چین به دنبال خارج کردن هند از افغانستان است

به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، همانطور که چین و هند در کشمکش شدید برای نفوذ در افغانستان پس از دوران جنگ هستند، به همکاری با یکدیگر نیز احتیاج دارند.

دهلی‌نو و پکن مشتاق سفر «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند به چین هستند تا ببینند این سفر که برای ماه می سال جاری میلادی پیش‌بینی شده، چه نتیجه‌ای در بر خواهد داشت. یکی از مسائل تنش‌زا میان دو کشور مسائل مرزی بین چین و هند است به همین دلیل هجدهمین دور مذاکرات مرزی برگزار می‌شود. «آجیت دوال»، مشاور امنیت ملی هند نیز  گفت‌وگوهایی با همتایان چینی خود و «یانگ ژیه‎چی» مشاور وزارت امور خارجه چین، داشته است.

چین و هند در تلاش برای پشت سر گذاشتن مشکلات همیشگی در روابط میان یکدیگر هستند. با این حال مسائل مرزی تنها عامل تعیین کننده در روابط چین و هند نیست و نقش پکن در افغانستان و تلاش این کشور برای ایجاد پل ارتباطی میان افغانستان، پاکستان و آسیای مرکزی، تأثیر مهمی روابط دو جانبه دهلی‌نو - پکن خواهد داشت.

در واقع، روابط اقتصادی چین و افغانستان به دلیل مشکلات امنیتی تاکنون محدود بوده است. از سال 2012، شرکت نفت ملی چین وظیفه تأمین امنیت مناطق نفتی حوزه «آمودریا» را برعهده داشته تا بتواند از آن بهره‌برداری کند.

در فوریه 2015 میلادی، در یکی از مذاکرات سه جانبه افغانستان، پاکستان و چین، پکن پروژه‌هایی را برای افزایش نفوذ اقتصادی در افغانستان اعلام کرد که براساس آن تا 3 سال آینده حدود 300 میلیون دلار به دولت کابل کمک خواهد کرد. ایجاد خط ریلی میان «چمن» در بلوچستان پاکستان و قندهار در افغانستان و آسفالت کردن جاده از پیشاور به کابل از جمله پروژه‌هایی است که چین متعهد شده در افغانستان عملی کند.

با انجام این پروژه‌ها، چین نه تنها نفوذ اقتصادی خود در افغانستان را گسترش می‌دهد بلکه وضعیت امنیتی در این کشور را نیز تحت کنترل خود درمی‌آرود زیرا در حال حاضر، پکن با طالبان افغانستان در حال تعامل است.

در 15 ماه مارس، عبدالله عبدالله رئیس اجرایی افغانستان در سخنرانی خود در دانشگاه او.پی جیندال گلوبال (O.P Jindal Global)، به مذاکرات میان چین و طالبان افغانستان اشاره کرد و افزود که این مذاکرات باید با مشارکت و رهبری افغانستان باشد.

چین دلایل زیادی برای نفوذ در افغانستان و برقراری ثبات در این کشور دارد. برای مثال، در ابتدا، بی‌ثباتی در افغانستان بدون شک باعث بی‌ثباتی در چین خواهد شد. در حال حاضر پکن با تنش‌هایی در «سین کیانگ» روبرو است.

دوم دلیل چین برای برقراری ثبات در افغانستان این است که از این طریق می‌تواند بخشی از عملی شدن ابتکار ساخت جاده ابریشم جدید باشد به همین دلیل پکن به دنبال سرمایه‌گذاری بر بهبود روابط میان کابل - اسلام‌آباد است.

رقابت چین و هند

حال پرسش اینجاست که آیا چین و هند می‌توانند در افغانستان با یکدیگر همکاری کنند و آیا پکن خواهان مشارکت هند در ساخت جاده ابریشم است یا خیر؟

گفتنی است هند به عنوان یک بازیگر کلیدی در افغانستان شناخته می‌شود و توانسته بخاطر حجم کمک‌های عظیم این کشور به افغانستان (بیش از 2 میلیارد دلار) و مشارکت این کشور در توسعه زیرساخت، توسعه روستایی و تحصیلات این کشور، نظر مثبت بخش عظیمی از افکار عمومی مردم افغانستان را به خود جلب کند.

هند نیروهای ارتش و پلیس افغانستان را نیز آموزش داده است. از سویی افغانستان و هند در سال 2011 میلادی توافقنامه همکاری استراتژیک با یکدیگر امضاء کردند در حالی که در این اواخر نیز نشانه‌هایی از تردید دولت جدید افغانستان به ریاست اشرف‌غنی، در مورد روابط استراتژیک با هند مشاهده شده است اما اگرچه ممکن است تغییرات اندکی در سیاست کابل در قبال هند وجود داشته باشد با این وجود دهلی‌نو بخاطر کمک‌هایش و چهره مثبتش همچنان به عنوان بازیگری مهم در افغانستان باقی خواهد ماند.

در این میان چین نیز تمایل خود برای ایفای نقش برجسته در افغانستان را بارها نشان داده است و همانطور که در دیگر مناطق حضور خود را به سرعت پررنگ‌تر کرده، در افغانستان نیز در حال گسترش نفوذ خود است.

در گفت‌وگوی سه‌جانبه‌ با حضور افغانستان، پاکستان و چین که در ماه فوریه 2015 میلادی در کابل برگزار شد، مسئله نقش هند از موضوعات مورد بحث نبود. پکن همچنین تمایلی به پیوستن هند به سازمان همکاری‌های شانگهای (SCO) از خود نشان نداد.

در روزهای 13 و 14 ماه مارس در اتاق بازرگانی آمریتسار (پنجاب)، «لی یوچنگ» سفیر چین در هند در مورد همکاری سه‌جانبه هند، پاکستان و چین سخن خبر داد و ایده ایجاد کریدور اقتصادی پاکستان و چین در مرز «واهگه» (میان پنجاب هند و پنجاب پاکستان) را مطرح کرد.

تجارت دو جانبه از طریق مرز واهگه - اتاری که حجم آن 2 میلیارد و 500 میلیون دلار برآورد شده است، در این دوره زمانی پرتنش میان هند و پاکستان، روزنه امیدی محسوب می‌شود زیرا این تجارت می‌تواند به ایجاد لابی‌های اقتصادی قوی و در نتیجه بهبود روابط دو طرف کمک کند.

حال سؤال اینجاست که آیا هند بخشی از نسخه چینی راه ابریشم خواهد شد یا خیر؟

اگرچه چین در تلاش است که خلاءهای موجود در افغانستان را پوشش دهد اما با این وجود هم نمی‌تواند هند را از میدان رقابت در این کشور به طور کامل خارج کند زیرا اعتمادی که مردم افغانستان به دهلی‌نو بخاطر انجام پروژه‌های زیرساختی در این کشور وجود دارد، به این آسانی‌ها از بین نمی‌رود.

دوم اینکه از زمان حملات اویغورها، به وضوح می‌شود فهمید چین و هند به سمت موضعی مشترک در حرکت‌اند.

سوم، اگر چین بخواهد هند بخشی از کریدور اقتصادی بنگلادش-چین-هند-میانمار (BCIM) باشد، دهلی‌نو حاضر نیست در طرح جاده ابریشم جدید چین نقش دوم داشته باشد و همچنین کنار گذاشته شدن از گفت‌وگوی مهم افغانستان را نیز بر نمی‌تابد.

از سوی دیگر، هند با سرمایه‌گذاری در بندر چابهار ایران نشان می‌دهد که تمام گزینه‌های خود را باز گذاشته و به یک گزینه اتکا نمی‌کند.

چین که تلاش می‌کند که خود را به عنوان بازیگر اصلی افغانستان پس از پایان مأموریت نظامی کشورهای خارجی در این کشور نشان دهد اما اهداف استراتژیک پکن در افغانستان با اهداف قدرت‌های غربی در این کشور متفاوت است. این بدین معناست که دست‌هایی در پشت پرده وجود دارد که در برخی حوزه‌ها زمینه همکاری وجود دارد و به حوزه‌های دیگر پرداخته نمی‌شود.

انتهای پیام/.