آذر محمدی؛ دانشجوی کارشناسی ارشد رشته بهداشت و ایمنی مواد غذایی، دانشگاه علوم پزشکی قزوین در ماهنامه دنیای تغذیه نوشت: محصولات کشاورزی و دامی از نظر بیوتکنولوژی به دو دسته تقسیم می‌‌شوند: محصولاتی که از نظر ژنتیکی تغییر نیافته‌اند که نوع محلی یا ارگانیک نامیده می‌‌شوند و دسته دیگر که از نظر ژنتیکی تغییر یافته اند وغذاهای تراریخته نامیده می‌‌شوند.
ارگانیک فود شامل محصولات مختلفی مانند میوه‌‌ها، سبزیجات، گوشت، لبنیات و غذاهای فرآیند شده می‌باشد.دلیل اصلی گرایش مصرف کنندگان به این محصولات به خاطر اجتناب از مصرف حشره‌کش‌ها به میزان 70% و اجتناب از دستکاری ژنتیکی محصولات به میزان 55% همچنین به خاطر حفظ تازگی محصولات به میزان 68% و نقش آنها در سلامت و تغذیه بمیزان67% می‌باشد.
در محصولات ارگانیک حیوانی یا گیاهی، روش‌های بیولوژیکی یا حشره‌کش‌های غیر سنتزی و مواد سنتزی مجاز که در اثر اکسیژن و نور آفتاب به سرعت تجزیه می‌‌شوند استفاده می‌شود.
برای تبدیل مزارع معمولی به مزارع ارگانیک نباید به مدت سه سال قبل از کشت این محصولات از هیچ ماده بازدارنده‌ای استفاده شود. برای تولید محصولات لبنی ارگانیک یا به مدت نه ماه گله حیوانات با 80% تغذیه ارگانیک تغذیه می‌شود یا به مدت سه ماه با 100% تغذیه ارگانیک تغذیه می‌شود.
طبق یک بررسی که سال 2006 در آمریکا انجام شد، فروش و مصرف میوه‌‌ها و سبزیجات ارگانیک بیشتر از محصولات دیگر است. و همچنین میزان کلی مصرف محصولات ارگانیک را در طی سالهای 1995 تا سال 2005 در آمریکا افزایش یافته است. علت اصلی کیفیت بالای محصولات ارگانیک، ایمنی غذایی ،محتوای مواد مغذی آنها، بسته‌بندی و فرآوری مناسب این محصولات می‌باشد.
تولید کنندگان اطلاعات محصول خود را بر روی برچسب محصولات ذکر می‌کنند اما مصرف کنندگان به راحتی به این اطلاعات اعتماد نمی‌کنند.
برای تشخیص کیفیت محصولات غذایی سه روش وجود دارد.1)تشخیص بر اساس جستجو. 2)تشخیص بر اساس تجربه. 3) تشخیص بر اساس باور و اعتقاد. در مورد روش جستجو قبل از خرید اطلاعات کاملی در مورد کالا وجود دارد.مثلا در مورد خرید جعفری میدانیم که به عنوان چاشنی غذا استفاده می‌شود. در مورد روش تجربه تشخیص بعد از مصرف کالا به دست می‌آید. در مورد روش تشخیص براساس باور حتی بعد از مصرف تشخیص درستی نمیتوان داد.مانند غذاهای ارگانیک،ایمنی تن ماهی،گوشت بدون استفاده از رنگ و غذاهای حلال.
900میلیون نفر در جهان دچار سوء تغذیه هستند که علت اصلی آن جذب ناکافی ریزمغذی‌ها می‌باشد. بنابراین با اصلاح ژنتیکی محصولات غذایی می‌توان بر این مشکل غلبه کرد. اما اصلاح ژنتیکی چند تاثیر بر محصولات غذایی دارد: اول اینکه این محصولات باعث افزایش تولید غذا شده و دسترسی منطقه‌ای و جهانی به غذا را افزایش می‌دهد. دوم اینکه می‌توانند بر ایمنی و کیفیت غذا موثر باشند. سوم اینکه این محصولات می‌توانند بر اقتصاد و موقعیت زمین‌های کشاورزی تأ ثیر بگذارند.
برای تشخیص ایمنی این محصولات، آزمون ایمنی در ارتباط با پروتئین‌های این غذاها انجام می‌شود و اعتبار این آزمون‌ها به وسیله تکنولوژی DNA و متابولیت‌هایی برای تشخیص اثرات سمی آنها سنجیده می‌شود. سه عامل مهم که در ارزیابی غذاهای تراریخته باید مورد توجه قرار گیرند 1)حساسیت زایی 2) انتقال ژن 3) انتقال ژن به سایر گونه‌‌ها) برای بررسی آلرژی‌زایی ابتدا منبع انتقال ژن، سپس همانندی این پروتئین را با نوع آلرژی‌زا بررسی شد و در آخر پاسخ ایمنی IgE را بررسی کردند. در شکل زیر چند مورد از ارزیابی پتانسیل آلرژی‌زایی غذاها را مشاهده می‌کنید. ما با خوردن گیاه فقط ویتامین‌ها و پروتئین‌های آن را نمی‌خوریم بلکه ژنهای تنظیم کننده آن (gen regulator) را نیز مصرف می‌کنیم. در ژنتیک اصلی به نام اصل مرکزی (general dogma) وجود دارد بدین معنی که DNA در سلولهای طبیعی بر دیگر اجزای ژنتیکی از جمله RNA تسلط دارد اما یکRNA بیرونی مهندسی شده عملکرد و بروز چندین نوع ژن ارگانیسم را می‌تواند سرکوب کند که می‌تواند عامل بروز بیماری‌هایی چون سرطان، آلزایمر و دیابت شود.
یافته‌‌ها
به طور کلی مواد غذایی اصلاح شده ژنتیکی به دو دسته تقسیم می‌‌شوند: 1) لوبیای سویای مقاوم به آفت‌کش‌ها که منافع آن مصرف کمتر مواد شیمیایی و در نتیجه کاهش هزینه کشت برای کشاورزان است.2) بذوری به هدف افزایش مقدار پروتئین، افزایش کربوهیدرات‌های تعدیل یافته، افزایش چربی‌های اصلاح شده، افزایش مقدار آنتی اکسیدان‌ها و افزایش ویژگی‌های عطر و طعم محصولات کشاورزی است.
اولین بار تغییر ژنتیکی در مورد گوجه فرنگی انجام شد همچنین در مورد انگور انجام شد که باعث افزایش ماندگاری از طریق تاخیر در رسیدن، نرم شدن و فرایند فاسد شدن انجام می‌شود. در ایران اولین محصول کشاورزی تراریخته رقمی از برنج طارم است که در برابر کرم ساقه خوار برنج مقاوم است تولید اولین برنج تراریخته جهان در ایران:در بهار سال 1385یعنی چند سال قبل در همین ایام، گزارشی تحت عنوان “بازتاب وسیع تولید اولین برنج تراریخته جهان توسط ایران منتشر شد که در کشور انعکاس گسترده‌ای داشت .چین نخستین کشوری بود که در سال 1990، تولیدگیاهان تراریخته (تنباکو) را به شکل تجاری آغاز کرد.
آمریکا، دومین کشوری بود که در سال 1994، گیاه تراریخته گوجه‌فرنگی را به شکل تجارتی تولید نمود. بذر هیبرید پنبه جدید «بولگارد 2» ضمن کاهش هزینه‌‌های تولید، موجب افزایش 58 درصدی افزایش عملکرد شده است.اصلاح عدس برای افزایش تحمل نسبت به تنش‌های زیستی از طریق انتقال ژن مانند سایر گیاهان زراعی از اهمیت زیادی برخوردار است. تراریزش عدس با استفاده ژنی در گیاه انجام می‌شود. بیان ژن در 33 درصد برگ‌‌های گیاهان تراریخته احتمالی مشاهده شد.
نتیجه گیری
هر چند محققان بر این باورند که مزیت محصولات اصلاح شده ژنتیکی افزایش عمر نگهداری میوه‌جات و سبزیجات،کیفیت ارگانولپتیک، بهبود کیفیت تغذیه‌ای، بهبود محتوای پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها در غذا، بهبود کیفیت چربی، بهبود کمیت و کیفیت شیر و گوشت دام، افزایش بازدهی محصولات، بهبود بیماری‌های گیاهان، افزایش مقاومت آب و هوایی محصولات، افزایش مقاومت نسبت به آفت‌کش‌ها، استفاده از این محصولات در تولید دارو و همچنین در حذف سموم ضایعات صنعتی است اما غذاهای تراریخته به خاطر وجود پروتئین‌های جدید ممکن است آلرژی‌زا باشند.مثلا پروتئین نو ظهوری که غذاهای تراریخته به خاطر وجود پروتئین‌های جدید ممکن است آلرژی‌زا باشند.
همچنین مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها، امکان سمیت‌زایی، احتمال ایجاد ویروس‌ها و سموم جدید، سرطانزایی و ناقص‌الخلقه‌زایی از خطرات دیگر این محصولات می‌باشد. محققان به این نتیجه رسیدند که محصولات طبیعی مطمئن‌ترین و مقوی‌ترین محصولات هستند. شیوه‌‌های سنتی و ارگانیک به کار رفته در رشد گیاه باعث افزایش رشد این محصولات می‌شود. همچنین آلودگی‌های محیطی مرتبط با محصولات طبیعی در نوع ارگانیک وجود ندارد.
