هیچ جزئیاتی از وضعیت مهاجرین افغان در ایران و پاکستان در اختیار دولت کابل قرار نگرفته است

«سید حسین عالمی بلخی» وزیر امور مهاجرین افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم با اشاره به عدم توانایی دولت کابل برای برنامه ریزی جامع در مورد مهاجرین کشورش اظهار داشت که به دلیل عدم اطلاع کافی از حضور مهاجرین در ایران و پاکستان، مقامات دولت کابل نتوانسته‌اند برنامه ویژه‌ای برای مهاجرین افغان داشته باشند به همین منظور از مقامات تهران و اسلام‌آباد ارائه اطلاعات در مورد مهاجرین را درخواست کرده‌ است.

متن کامل گفت‌وگوی خبرنگار تسنیم با وزیر مهاجرین افغانستان در ادامه آمده است.

تسنیم: هدف هیئت افغانستان از سفر به ایران چه بود؟ آیا دستاوردی داشت؟ شما از آن راضی هستید؟

بخاطر اجلاس چهار جانبه ایران، افغانستان، پاکستان و کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (UNHCR) و هماهنگی‌های لازم بین اعضای این نشست، هیئت افغانستان به تهران سفر کرد و برنامه‌هایی در قالب 39 بخش در این اجلاس مطرح شد.

خوشبختانه از سوی سه شرکت کننده دیگر اجلاس، طرح‌های پیشنهادی با استقبال خوبی روبرو شد و در نتیجه 166 میلیون دلار برای اجرای آن‌ها در نظر گرفته شده که قرار است در ماه اکتبر در ژنو جلسه شورای اجرایی UNHCR بار دیگر این موضوع مطرح شود و پس از تأمین اعتبار و مشخص شدن حامیان مالی وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان و وزارت‌خانه‌های همکار در افغانستان، اجرای طرح‌ها آغاز شوند.

این طرح‌ها در چند بخش مختلف از جمله آبرسانی، ساخت مدارس و خدمات درمانی و کشاورزی و دامپروری ارائه شده است.

در مجموع وزارت‌خانه‌های آموزش و پرورش، بهداشت و درمان و کشاورزی و دامپروری دولت افغانستان  بصورت عمده از این طرح‌ها بهره‌مند می‌شوند و برای ایجاد زیرساخت‌ها و زمینه سازی اشتغال برای بازگشت کنندگان آغاز به کار خواهند کرد.

در اجلاس چهارجانبه تهران همچنین دستورالعمل‌هایی با موافقت همه طرف‌ها به تصویب رسید که از یکی از آن‌ها ایجاد فرصت تردد برای مهاجرین مقیم در جمهوری اسلامی ایران است تا بدون ابطال مدارک اقامتی خود بین دو کشور تردد کنند و از این فرصت برای یافتن زمینه‌های مختلف کاری در افغانستان بهره‌مند شوند و در نتیجه به صورت داوطلبانه به کشورشان بازگردند.

از سوی دیگر، قرار شد تا اعضای نشست چهارجانبه، وب سایت مشترکی بین ایران، افغانستان، پاکستان و UNHCR ایجاد کنند تا بر اساس آن علاقمندان به امور مهاجرین و بازگشت کنندگان بتوانند از آن استفاده کنند.

البته جمهوری اسلامی ایران نیز در این اجلاس طرح‌های ویژه‌ و بودجه مورد نیاز خود را ارائه کرد همچنین پاکستان نیز برخی خدمات جاری به مهاجرین در این کشور را نیز معرفی کرد.

تقاضای حمایت مالی مطرح شده از سوی کشورهای ایران و پاکستان در این اجلاس نیز مورد تصویب قرار گرفت.

همکاری بانک‌های اطلاعاتی ایران و پاکستان در مورد مهاجرین افغانستان

یکی دیگر از مواردی که در این اجلاس مطرح شد موضوع مطالبه اطلاعات از ایران و پاکستان در مورد پناهندگانی بود که در این دو کشور به سر می‌برند.

در حال حاضر بیش از 840هزار پناهنده در جمهوری اسلامی ایران و 1میلیون و 600 هزار پناهنده دیگر در پاکستان ثبت شده‌اند اما این اطلاعات تاکنون به صورت دقیق و طبقه‌بندی شده در اختیار دولت افغانستان قرار نگرفته است بنابراین در این اجلاس از دو کشور خواسته شد تا با ارائه آن‌ها به وزارت مهاجرین افغانستان برای برنامه‌ریزی بهتر کمک کنند.

تاکنون هیچ جزئیاتی از وضعیت مهاجرین و پناهندگان در اختیار دولت افغانستان قرار نگرفته و برای نخستین بار است که این موضوع از دو کشور مطالبه می‌شود.

افزایش بسته‌های کمکی به داوطلبان بازگشت به افغانستان

موضوع بسیار مهم دیگر در این اجلاس، افزایش بسته‌های کمکی برای داوطلبان بازگشت از ایران و پاکستان به افغانستان بود.

در گذشته برای هر عضو خانواده 200 دلار پرداخت می‌شد اما بر اساس این طرح، بسته‌های کمکی افزایش خواهند یافت و علاوه بر پرداخت این مبلغ به هر خانواده پنج نفره، به افراد با جمعیت بیشتر حداقل 3000 دلار دیگر پس از بازگشت به ولایت‌های خود پرداخت خواهد شد.

البته این پرداخت‌ها مشروط به تأمین منابع است و برای تأمین این بودجه با تعدادی از کشورها رایزنی خواهد شد و در حدود دو هفته دیگر همراه با وزارت «سیفران» پاکستان و UNHCR سفر مشترکی را به تعدادی از کشورهای عربی خواهیم داشت تا برای تأمین بودجه مورد نیاز و افزایش بسته‎های کمکی به مهاجرین افغان تقاضای همکاری کنیم.

تسنیم: در مجموع 840 هزار پناهنده ثبت شده در ایران با توجه به این که بیش از سه دهه در ایران زندگی کرده‌اند و دولت افغانستان نیز از نابسامانی رنج می‌برد؛ بیشتر نگران سرنوشت‌شان هستند. مقامات کابل چه برنامه‌ریزی دارند و آیا همه این افراد به افغانستان بازخواهند گشت یا بر اساس معیارهایی در ایران باقی خواهند ماند؟

مهاجرین افغان هر زمان که داوطلبانه به افغانستان بازگردند از آن‌ها استقبال خواهند شد همچنین مشوق‌هایی نیز برای مهاجرین در نظر گرفته شده، اما در نهایت تصمیم با مهاجر و پناهنده است که قصد بازگشت به افغانستان را دارد یا خیر.

در اجلاس اخیر مجددا نیز بر بازگشت داوطلبانه مهاجرین و پناهندگان به افغانستان با توجه به شرایط و ظرفیت افغانستان تاکید شد.

تسنیم: آیا تاکنون در مورد بازگشت مهاجرین واقعیت‌های افغانستان در نظر گرفته شده است؟

شرط بازگشت داوطلبانه به افغانستان برای همین است که هر مهاجر بتواند شرایط و ظرفیت‌های موجود در این کشور را مطالعه کند تا در آن صورت تصمیم بگیرد که آیا افغانستان موقعیت لازم برای بازگشت را دارد یا خیر و در نهایت تصمیم گیرنده مهاجر است.

تسنیم: اکثر مهاجرین در ایران ذهنیت روشنی از افغانستان ندارند، برگشت یا عدم آن منوط می‌شود به اطلاعاتی که در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد، در گذشته تعدادی بازگشتند اما پس از مدتی دوباره مهاجرت کردند، آیا شرایط در افغانستان تغییر کرده است؟

در گذشته 5میلیون و 800هزار مهاجر به افغانستان بازگشته‌اند، از این مجموعه شاید تعدادی از آن‌ها دوباره مهاجر شده‌اند و بیشتر مهاجرین جذب جامعه افغانستان شده‌اند.

تلاش بر این است که اطلاعات بیشتری در اختیار مهاجرین قرار گیرد و یکی از موارد پیشنهاد شده در این اجلاس، ایجاد فرصت برای پناهندگان بود که با سفر به افغانستان، زمینه حضور در کشورشان را فراهم کنند و این تسهیلات باعث می‌شود که افراد آگاهانه برای بازگشت تصمیم بگیرند.

تسنیم: افغانستان در شرایط کنونی آمادگی پذیرش چه تعداد مهاجر را دارد؟

این موضوع از منظرهای متفاوت قابل بررسی است، یکی از موارد بسته به ارائه قطعه زمینی برای بازگشت کنندگان است و همچنین بستگی به میزان کمک‌های ارائه شده از سوی سازمان ملل دارد.

در عین حال افرادی هستند که فاقد مدارک اقامتی در ایران هستند و حمایت آن‌ها را سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) به عهده دارد که توان مالی این سازمان ضعیف است.

مسئله دیگر در این زمینه، اشتغال است که در حال حاضر افغانستان نرخ بیکاری بالاست، اما دولت برنامه‌ای را در رابطه با فعال شدن زیرساخت‌های کلان اقتصادی از جمله راه‌سازی، ساختمان‌سازی، معادن و غیره در دست اقدام دارد و از ماه سپتامبر سال جاری میلادی نخستین برنامه‌ها با حضور حامیان مالی شروع خواهد شد.

در صورتی گه برنامه‌های زیرساختی مذکور در افغانستان اجرایی شود، حدود یک میلیون فرصت شغلی بوجود خواهد آمد و وزارت مهاجرین تلاش خواهد کرد تا بخشی از آن‌ها به کارگران ماهر و ساده بازگشت کنندگان اختصاص یابد که ظرفیت جدیدی را برای اشتغال آنها فراهم خواهد کرد.

در مجموع حکومت وحدت ملی در تلاش است تا زمینه بازگشت به افغانستان را از لحاظ اسکان، اشتغال، خدمات رفاهی و شهرک‌های اختصاصی برای مهاجرین بیشتر کند.

از سویی اگر 166 میلیون دلاری که از سوی افغانستان پیشنهاد شده توسط حامیان مالی تامین شود؛ ظرفیت‌های جدیدی نیز برای بازگشت مهاجرین بوجود خواهد آمد.

تسنیم: شما پس از ارائه برنامه‌ها و طرح‌های خود در پارلمان با اکثریت آرا برای وزارت مهاجرین افغانستان انتخاب شدید و پس از آن مردم امیدوار شدند که برگ جدیدی از فعالیت‌های این وزارت در ایران یا پاکستان رقم زده خواهد شد، حال تا چه مقدار می‌توانید با سایر وزارت‌خانه‌ها همگام باشید تا آن‌ها متقاعد به خارج کردن مهاجرین از حاشیه شوند؟

با توجه به طرح‌های ارائه شده به پارلمان افغانستان، نگاه جدیدی به امور مهاجرین بوجود خواهد آمد که به لطف خدا کارها در حال اجرا است.

اما در گام دوم و عملی‌سازی این طرح‌ها به عنوان مثال گفته شد که کمیسیون عالی امور مهاجرت را در رابطه با همگام‌سازی دیگر وزارت‌خانه‌ها با وزارت مهاجرت ایجاد می‌کنیم که در رأس آن شخص «محمد اشرف‌غنی» رئیس‌جمهور افغانستان قرار دارد، «عبدالله عبدالله» رئیس‌اجرایی، معاون رئیس‌جمهور و 14 وزارت‌خانه و 5 ریاست مستقل دیگر عضو این کمیسیون است و ایجاد یک دیدگاه جدید و تغییر تصمیم‌گیری در امور مهاجرین در سطح عالی صورت گرفته و الان این کمیسیون عالی در کابینه و شورای وزیران تصویب شد و اکنون در مرحله اجرایی برگزاری جلسه این کمیسیون قرار داریم.

پیش از سفر به ایران تیمی برای تهیه دستورالعمل اجرایی کمیسیون عالی امور مهاجرت فعال شده تا با تکمیل این روند، اولین جلسه این کمیسیون برگزار شود.

در واقع کمیسیون عالی امور مهاجرت برای مشارکت دیگر وازرت‌خانه‌ها در امور مهاجرین است و طرح‌ها در این کمیسیون برای مشخص کردن وظیفه هر یک از وزارت‌خانه در قبال مهاجرین تصویب می‌‎شود.

جلسات کمیسیون مذکور با ریاست رئیس‌جمهور خواهد بود و هر یک از وزارت‌خانه‌ها گزارش کاری خود را درباره مهاجرین به وی ارائه خواهند کرد.
بنابراین امور مهاجرین از حاشیه وارد متن شده و تبدیل به یک موضوع اساسی و ملی در محور اولویت‌های حکومت وحدت ملی قرار گرفته است.

همچنین در حال حاضر سایر برنامه‌ها نیز در حال اجرا است.

از موارد دیگری که می‌توان نام برد رسیدگی به مسئله مهاجرین در پاکستان بود، درست زمانی که مهاجرین از این کشور اخراج می‌شدند، سعی کردیم که تغییری بوجود آید که خوشبختانه عملی شد.

پاکستان در آن زمان  مهاجرین فاقد مدرک را اخراج می‌کرد و دارای مدارک اقامتی را نیز تا دسامبر سال جاری میلادی تصمیم به اخراج داشت، اما این کشور قبول کرده که مهاجرین بدون مدرک را ثبت کند و در چارچوب مهاجرین ثبت شده در طرح بازگشت داوطلبانه قرار دهند.

در عین حال هفته گذشته نیز هیئت وزارت امور مهاجرین افغانستان به پاکستان سفر کرد و در مورد تدابیر این امر توافقات اولیه انجام شدو در گام بعدی وزیر سیفران پاکستان به کابل سفر خواهد کرد تا با نهایی شدن تفاهمنامه‌ها شاهد اجرایی شدن این طرح‌ها باشیم.

تاکنون موضوعاتی که مطرح شده توانستیم به سمت عملی شدن آنها گام برداریم.

همچنین از کارهای دیگر، می‌توان از ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی در مورد مهاجرین نام برد که اکنون در مرحله جمع‌آوری اطلاعات از منابع مختلف است.

این پایگاه اطلاعاتی به دو نقطه اصلی که محل عبور و مرور بسیاری از مهاجرین یعنی هرات و ننگرهار است متصل خواهد شد و در مرحله بعد به پنج ولایت افغانستان گسترش خواهد یافت و سپس 9 ولایت دیگر را تحت پوشش قرار خواهد داد و در مرحله نهایی مجموع ولایت‌های افغانستان از آن بهره‌مند خواهند شد.

موارد ذکر شده در حال انجام است و امیدواریم بتوانیم در گام‌های بعدی شاهد تغییراتی در رویکرد نسبت به مسائل مهاجرین باشیم.

انتهای پیام/.