سمفونی زیبای موسیقی اصفهانی در عمارت هزار نقش عالی قاپو

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، کاخ عالی قاپو، عمارتی است که در غرب میدان نقش جهان و روبروی مسجد شیخ لطف الله سر بر افراشته و به عنوان یکی ازمهم‌ترین شاهکارهای معماری اوائل قرن یازدهم هجری مطرح است که تاریخ ساخت بنا به 1054 هجری قمری باز می‌گردد.

این قصر دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهائی بود که در دوران صفویه در محدوده میدان نقش جهان بنا شده بودند، در ابتدا شکلی ساده داشته و به مرور زمان و در طول سلطنت شاه عباس طبقاتی به آن افزوده شدند و در زمان شاه عباس دوم ایوان ستوندار به آن افزوده شد.

شاه صفوى سفیرها و شخصیت هاى عالى‏قدر را در این کاخ به حضور ‏پذیرفته است. در زمان شاه‏ عباس دوم به بناى اصلى افزوده شده و شاه و میهمانانش از تالار همین عمارت، مناظر و چوگان و چراغانى و آتش‏بازى و نمایش‌هاى میدانى را تماشا مى‌کردند.

در طبقه همکف دو تالار وجود دارد که در آن روزگار به امور اداری و دیوانی اختصاص داشت، در طبقه سوم ایوان بزرگی است که بر 18 ستون بلند و رفیع استوار است و در وسط این ایوان حوض زیبائی ازمرمر وجود دارد.

عالی قاپو مرکب از 2 کلمه عالی و قاپو است که با هم به معنای «سر در بلند» یا «درگاه بلند» هستند.

اسامی دیگر آن علی قاپو، دولتخانه مبارکه نقش جهان و قصر دولتخانه است، و ارتفاع عالی قاپو 36 متر است و این کاخ داراى 5 طبقه بوده که هر طبقه تزئینات مخصوص دارد.

مینیاتورهای هنرمندانه رضاعباسی ،نقاش معروف عهد شاه‌عباس‌، نقاشی‌های گل و بوته‌، شاخ و برگ‌، اشکال وحوش و طیور و گچ بری‌های زیبای آن به شکل انواع جام و صراحی در تاق‌ها و دیوارها تعبیه شده است.

در طبقه سوم ایوان بزرگی است که بر 18 ستون بلند و رفیع استوار است در وسط این ایوان حوض زیبائی از مرمر و مس وجود دارد که قرینه آن در تزئینات زیر سقف انعکاس یافته است.

گچ‌بری‌های آخرین طبقه، که تالار آن به اتاق موسیقی یا اتاق صوت معروف است، سبب می‌شود انعکاس حاصله از نغمه‌های نوازندگان گرفته شده و صداها طبیعی و بدون انعکاس صوت به گوش برسد.

آنچه عالی قاپو را در زمره آثار باشکوه و بسیار نفیس قرار داده، علاوه بر مینیاتورهای کار هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی، گچبری‌های آخرین طبقه است که تالار آن به «اتاق موسیقی» یا «اتاق صوت» نیز معروف است.

در این قسمت از کاخ شکل انواع جام و صراحی در دیوار تعبیه شده است ساختن و پرداختن این اشکال به غیر از نمایش زیبائی و خلاقیت و ابتکار هنرمندان گچکار برای این بوده است که انعکاسات حاصله از نغمه‌های نوازندگان و اساتید موسیقی به وسیله این اشکال مجوف گرفته شود و صداها طبیعی و بدون انعکاس به گوش برسند.

«فرد ریچاردز» که خود نقاش معروفی بوده و در اواخر عصر قاجاریه به ایران آمده درباره تزئینات گچبری این اتاق می‌نویسد: این تورفتگی‌ها مانند قطعات مختلف بازی معما با تناسب خاصی پهلوی یکدیگر قرار گرفته‌اند.

گذشته از گذشت زمان که متأسفانه به عالی قاپو لطمات فراوان زده است عوامل مخرب دیگر مانند حمله و استیلای افغان‌ها و جنگ‌های مختلف و انتقال پایتخت از اصفهان و بی‌توجهی حکام بعد از صفویه خسارات جبران ناپذیری به بنا وارد آورده است.

در دوران قاجاریه عالی قاپو چند سال محل سکونت و کار ظل السلطان بود و او تغییراتی در کتیبه‌های آن داد، کتیبه‌های جبهه شرقی بنا و الواح خط نگاشته سردر ورودی که طی اشعاری به تعمیرات سال 1274 اشاره می‌کند مبین همین مطلب است.

در 40  ساله اخیر به دلیل آن که خطر ویرانی کاخ عالی قاپو را تهدید می‌کرد و همچنین به علت توجه مردم و ارگان‌های دولتی به میراث‌های فرهنگی، مرمت‌هائی توسط هیئت‌های متخصص داخلی و خارجی در آن انجام گرفته است.

به طور کلی بنای عالی قاپو به عنوان یک بنای تشریفاتی خوش ساخت و زیبا دستاورد دیگری است از هنر معماری دوران صفویه که از فراز آن منظره شهر باستانی اصفهان و تغییر و تحول 1000 ساله آن به خوبی نمایان است.

انتهای پیام/ آ