عمر گذاشتن در راه ترویج معارف حضرت علی(ع)، سود و ذخیره آخرت است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، چندی پیش کتاب ناگفته‌هایی از اسناد خطبه غدیر (پژوهشی در اسناد و مصادر خطابه ارزشمند پیامبر اسلام در روز غدیر خم) نوشته محمدعلی موحدی به همت دفتر نشر معارف منتشر شد.

حدیث غدیر که تنها بخش کوتاهی از سخنان آن حضرت را در آن روز عظیم شامل می‌شود، مشتمل بر مهم‌ترین و اساسی‌ترین فراز این سخنرانی است و محمدعلی موحدی نگارنده این کتاب تلاش کرده است تا در این اثر پس از تمییز حدیث غدیر و خطبه غدیر از یکدیگر، در باب سیر انعکاس، اسناد، و راویان این خطبه شریف در میراث مکتوب اسلامی، به طور مبسوط و مطابق با مبانی رجالی مشهور فریقین، بحث کند.

نبود هیچ ضبطی از خطابه پیامبر در روز غدیر در پنج قرن نخست هجری، و نیز نبود هیچ سند معتبری از این خطبه شریف در مصادر فریقین، دو پندار ناصحیحی است که پاسخ آن در این اثر آمده است.

نویسنده در مقدمه اول به «وجه تمایز اثر با سایر آثار»، در مقدمه دوم به «آشنایی اجمالی با حدیث غدیر»  و «درآمدی بر خطبه غدیر» و در مقدمه سوم به  «اثبات تواتر اصل خطبه گویی پیامبر در روز  غدیر»  پرداخته و ثابت کرده است که با اکتفا به مصادر اهل تسنن، امر خطبه گویی پیامبر در روز غدیر از مسلمات و از رخدادهایی است که انکار نمی پذیرد.

در این کتاب پس از تمییز حدیث غدیر و خطبه غدیر از یکدیگر، ابتدا حجم‌های مختلف مضبوط از خطبه غدیر تفکیک شده، و سپس در خصوص سیر انعکاس این خطبه در میراث مکتوب اسلامی، و نیز درباره اسناد و راویان آن به طور مبسوط و مطابق با مبانی نص‌گرایی، بحث گردیده است.

در نشستی که به مناسبت میلاد حضرت علی (علیه‌السلام) و رونمایی و بررسی ابعاد مختلف کتاب «ناگفته‌هایی از اسناد خطبه غدیر» در خبرگزاری تسنیم برگزار شد افرادی همچون حجت‌الاسلام محمدحسین مشکوری مدیر کانون خورشید، دکتر فضل‌الله خالقیان مدیرگروه کلام دانشگاه علوم قرآن و حدیث، دکتر محمدهادی ملازاده استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم قرآن و حدیث، محمدعلی موحدی استاد، پژوهشگر و نگارنده کتاب «ناگفته‌هایی از اسناد خطبه غدیر» و برخی دیگر حضور داشتند.

دکتر فضل‌الله خالقیان، مدیرگروه کلام دانشگاه علوم قرآن و حدیث در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه آقای موحدی مولف کتاب در دانشگاه قرآن و حدیث تحصیل کرده‌اند و لازم است نکاتی را درباره ایشان بگوید، گفت: من از این خاطره آغاز می‌کنم که وقتی آقای موحدی برای مصاحبه ورودی تحصیلات تکمیلی به دانشگاه قرآن و حدیث آمده بودند، ما از ایشان آزمون گرفتیم، که نمره او بالاتر از نمره کامل بود و به همین سبب ما بسیار خوشحال بودیم که یک دانشجوی خوب و بسیار ارزنده به مجموعه دانشگاه ما اضافه شده است. ما در طول دوران تحصیلی هم شاهد بودیم که ایشان دانشجوی پر تلاش و توانمندی هستند و ان‌شاءالله که آینده خوبی برای ایشان شکل بگیرد و بتوانند در این عرصه خدمات بسیاری را عرضه کنند.

خالقیان ادامه داد: من به سهم خودم نگارش این کار و توفیق ایشان را تبریک عرض می‌کنم. هیچ موفقیتی برای ما بالاتر از آن نیست که کاری کنیم که مورد قبول حضرت حق و امضای اهل‌بیت(علیهم السلام) باشد که برای ما ذخیره آخرت قرار گیرد و ان‌شاء‌الله این کار هم از سلسله این کارها باشد.

وی افزود: به نظر من این کتاب یک محصول و یک اثر آکادمیک است. عموماً کارهایی که در حوزه اهل‌بیت (علیهم السلام) انجام می‌شود را می‌توان به دو دسته کارهای علمی و دانشگاهی و دسته دیگر کارهای عمدتا تبلیغی و ترویجی تقسیم کرد. هر دوی این سنخ کارها لازم است و مخاطب خود را دارد. من این اثر را جزء آثار آکادمیک و علمی ارزیابی می‌کنم. موضوع این کتاب خطبه غدیر است و مولف آن هم بر این مسئله تاکید کرده‌اند که خطبه غدیر را باید از حدیث غدیر جدا کنیم. خود همین نکته از مسائل جالبی است که در وهله اول تورق این کتاب مورد توجه قرار گرفته و در دست انسان قرار می‌گیرد.

مدیرگروه کلام دانشگاه علوم قرآن و حدیث ادامه داد: مطلب دیگر تتبعی است که نگارنده بر منابع و مصادر فریقین داشته‌اند و تلاش ارزنده‌ای را انجام داده‌اند که بتوانند این مسئله را نشان دهند که خطبه غدیر در قرون اولیه و پیش از قرن پنجم سابقه و ردپا دارد و مطلبی نیست که بعدها فقط در منابع روایی تشیع سندسازی شده باشد. این خطبه هم سابقه و تاریخچه آن به قرون اولیه برمی‌گردد و هم اینکه علاوه بر مصادر و منابع روایی تشیع، در منابع روایی اهل سنت هم وجود دارد و این کار علمی بسیار خوبی است و نتیجه قابل ذکر و استفاده‌ای است که در جهت اثبات حقانیت ولایت امیرالمومنین(ع) و هم در جهت گفت‌و‌گوی بین مذاهبی می‌توان از آن بهره برد.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه دنیای امروز ما به شکلی است که مسائل علمی که در محافل بحث و گفت‌و‌گو به چالش کشیده شود عمدتا به اغراض سیاسی آلوده شده است گفت: در واقع سنت خوبی که از دیرباز از طرف مرحوم آیت الله بروجردی پایه گذاری شده تا با تشکیل محافل و مجالسی بشود از حقانیت مذهب سخن گفت، تا حدودی به فراموشی سپرده شده است. اگر این فضای گفت‌و‌گو شکل بگیرد این اثر می‌تواند در راستای آن بسیار تاثیرگذار باشد و می‌توان از باب گفت‌و‌گوهای بین مذاهب بسیار سود جست.

خالقیان تصریح کرد: نگارنده در کتاب اشاره کرده‌اند که خطبه غدیر 3 روایت طولانی، متوسط و کوتاه دارد و بر اساس تحلیل او این خطبه در منابع فریقین از 6 طریق و با 15 سند ذکر شده است و ایشان هم مقید بوده است که در توزین و ارزیابی این اسناد از ضوابطی که مقبول همه است استفاده کند. از 6 سندی که در مورد خطبه کوتاه ذکر شده 4 سند آن صحیح است و 2 سند هم در منابع اهل سنت است که یک سند آن به نقل از طبرانی در المعجم الکبیر، صحیح است. در هر حال این کتاب، کتابی خوشخوان، مفید و قابل استفاده‌ای است و در عین حال از حجم بسیاری هم برخوردار نیست و مخاطب می‌تواند با آن رابطه خوبی برقرار کند.

وی در پایان گفت: نکته دیگر آن است که تلاش کنیم بر روی محبت حضرت علی(ع) هم کار کنیم چرا که ولایت حضرت باعث سعادت است و محبت حضرت به لحاظ اندک هم ان‌شا‌ء‌الله باعث نجات است. چرا که برخی ممکن است ولایت را نپذیرند اما همین که محبت حضرت را در دل خودشان جای دهند ان‌شاء‌الله که دستگیره نجاتی در آخرت برای آنها فراهم شود.

حجت‌الاسلام محمدحسین مشکوری، مدیر کانون خورشید نیز در ادامه این نشست با اشاره به حادثه بزرگ غدیر گفت: به تعبیری می‌شود می گفت که این واقعه‌ای تکرار ناپذیر نه تنها در اسلام، بلکه در تاریخ است. باید بیش از پیش به این واقعه بزرگ پرداخته شود و درباره آن باید تولید فکر و محصول و کار علمی انجام شود. لذا خود اصل حادثه غدیر که اصلی غیرقابل انکار و غیرقابل شبهه‌ است کافی است که موتور ما را برای تبلیغ گسترده و عظیم پیرامون این واقعه  روشن سازد. در این واقعه هزاران مطلب وجود دارد که تابه‌حال بیان نشده است.

وی افزود: مقام معظم رهبری گفته‌اند که کتابی مانند الغدیر که از منابع شیعی است کتابی است که فضا را برای وحدت اسلامی شکل می‌دهد و آن را تقویت می‌کند. این کتاب با وجود آنکه در رابطه با واقعه غدیر نگاشته شده است اما بدلیل استناد قوی، اتقان و اعتبار مطالبی که در آن کتاب جمع‌آوری شده است می‌تواند عامل وحدت باشد. خود مقام معظم رهبری که داعیه دار وحدت هستند به غدیر و کتاب الغدیر نگاه وحدتی دارند. بنابراین کار بر روی غدیر که باید از طرف فریقین به آن اهتمام وجود داشته باشد، بحثی غیرقابل رد است و متقن و مستند و قرآنی و فوق العاده مضامین بلندی دارد که یکی از آنها بحث خطبه غدیر است.

مشکوری ادامه داد: از زمانی که مولف این کتاب، در کانون خورشید مشغول به فعالیت شد کارهای جدی و پژوهش‌هایی در رابطه و پیرامون کتاب الغدیر انجام شد و عید غدیر امسال ماحصل نتایج کار ایشان و دوستان ایشان رونمایی خواهد شد. در این اثر، کتاب الغدیر به 11 هزار فیش رسانه‌ای تبدیل شده است که بنظر می‌آید اثر ارزشمندی باشد. به هرحال از دوران همکاری ما با آقای موحدی، ایشان بحثی را در رابطه با خطبه غدیر در دوره‌های آموزشی کانون در دانشگاه شریف مطرح کردند و این بحث سبب شد که با وجود حضور ایشان در قم و دوری از فضاهای سیاسی، بستری برای بحث در رابطه با اسناد خطبه غدیر فراهم شود. این جلسات برای ایشان انگیزه‌ای را فراهم آورد که این مطلب را مستند و علمی پیگیری کنند و در همان قم این کار آغاز شد و در این مسیر، کمک‌های افرادی مانند آیت الله طبسی و فضای علمی قم برکتی را به نام کتاب «اسناد خطبه غدیر» حاصل کرد که بحمدالله این کتاب توانسته است نظر اهل علم را به خود جلب کند و اثربی‌نظیری در این رابطه باشد.

مدیر کانون خورشید با اشاره به اینکه البته همه ما در راستای عمل به ترویج غدیر مقصر هستیم، گفت: اگر حتی یک هزارم واقعه غدیر که بر روی آن این اجماع وجود دارد را دیگران داشتند بیش از این روی آن کار می‌کردند در حالی که ما برروی آن بسیار کم کار کرده‌ایم. این کار آقای موحدی به عنوان اولین قدم، محکم، خوب، علمی و دقیق است لکن خدا کمک کند که این مسئله در بقیه معارف غدیر مانند زیارت غدیریه امام هادی(ع) و برخی مسائل مانند اطعام غدیر و مجالس غدیریه و غدیریه سرائی برای امیرالمومنین به عنوان آن چیزی که علامه امینی در کتاب الغدیر از جلد دوم به بعد به آن میپردازد، شکل بگیرد.

دکتر ملازاده، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث نیز در ادامه نشست بررسی و رونمایی کتاب «ناگفته‌هایی از اسناد خطبه غدیر» گفت: تمام اساتید محترم توجه دارند که در روایت‌های ما توجه ویژه‌ای به امر ولایت امیرالمومنین(ع) شده است و روایت زیادی وجود دارد. خود ائمه می‌فرمایند که بنای اسلام بر پنج رکن است و مهمترین آن ولایت امیرالمومنین علی(ع) است و گفته‌اند که ولایت ایشان شاخصه اهل بهشت است. خود این مسئله غدیر کاری است که تا روز قیامت به گردن همه است که آن را ترویج کنند و در جامعه آن را نشر دهند البته باید به شکلی که با وحدت مسلمین چندان منافاتی نداشته باشد و دوستانه و صمیمانه بحث‌هایی به دور از توجه به مسائل حزبی مطرح شود و هرکاری که در این راستا انجام شود در پیشگاه خدا ان‌شاء‌الله مقبول است. به هر حال این مسئله، وظیفه است. هر کاری جایگاه خود را دارد و این کارها مانند کتاب الغدیر باعث می‌شود که واقعه غدیر در دنیا فراموش، تحریف و جعل نشود و علامه امینی به دنبال آن بوده‌اند که این مسئله در دنیا باقی بماند.

عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث ادامه داد: در رابطه با واقعه غدیر کتاب‌هایی نگاشته شده است اما این کاری که فاضل محترم جناب آقای موحدی انجام داده، من باید بگویم که تاکنون مانند این اثر را در بحث غدیر در هیچ جایی ندیدم. این کتاب یک پژوهش نو و ابتکاری جدید است و مخاطب این کتاب هم عامه مردم نیستند. مخاطب آن محققین از اهل تشیع و اهل سنت هستند. ما در گوشه و کنار جامعه برخی مواقع می‌شنویم که حدیث و خطبه غدیر سند ضعیفی دارد و چندان نمی‌توان به آن اعتنا کرد. اینها مقدمه‌ای برای فراموشی خطبه غدیر است. کاری که ایشان انجام داده‌اند اثبات بی معنایی اینگونه حرف‌ها است. ایشان تا آنجا که توانسته‌اند سعی کردند از منابع محکم و متقن و با جستجوی بر روی راویان و رجال خطبه غدیر کار کنند تا اینکه هیچ جای شبهه‌ای نباشد که کسی بگوید این خطبه ضعیف است و باید  آن را کنار گذاشت.

ملازاده تصریح کرد: ایشان در این تحقیقات این مسئله را نشان دادند که سند این خطبه ضعیف نیست و حتی در میان اهل‌سنت هم این خطبه نقل شده و آن نظریه اطمینان که ایشان به اثبات رساندند، نکته دقیقی است. اینکه خود اهل‌سنت علیرغم اعتقاداتشان بر روی این خطبه صحه گذاشته یا آن را نقل کرده‌اند دلیلی بر صدق این خطبه است. ایشان در این کتاب بارها به تواتر و یکسانی باورها در مورد خطبه‌ در منابع مختلف اشاره کرده‌اند. در تمامی این خطبه‌های اشاره شده یک معنا و با زبان‌های مختلف اشاره شده است و حداقل مطلب آن است که این خطبه‌ها خبر واحد نیستند و اگر نتوانیم بگوییم که تواتر دارند، مستفیض هستند و نمی‌توان به راحتی و بی تفاوت از کنار اینها گذشت.

وی افزود: این کتاب در واقع پاسخ به هر سوالی است که در رابطه با اسناد این خطبه وجود دارد. برخی به دلیل راوی‌ها، آن را ضعیف می‌دانند و آقای موحدی در این کتاب تک تک راویان را بررسی کرده و تک تک اقوال ضعیفی که در این زمینه گفته شده است را بررسی و ریشه‌یابی کردند. حتی بعضی منابعی که اکنون موجود نیستند، اما اثری از آنها در کتاب‌های دیگر وجود داشته را ایشان در این کتاب آورده‌اند تا نشان دهند علاوه بر همه طرق و اسنادی که ما داریم، اسناد دیگری هم برای آن وجود دارد. اینها به درد افراد محقق می‌خورد که بفهمند از این خطبه نمی‌توان به سادگی گذشت و این ارزش بالای این کتاب است که مشابه آن را من در هیچ جای دیگری ندیدم.

ملازاده در پایان گفت: البته من نمی‌خواهم بگویم که کتاب‌های دیگر ارزشی ندارند چرا که آنها اهداف دیگری را دنبال می‌کنند. کتاب‌هایی نقل شده که عوام مردم با خطبه آشنا شوند و این کتاب برای اهل تحقیق از شیعه و سنی است که جای هرگونه شک و شبهه را در این زمینه از بین می‌برد. امیدواریم که ایشان بتوانند در ادامه این راهی که شروع کردند تالیفات زیباتری را داشته باشند. حتی هر حدیث درباره حضرت علی(ع) آمده است را کامل کنند تا جامعه بتواند از آن بهره‌مند شود.

خانم باقری مسئول دارالقرآن روح الله در ادامه نشست بررسی این کتاب گفت: این کتاب عنوان بسیار خوبی دارد و به نظرم بحث این کتاب واقعا ناگفته‌هایی از اسناد خطبه غدیر است. نکاتی که پیش از این هرگز گفته نشده بود در این کتاب آمده است. مسائلی که در کتاب گفته شده است در کمتر منبعی به این شکل جمع‌آوری شده است.

وی افزود: دقت و موشکافی نویسنده در این کتاب بسیار خوب بوده است. برای مثال در رابطه با یک راوی به نام ابن کآل ایشان منابع مختلفی را مورد مطالعه قرار دادند تا به این موضوع بپردازند. دقت و موشکافی دیگر هم در عرصه منابع رجالی بوده است که به آن توجه بسیار خوبی شده است.

مسئول دارالقرآن روح الله ادامه داد: نکته دیگر که برای من بسیار جالب بود بحث نوح ابن مبشر بود که در اصل نوح ابن قیس بوده است که به نظر من پیدا کردن این تصحیف کار جالبی است و به اثبات سند این خطبه بسیار کمک کرده است و این نکته که این خطبه در التحصین سید ابن طاووس از آثار طبری سوم نقل شده فوق العاده است. چرا که اگر این مطلب پیدا نمی‌شد به سند خطبه لطمه می‌زد و توجه استاد موحدی به این امر، کمک کرد تا این مسئله اثبات شود.

باقری تصریح کرد: قطعا کتاب برای اهل تحقیق و علم خوب است اما برای کسانی که آشنایی کمی هم با مبانی حدیثی دارند غیرقابل استفاده نیست. نکته مهم دیگر بحث جدا کردن خطبه غدیر و حدیث غدیر است چرا که به خطبه غدیر توجه کمتری شده است. ایشان در ابتدای کتاب به تواتر اصل خطبه‌گویی پیامبر پرداخته و آن را اثبات کرده‌اند و به این نکته پرداخته‌اند که چرا محققان و بخصوص محققان شیعه با توجه به اینکه غدیر یکی از مبانی اعتقادی آنها است به این مسئله کمتر پرداخته‌اند و این مسئله باعث شده است که ما در این موضوع دچار کمبود آثار پژوهشی باشیم. نکته دیگر آنکه ایشان کتاب‌های مشابه را دیده و تلاش کرده‌اند که به نقدهایی که به آن کتاب‌ها وارد شده است، پاسخ دهند.

حجت‌الاسلام صدیقیان، از پژوهشگران و مدیر روابط عمومی موسسه کانون خورشید در دفتر قم نیز در ادامه این نشست گفت: ما مدت‌ها در دفتر کانون خورشید شاهد تلاش‌های گسترده نگارنده این کتاب در راستای مسئله غدیر بوده‌ایم. نکته مهمی که ایشان در کتاب گفته‌اند آن است که همیشه وقتی در کلاس‌های درس در رابطه با این موضوع توضیح می‌دادیم بین خطبه غدیر و حدیث غدیر اشتباهاتی صورت می‌گرفت و اینکه اگر ما خطبه غدیر را بررسی می‌کنیم به معنای آن نیست که حدیث غدیر متواتر نیست.

این پژوهشگر افزود: این مسئله بجز حدیث غدیر است چرا که تواتر حدیث غدیر بین شیعه و سنی به اثبات رسیده است. همانطوری که در کتاب نیز به سید ابن طاووس اشاره شده است که حدیث غدیر آنچنان متواتر و مشهور است که نیاز به اثبات ندارد. در این کتاب نگارنده اشاره کرده است که مرحوم علامه امینی در کتاب خود از 110 نفر از صحابه نقل‌هایی را داشته‌اند و این در منابع قدیمی وجود داشته و اکنون آنها موجود نیست. این تعداد بالای طریقِ اشاره شده برای این حدیث نشان از آن است که حدیث غدیر در بین تمامی احادیث دیگر بی‌نظیر است.  حتی در کنار حدیث ثقلین و برخی دیگر از احادیث، حدیث غدیر بی نظیر است.

وی در پایان گفت: عید غدیر در آسمان‌ها مشهورتر از زمین است و شرایط این خطبه را در نظر بگیرید که حضور حدود 120 هزار نفر در آن زمان برای شنیدن این حدیث بی‌نظیر بوده است. در این بین می‌توان به مسائل دیگر هم اشاره کرد مانند اینکه منافقین در غدیر چه می‌کردند و چه جملات بی‌ادبانه‌ای را خطاب به حضرت علی(ع) و پیامبر (ص) در آن زمان می‌گفتند.

حجت‌الاسلام محمدحسین مشکوری در بخش دیگری از این نشست با اشاره به عظمت غدیر و حضرت علی(ع) گفت: اینکه عید غدیر به عنوان عیدالله‌اکبر شناخته شده است حدیث حضرت رضا (ع) است که می‌فرمایند در روز حشر اعیاد محشور می‌شوند و عید غدیر در میان سه عید دیگر قربان، فطر و جمعه مانند ماه می‌درخشد و با همه شگفتی‌های این اعیاد، عید غدیر در بین اینها مانند ماه می‌درخشد که آن هم بخاطر وجود شخصیت شخیص و وجود امیرالمومنین(علیه‌الاسلام) است.

مدیر کانون خورشید تصریح کرد: این تعبیر رهبر انقلاب است که می‌گویند برای اثبات ولایت حضرت امیر(ع) نیازی نیست که شما مستقیما به احادیثی رجوع کنید که ولایت ایشان را اثبات کرده است بلکه شما شاخصه‌های شخصیتی امیرالمومنین(ع) را بررسی کنید، زوایای معنوی، روحی و فیزیکی، در علم، عدالت، تقوا، جنگ‌‌آوری و مبارزه در راه اسلام ایشان را بررسی کنید و فقط به مناقب ایشان بپردازید کافی است. چرا که ایشان در همه فضائل و رتبه‌ها و جایگاه‌ها، انتهای هر مقام و رتبه‌ای است.

مشکوری افزود: در این بین فعالیت‌هایی را ما در کانون خورشید آغاز کردیم و در یک بازه 5 ساله فعالیت‌هایی را دنبال می‌کنیم و بارها هم در نشست‌های خبری اشاره کرده‌ایم که اصحاب رسانه و کسانی که تریبون دارند به زیارت غدیریه امام هادی(ع) به عنوان یک هدف بپردازند. این زیارت از نظر سندی به شکلی است که بزرگان شیعه مانند شیخ طوسی، شیخ مفید، فرزند شیخ طوسی، مرحوم کلینی، مرحوم ابن قولویه قمی و نواب خاصه امام عصر(ع) آن را نقل کرده‌اند اما برخی از متدینین نمی‌دانند که این زیارت در همان مفاتیحی که در خانه خود دارند موجود است و این اتفاق نشان از آن است که این زیارت مهجور است و خوانده نشده است. زیارت غدیریه جای کار بسیاری دارد. امسال ما داریم بحث اطعام غدیریه را مطرح می‌کنیم و سال آینده به دنبال آن هستیم که مراسمات غدیریه‌خوانی و غدیریه‌سرایی را به شکل جدی دنبال کنیم.

وی در پایان گفت: ان‌شاء‌الله خدا به ما کمک کند که در راه و مسیر ترویج معارف حضرت علی(ع) عمر بگذاریم چرا که عمر گذاشتن در این مسیر همواره سود است و ضرر ندارد . الحمدلله آقای موحدی هم در این مسیر قدم گذاشته و امیدواریم در این راه ثابت قدم باشند.

محمدعلی موحدی نگارنده کتاب ناگفته‌هایی از اسناد خطبه غدیر در بخش پایانی این نشست با اشاره به برخی از مسائلی که تاکنون در مورد این کتاب گفته نشده بود، گفت: این کتاب در اصل ویرایش سوم آن است. ما در سال 92 ویرایش اول آن را به پایان رساندیم و به نشر معارف سپردیم. آنها هم آن را به عنوان یک اثر پژوهشی مطلوب شناختند و قرار شد با بالاترین درجه خودشان آن را به چاپ برسانند و منتظر بودند نسخه نهایی را به آنها بدهم که من براساس توصیه برخی از افراد بخصوص آیت‌الله طبسی یک سال دیگر هم بر روی این کتاب کار کردم.

نویسنده کتاب ناگفته‌هایی از اسناد خطبه غدیر ادامه داد: شاید حجم این کتاب از 150 صفحه بیشتر نباشد اما قطعا بیش از 1500 ساعت وقت پژوهشی مفید برای آن صرف شده است. برای مثال من در مورد یک راوی به نام ابوالمفضل شیبانی 22 هزار نتیجه جستجو را مطالعه کردم و اگر هرکدام از اینها 30 ثانیه فرصت مطالعه بخواهد قطعا حدود زمانی که این کتاب برای بررسی لازم داشته‌ است بسیار بالا خواهد بود. من تلاش می‌کردم که چون احتمالا این کتاب به دست مخالفین و یا شیعیان مخالف خطبه غدیر می‌افتد به شکلی باشد که بتواند به تمام بهانه‌جویی‌ها‌ی ‌آنها پاسخ دهد، چرا که متاسفانه حتی برخی از اساتید حاضر در قم، از جعلی بودن این خطبه سخن گفته بودند. آیت‌الله طبسی به من گفتند که فردی در قم می‌گوید که این خطبه از جعلیات سید ابن طاووس است! که نسبت دادن جعل هم به سید ابن طاووس خیلی بد است و هم به خطبه غدیر.

موحدی تصریح کرد: ما برای اثبات غلط بودن این حرف به 16 اثر که پیش از تولد سید ابن طاووس تألیف شده است اشاره کرد‌ه‌ایم تا که بگوییم چگونه ممکن است او حرفی را از خود جعل کرده باشد در حالی که این تعداد اثر پیش از او این خطبه را نقل کرده¬اند. بطوری که حتی برخی از آنها با سید ابن طاووس حدود 400 سال فاصله دارند.

وی افزود: برخی هم به مسئله ضعف خطبه اشاره می‌کردند و اشکال آن را در 3 ناحیه می‌دیدند که ما از نظر رجالی هر 3 اشکال را برطرف کردیم. یکی از آن ناحیه‌ها این بود که راوی‌ای به نام «نوح ابن مبشر» در روایت التحصین وجود دارد در حالی که از چنین اسمی در عالم اسلام هیچ خبری نیست و در هیچ روایتی از شیعه و سنی از او یادی نشده است در حالی که وی در این روایت در جایگاه استاد یکی از اساتید بزرگ اهل سنت به نام یزید ابن هارون است که در اوج محدثین اهل سنت بوده است و هم چنین از شاگردان برجسته یکی دیگر از بزرگان اهل سنت بوده است.  بعد از بررسی‌ها با چند دلیل محکم اثبات شد که این نوح ابن مبشر که در آن حدیث اشاره شده است، در اصل نوح ابن قیس بوده است و این کلمه «قیس» در اثر تصحیف به «مبشر»‌ تبدیل شده و وقتی هم که نوح ابن قیس باشد او از روات صحیح مسلم و روات سنن اربعه است و یک فرد مورد وثوق است. وقتی که این تصحیف روشن شد این گره هم باز شد که  یکی از سه مشکلِ ضعیف بودن خطبه برطرف شد.

نگارنده کتاب ناگفته‌هایی از اسناد خطبه غدیر افزود: نکته در خور توجه دیگر، روایتِ خطبه غدیر در کتابِ الکامل المنیر نوشته قاسم رسّی از امامان زیدی مذهب است. این کتاب که همینک در موزه واتیکان رم نگهداری میشود، روایتی را از خطبه غدیر آورده که خیلی جالب است و نکاتی را دارد که ما تا کنون از آن غافل بودیم. مثل آنکه حضرت امیر در همان غدیر به دستور پیامبر متن بخشی از سخنان پیامبر را نگاشتند. تحقیقات ما نشان داد که متن این خطبه تا پیش از این، در هیچ منبعی از منابع امامیه و اهل سنت نقل نشده بود، و در کتاب ناگفته هایی از اسناد خطبه غدیر اولین بار متن عربی و ترجمه فارسی آن آمد.

موحدی در پایان صحبتهای خود گفت: متاسفانه یک نکته ای وجود دارد که من بسیار جست‌و‌جو کردم که در پیشینه اثر اشاره کنم که پیش از این هم فعالیت و پژوهشی اینچنینی انجام شده است، اما با مطالعه آثار عربی و فارسی به این نتیجه رسیدم که هیچکسی از زمان غدیر تا الان، حتی در حد یک مقاله هم به مسئله اسناد خطبه غدیر نپرداخته است و این بسیار عجیب است که این خلاء چگونه بعد از 1400 سال هنوز باقی مانده است و این جای تاسف است که با وجود آنکه ما 9 تک نگاری در مورد خطبه غدیر داریم و به زبان فارسی هم موجود است، اصلا راجع به سند خطبه غدیر بحثی نشده و فقط آقای انصاری در مورد برخی از منابع خطبه غدیر بحث کرده و راجع به اسناد آن حرفی به میان نیاورده است.

در انتها دکتر خالقیان و دکتر ملازاده پیشنهاد ترجمه کتاب به زبانهای عربی و انگلیسی را مطرح کردند و نیز پیشنهاد تدوین و انتشار مقالاتی از بخشهای این کتاب را ارائه دادند.

در پایان این مراسم از کتاب ناگفته‌هایی از اسناد خطبه غدیر(پژوهشی در اسناد و مصادر خطابه ارزشمند پیامبر گرامی اسلامی در روز غدیر خم) نوشته محمدعلی موحدی با حضور اساتید حوزه و دانشگاه رونمایی شد.

انتهای پیام/