضرت یونس را آغاز کردند، پا به فرار گذاشتند. آن ها در توجیه تخریب مساجد می گفتند: این ها مسجد نیست، بلکه اماکنی برای مرتدها است.

به گفته این منبع، داعش خانه هایی را که صاحبان آن ها در خانه نباشند تصرف می کند، و  همواره به منازل سر می زنند و اگر کسی در آن خانه باشد از او می خواهند مدارکی ارائه بدهد که ثابت کند او صاحب خانه است؛ و در صورتی که نتواند مدارکی ارائه دهد، 10 روز مهلت می دهند تا آن خانه را تخلیه کنند.

این شخص که با کمک دوستانِ کُردِ خود از موصل گریخته است، خاطر نشان کرد: زندگی به عنوان یک عراقی سنی در موصل، آمیزه ای از زندگی طبیعی ِ معمولی به همراه ترس و اضطراب است.

داعش قوانینی غیرمتعارف در موصل برقرار کرده است که از میان آن ها می توان به ممنوعیت سیگار، ممنوعیت استفاده از تصاویر کارتون تام و جری بر روی دیوار مدارس و همچنین الزامی بودن استفاده از نقاب برای زنان اشاره کرد.

وی سپس به بیان یکی از خاطرات خود از رفتار داعشی ها پرداخت و گفت: یک بار زنی را در حال خرید آبمیوه مشاهده کردم. زن نقاب را از روی صورتش برداشت تا آبمیوه را بنوشد ناگهان یکی از داعشی ها با چوبدستی به سرِ زن کوبید، بی آن که متوجه حضور شوهر آن زن، در کنار او شود. شوهر ِ زن با مرد درگیر شد و او را کتک زد.وی در پایان تاکید کرد که اگر ارتش عراق به موصل بازگردد با استقبال مردم مواجه خواهد شد، زیرا تحت حاکمیت داعش می میریم.

داعش در اطلاعیه ای از معلمان مدارس شهر موصل خواسته که از تدریس شعر، ادبیات و تاریخ عراق خودداری کنند، زیرا داعش معتقد است که محدوده خلافت خود فقط منحصر به عراق نمی شود.داعش همچنین تدریس نظریه تکامل داروین را نیز ممنوع اعلام کرده است.

داعش تدریس هر گونه دروس دینیِ مغایر با اصول و مبادی خود را ممنوع کرده است و مدارس مسیحی را نیز ملزم به آموزش دادن اصول و مبادی به اصطلاح اسلامی داعش و امتناع از تدریس موسیقی و سرود ملی عراق کرده و متخلفان را تهدید به مجازات کرده است.اولیای دانش آموزان شهر موصل از ترس گمراه شدن فرزندان خود، از فرستادن آنها به مدرسه امتناع می کنند.

شیوه  های درآمد زایی داعش در موصل

یک منبع محلی در موصل، مرکز استان نینوا در شمال عراق تاکید کرد که تروریست‌های داعش به دزدیدن پول مردم و چپاول اموال عمومی و خصوصی در این شهر ادامه می دهند.

این منبع افزود: بیش‌ترین راهی که عناصر داعش برای غارت اموال مردم به کارگرفته‌اند، سرقت از مغازه‌ها و فروشگاه‌های شهر است، برای مثال در یک فقره سرقت بزرگ از منطقه تجاری «الدواسه»، پنج مغازه موتورسیکلت فروشی مورد سرقت افراد ناشناس قرار گرفت.

وی افزود: عناصر داعش پیش از این نیز مغازه‌های خواربار فروشی را در منطقه عدن در شرق موصل را در چند فقره سرقت مسلحانه غارت کردند.

این منبع محلی موصل گفت: افزایش سرقت‌های مسلحانه طی یک ماه اخیر در موصل زنگ خطر را به صدا درآورده است، از زمان سیطره داعش بر موصل ناامنی و معضل بیکاری شهروندان را به ستوه آورده در حالی که این اوضاع نابسامان و وقوع جرایم پیش از آن برای موصل معنا نداشت.

داعش هزاران راس گاو و گوسفند به سرقت برده است

منبع محلی موصل گفت : عناصر داعش با سرقت چهارپایان از مزارع و روستاهای اطراف موصل گوشت آنها را به قیمت‌های گزافی می‌فروشند اگرچه موصلی ها از خرید گوشت این حیوانات مسروقه خودداری می کنند.

یکی از قصابان شهر موصل در این باره گفت: بیش‌تر مردم موصل فقط گوشت حلال خریداری می‌کنند اگرچه داعشی‌ها اقدام به فروش گوشت چارپایان مسروقه آن هم به زیر قیمت معمول می‌کنند و هزاران راس گاو و گوسفند از روستاهایی که اقلیت‌های شبکیه‌ای، ایزدی و یا مسیحیان ساکن هستند دزدیده شده است.

تکفیری‌های داعش برای دریافت خدماتی از نهادهای خدمات رسانی دولتی که پیش از سیطره داعش رایگان بوده است باید پول‌های گزافی پرداخت کنند.داعش آب شرب خانگی را هم گران کرده و اگر شهروندان از پرداخت قبوض آن خودداری کنند متحمل جریمه‌های سنگین‌تری می‌شوند و این بار مالیات بر دوش مردمی که به خاطر تعطیلی بسیار از نهادها و کارگاه‌ها بیکار هستند، سنگینی می‌کند.داعش به صاحبان مغازه‌های شهر و منازل مسکونی هم دستور داده که ماهیانه مبلغی برای رفت و روب شهر توسط کارگران شهرداری پرداخت کنند و در صورت امتناع از پرداخت شهریه نظافت در موعد مقرر، متحمل جریمه ها یا مجازات های سنگینی می‌شوند.منبع محلی موصل از دیگر راه‌های کسب درآمد داعش را گرفتن مالیات، جمع آوری زکات یا اجاره بهای املاک و مستغلات دولتی دانست.

گزارش  کمیته ویژه درباره علل سقوط موصل

هشام الهاشمی کارشناس مسائل امنیتی عراق درباره جزییات این گزارش می گوید: پنج افسر نظامی از این شهر متهم به سقوط موصل هستند.کمیته تحقیق درباره علل سقوط موصل( که در زمستان گذشته تشکیل شده بود) طی 100 ساعت تحقیق از 180 شخصیت نظامی، غیر نظامی،امنیتی، مقام برجسته دولتی و افراد درجه دوم دولتی تحقیق به عمل آورد.

بر اساس این گزارش چهار لشگر نظامی از ساحل راست موصل در برابر پیشروی داعش پس از چهار ساعت درگیری عقب نشینی کردند.در کرانه چپ یک گلوله هم علیه داعش شلیک نشده است و بدون هیچ درگیری و مقاومتی این قسمت تحویل داعش شده است.

در این گزارش به ضعف گارد مرزی اشاره شده است زیرا داعشی هایی که موصل را اشغال کرده اند از سمت سوریه آمده اند.همچنین در گزارش کمیته حقیق یاب پارلمان عراق درباره موصل به تاراج 600 میلیون دلار اشاره شده است.

بر اساس گزارش کمیته ویژه سقوط موصل، قیمت ادوات نظامی که نیروهای عراقی برای داعش به جای گذاشته اند بالغ بر دو میلیارد دلار آمریکا می شود.

در این گزارش 120 برگه ای به چهار بخش که متهم بودند شامل؛ نخست، سیاستمدارانی که دخالت داشته اند، نظامیان و نیروهای امنیتی، سوم، گارد ملی و پاسگاه های مرزی و چهارم دستگاه های امنیتی دولتی اشاره شده است.

الهاشمی می افزاید: کمیته حقیقت یاب تا به حال توصیه ای را ننوشته و گزارشی یا توصیه الزام آوری تهیه نکرده است تا پارلمان به آن رای دهد و آن را به دستگاه قضایی ارجاع دهد.در صورتی که این پرونده به دستگاه قضایی برود، تشکیل کمیته قضایی چه بسا بیش از زمان پنج ماهه ای که کمیته حقیق یاب زمان گرفت، زمان ببرد.

نیروهایی که موصل را آزاد می کنند

بر اساس اطلاعاتی که در ماه فوریه گذشته یک مسئول برجسته فرماندهی مرکزی آمریکا درباره بزرگترین عملیات نظامی در جهان عرب فاش کرد، از مشارکت 25 هزار عراقی و کُرد در جریان آزاد سازی موصل خبر داده شد اما سئوال مهمی که مطرح است نحوه آزادی موصل و برقراری ثبات در آن برای مدت طولانی است تا اگر موصل آزاد شد دوباره به دست داعش نیافتد و به عبارت دیگر همانند حادثه ای که در برخی مناطق عراق رخ می دهد و پس از آزادسازی یک  منطقه، چند ماه بعد این منطقه در کنترل داعش قرار می گیرد،درباره موصل این حادثه رخ ندهد.

موضوع قابل تامل این است که قبل از شروع هر نبردی برای آزاد سازی موصل باید دقت و تفکر بالایی صورت گیرد زیرا موصل وضعیت و شرایط محیطی دارد که در عراق مانند آن وجود ندارد.این شهر از نظر جغرافیایی و فرهنگی با بغداد متفاوت است.این شهر در دویست مایلی از بغداد و صد مایلی از نزدیکترین پایگاه نظامی عراقی در شهر بیجی واقع شده است.این شهر دومین شهر بزرگ عراق با جمعیتی میلیونی است.موصل سومین مرکز سنتی و اقلیمی عرب در عراق است.این شهر آمیخته ای از ادیان و نژادهاست.قبل از تسلط داعش در ژوئن 2014 تقریبا 65 درصد از ساکنان آن را اعراب سنی تشکیل می دادند و این براساس نتایج انتخابات است و هم اکنون پس از رانده شدن بسیاری از اقلیت های غیر سنی که پس از ورود اشغالگران داعش رخ داد، تعداد آنها فزونی یافته است.بسیاری از کردها، ترکمن ها و آشوریان و دیگر اقلیت ها موصل را ترک کرده اند.

وضعیت موصل متفاوت از دیگر مناطق عراق مانند فلوجه و تکریت است و داعش برای باقی نگه داشتن ساکنان در این شهر اقداماتی را انجام داده است از جمله اینکه خروج از این شهر به قید ضمانت است و کسی که این شهر را ترک می کند با مجازات های سنگین در صورتی که باز نگردد روبرو می شود و کسانی که به عنوان گروگان نزد داعش می مانند در صورت عدم بازگشت فردی یا خانواده ای که از شهر خارج شده است، مجازات خواهند شد.

با توجه به این شرایط آزاد سازی موصل نوعی معمای و چالش دشوار برای دولت عراق و شرکای بین المللی آن است.این اولین بار نیست که آمریکا و همپیمانان آن برای برقراری امنیت در موصل تلاش می کنند.این شهر قبلا نیز از امنیت برخوردار نبوده است در سال 2008 سه هزار نظامی آمریکایی و دو تیپ از ارتش عراق و دهها واحد کوچک و بزرگ عراقی یعنی بیش از 15 هزار نظامی در راستای تامین امنیت موصل از لوث القاعده و دیگر گروههای شورشی فعالیت کردند.

موصل پایتخت اهل تسنن عراق است و قطعا هیچ نیرویی به تنهایی نمی تواند آن را آزاد کند.نه نیروهای مردمی و عشایری به تنهایی می توانند این شهر را آزاد کنند و نه نیروهای امنیتی و دولتی.نباید فراموش کرد و این واقعیت را نادیده گرفت که در ژوئن سال 2014، ساکنان این شهر از رانده شدن نیروهای امنیتی استقبال کردند.نیروهای پیشمرگه نیز نمی توانند کاری از پیش ببرند زیرا کرُدها نیز در منطقه ای که سنی ها اکثریت را دارند، مورد استقبال نخواهند بود.

اما چه نیروهایی موصل را آزاد خواهند کرد؟

براساس گزارش هایی که فرماندهی عملیات مرکزی آمریکا اعلام کرده است در این عملیات پنج لشگر عراقی  به همراه سه لشگر کمکی از پیشمرگان مشارکت خواهند کرد.برخی گزارش ها نیز از مشارکت نیروهای ژاندارمری وابسته به پلیس موصل مشارکت خواهند کرد.در شرایط مطلوب و با برنامه ریزی هوشمندانه به نظر می رسد که مشارکت بیست تا بیست و پنج هزار نظامی کافی باشد.در بهترین حالات، نیروهای مخفی در موصل می توانند علیه داعش قیام کنند و کنترل مناطق خود را در دست گیرند.در این میان نیروهای ائتلاف بین المللی باید وارد عمل شوند و شبکه تلفن همراه را در دست گیرند و با مردم موصل به طور مستقیم ارتباط برقرار کنند.

در این میان تسلط بر برخی مناطق استراتژیک از سوی نیروهای مهاجم مانند فرودگاه موصل و پادگان الغزلانی و حتی پل های دجله ضروری به نظر می رسد.

گرچه بیشتر گروههای سیاسی عراقی درباره آزاد سازی موصل وحدت نظر دارند اما در واقع هر یک به دنبال اهداف و دستاوردهای خود هستند.سئوالاتی در اینجا مطرح می شود؛آیا کردها مایل هستند که ارتش عراق دوباره در نزدیکی های آنها حاضر شود؟آیا سنی ها با حضور نیروهای مردمی از جنوب عراق برای برقراری امنیت موصل موافقت خواهند کرد؟ در صورتی که اقداماتی علیه افرادی که با داعش در موصل همکاری می کنند از سوی نیروهای مردمی و امنیتی عراق صورت گرفت چه تبعاتی به دنبال خواهد داشت؟ چنین عملیاتی آیا اهل سنت عراق در موصل را به داعش نزدیک می کند تا سبب دوری آنها از آن می شود؟

نباید از نظر دور داشت که نقش اهل سنت در نبرد موصل سرنوشت ساز است.تاکنون موضع گیری خاصی انجام نداده اند.بر اساس برآوردها حدود دو تا سه هزار داعشی در موصل هستند اما در موصل بیش از صد هزار مرد در سن خدمت سربازی حضور دارند که سلاح های ای کی 47 در اختیار دارند و هنوز تصمیم نگرفته اند که در کنار طرفی قرار بگیرند.آنها در واقع نیاز به اعتماد سازی دارند.

واکنش داعش در برابر عملیات احتمالی

اما موضوعی که مطرح است با توجه به مساحت و پهناور بودن موصل، داعش چگونه از این شهر دفاع خواهد کرد؟ آیا موصل را برای همیشه ترک می کند یا چند ماه بعد دوباره بازخواهد گشت؟آیا داعش می تواند میان ساکنان شهر و نیروهای دولتی جدایی اندازد؟

تکفیری‌ها در حال حفر زمین و کارگذاری مین و تله های انفجاری به امتداد ده‌ها کیلومتر هستند تا درصورت اجرای عملیات زمینی آزادسازی موصل بتوانند مقاومت کنند و سرعت پیشروی را کند کنند.

منبعی در استان نینوا نیز اعلام کرد: تروریست های داعش با استفاده از نوجوان های کم سن و سال موصل، برای مقابله با حمله ناگهانی نیروهای عراقی، خندق هایی در اطراف این شهر ایجاد کرده‌اند.

وی با بیان این که عناصر داعش از چند ماه پیش حفر خندق در اطراف شهر موصل را آغاز کرده اند، گفت: تروریست‌ها همچنان به حفر خندق در اطراف موصل ادامه می دهند و این خندق ها را "دیوار خلافت" می‌نامند!

با توجه به کاهش قابل توجه نیروی انسانی داعش برای مبارزه در برابر ارتش عراق و نیروهای محلی در شهر موصل که از آن به عنوان پایتخت عراقی داعش یاد می شود، این گروه با انتشار بیانیه ای که از آن به قرارنامه یاد می شود، اعلام کرده است که هر خانواده ای که دو فرزند ذکور داشته باشد، باید حداقل یکی از آنها را به عنوان سرباز به داعش تحویل دهد.پس از انتشار این بیانیه در نماز جمعه موصل، این بیانیه از بلندگوهای مساجد این شهر هم قرائت شد و به اطلاع مردم موصل رسید.در این بیانیه آمده است: دفاع از اسلام در برابر کفار وظیفه ای مقدس و الهی است که بر عهده همه می باشد.

منابع اطلاعاتی علت سربازگیری اجباری داعش در شهر موصل را کاهش شدید نیروهای انسانی این گروه تروریستی در جبهه ها و امتناع مردم از پیوستن به داعش عنوان می کنند.

"م حمید"یکی از شهروندان موصل که قصد سفر به خارج از این شهر را دارد و مجبور به حضور در صف های طولانی برای کسب اجازه خروج از شهر شده است، به روزنامه "القدس العربی" چاپ لندن گفت: پیش تر تصمیم گرفتم برای انجام کاری به شهر کرکوک در مجاورت موصل سفر کنم، اما هنگامی که به خروجی شهر رسیدم، تروریست های مسلح مانع خروج من شدند و از من مجوز خروج خواستند و همین مساله باعث شد که برای کسب مجوز به موصل برگردم.

القدس العربی نوشت: چند نفر از کسانی که به پدیده موسوم به "دادگاه شرعی" داعش برای کسب مجوز خروج از شهر موصل مراجعه کرده اند، می گویند: باید راننده ای که آنها را به خارج از شهر می برد، تضمین کند که آنها در چند روز آینده با او به موصل باز می گردند.

سعد الجبوری، راننده تاکسی مسیر موصل به کرکوک در این خصوص می گوید: هر روز با مسافرانم به دادگاه داعش مراجعه و تضمین می دهم که آنها را به موصل باز می گردانم؛ و آنها برای مدت طولانی در خارج از شهر باقی نمی مانند.

"ثامر خالد" تاجر موصلی که چندین ساعت در انتظار کسب مجوز خروج از شهر بوده است می گوید: مدارک شناسایی مرا گرفتند و مشخصات مرا در رایانه جستجو کردند تا مطمئن شوند که از افراد تحت تعقیب هستم یا خیر. از تروریست مسلحی در محکمه شرعی درباره این رفتارها سوال کردم و او تاکید کرد که تعدادی از جوانان موصلی به مراکز ثبت نام داوطلبان مقابله با داعش در خارج از شهر موصل پیوسته اند و هدف از این اقدامات جلوگیری از ادامه این امر است.

از سوی دیگر بسیاری از کسانی که مجوز سفر به خارج از موصل را دریافت کرده اند به روزنامه القدس العربی گفتند، با وجود دریافت مجوز خروج از شهر، تنها اجناس و لوازمی را می توانند با خود از شهر خارج کنند که آن اقلام در مجوز ثبت شده باشد.

همه این شرایط حاکی از آن است که بازپس گیری موصل بسیار سخت و برقراری ثبات در آن برای مدت طولانی پیچیده خواهد بود.اما موضوع مهم این است که بازپس گیری موصل از دست داعش، ابهت این گروهک را نابود می کند و  داعش را به عنوان یک بازنده معرفی خواهد کرد.

اما این نکته را نباید فراموش کرد که داعش هم اکنون در موصل جایگاه خود را مستحکم کرده است و این کار را برای نیروهای آزادی بخش سخت خواهد کرد.

در واقع در موصل مانند دیگر مناطق باید توجه داشت که تروریسم در بسترهای خود رشد می کند و اگر حمایت موصلی ها نبود به طور حتم داعش نمی توانست با این سرعت ادامه دهد و جای پای خود را محکم کند از همین رو نکاتی را می توان در آزاد سازی موصل مورد توجه قرار داد:

-از بین بردن بسترهای مناسب برای رشد داعش و دیگر گروههای افراطی از طریق اعتماد سازی بیشتر و توجه کافی به ساکنان این شهر بزرگ عراق.

-بازسازی و بازنگری در ساختارهای عراق.بی شک قانون اساسی عراق به گونه ای نوشته شده است که بیش از آنکه وحدت سیاسی و در نتیجه وحدت امنیتی را به دنبال داشته باشد خود عاملی برای اختلاف و در نتیجه بی ثباتی امنیتی است.

-ایجاد ارتش و نیروی نظامی توانمند که عراق و عراقی ها را فارغ از دستاوردهای حزبی و گروهی مورد توجه قرار دهد و به عبارت دیگر سیاست زده نباشد.موضوعی که از سال 2003 به بعد و پس از نابودی ارتش بعث، به آن توجهی نشد و نتایج آن در سقوط موصل و دیگر مناطق آشکار شد.

-مقابله با فساد دامن  گیر در عراق.همین فساد و بی لیاقتی برخی استانداران از جمله آثیل النجیفی بود که زمینه سقوط موصل را فراهم کرد.

-ائتلاف بین المللی نقش فعالتری داشته باشد و همانند دیگر جبهه ها تماشاگر نباشد.هر چند که زیاد به آمریکا و ائتلاف آن نمی توان دلخوش کرد.

انتهای پیام/