نقش عربستان در ائتلاف ضد داعش

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پایگاه خبری تحلیلی الوقت در مطلبی نوشت: عربستان در حالی از همان ابتدای تشکیل ائتلاف ضد داعش توسط آمریکا بر حضور خود در این ائتلاف پافشاری می نمود که تروریست های داعش به دلیل نزدیکی ایدئولوژیکی سلفی-وهابی حکومت این کشور، خود را در جمع دوستان ریاض می دیده اند. همچنانکه هفته نامه دی سایت در مقاله ای به قلم "میشائیل تومان" عربستان را به دلیل پیشینه ویژه ای که در روابطش با داعش دارد، قطعه ناجوری در این ائتلاف قلمداد نموده است.

علاوه براین، کشور عربستان به جهت حمایت مالی و تسلیحاتی از داعش نیز همواره در معرض بیشترین انتقادات بوده است. همچنانکه در این رابطه راهیم الطائی، عضو شورای بزرگان موصل در شمال عراق فاش کرد عربستان ماهانه ١٥� � دلار به چهل نفر از بزرگان و شیوخ این شهر که حامی عناصر تروریستی داعش هستند، حقوق پرداخت می کند .

اما در این میان بدیهی‌ترین سوالی که در مورد حضور عربستان در این ائتلاف به ذهن می‌رسد، این است که با توجه به وابستگی‌های اعتقادی تروریست‌های داعش به عربستان سعودی و تامین مالی این گروه‌ در سالهای گذشته، نیت و هدف حقیقی عربستان برای پیوستن به چنین ائتلافی چه می تواند باشد؟ روزنامه انگلیسی گاردین در گزارشی براین نکته اشاره دارد که عربستان سعودی از مرددترین کشورهای حوزه خلیج فارس برای همکاری با آمریکا علیه داعش است. تردید عربستان در همکاری در این جنگ به این دلیل است که ترجیح می دهد فقط به پیام دادن برای مبارزه با تروریسم و کمک مالی به قبایل سنی و یا آموزش مخالفان سوری بسنده کند. چرا که عربستان از سوی آمریکا احساس نگرانی می کند، زیرا بعد از نوسان های بزرگی که باراک اوباما در سیاست خود در قبال ایران و جنگ در سوریه نشان داد، چندان نمی توانند به او اعتماد کنند. درخواست کمک که از سوی عربستان مطرح شد، نشانگر میزان خطرناک بودن داعش و سیاست های مبهم آمریکا در قبال آن است.  در واقع این گزارش نشان می دهد که اقدام عربستان در ائتلاف مبارزه با داعش به علت احساس تهدید و نگرانی این کشور از این گروه تروریستی است و نه عزم عربستان برای مبارزه با افراطی گری به معنای عام کلمه .

این نگرانی بویژه پس حذف واژه عراق و شام از نام "دولت اسلامی عراق و شام" و انگیزه‌های توسعه طلبانه سردمداران این گروه ترویستی- تکفیری شکل جدی تری نیز گرفت، چراکه برای عربستان روشن شده بود که داعش به دنبال احیای آرمانشهر وهابیت نسل‌ اول و دیدگاه‌های محمدبن عبدالوهاب‌است، نه رویکردهای دولت لیبرال سعودی و این مساله با توجه به آنکه محیط داخلی عربستان بستر خوبی برای پرورش تفکرات تکفیری است مقامات این کشور را تاحد زیادی نگران کرد. ضمن آنکه مرزهای مشترک این کشور با حوزه های بحرانی از جمله عراق، یمن و اردن نیز می تواند خطری همیشگی را برای دولت این کشور به همراه داشته باشد.

در چنین شرایطی تشکیل دولت بدون حد و مرز به ظاهر اسلامی بر اساس دیدگاه‌های وهابی، خطری جدی برای عربستان سعودی است، چرا که عربستان همواره سعی کرده با هر پروژه اسلامی از جمله اخوان المسلمین که ممکن است به داخل مرزهای این کشور وارد شود، مخالفت کند .

بنابراین شکل گیری ائتلاف ضد داعش می توانست بهانه لازم را برای امنیتی کردن فضا در درون عربستان و منطقه ایجاد کند تا به این ترتیب از این فرصت طلائی عربستان برای از بین بردن رقیب ایدئولوژیک خود بهره لازم را ببرد، هرچند که مقدمات آن پیشتر فراهم شده بود. چنانکه وزارت کشور عربستان در ١٦ اسفند ماه ٩٢ با صدور اطلاعیه ای جماعت «اخوان المسلمین»، «داعش» ، «جبهه النصره» و حزب الله این کشور را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داد. براساس این فرمان از این پس فتوا برای جنگ در خارج یا جمع آوری کمک برای گروه‌های تروریستی حرام و دعوت به اندیشه الحادی یا تشکیک در اصول دینی جرم اعلام شد.

با توجه به این مساله، مقامات عربستانی برای ورود به این ائتلاف ، نشست هایی را پس از سقوط موصل با مقامات آمریکایی برگزار کردند که در یکی از مهم ترین نشست ها که در ١١سپتامبر گذشته بین جان کری وزیر خارجه آمریکا با ملک عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه عربستان برگزار شد ملک عبدالله تاکید کرد: « ما شما را در تامین هرچه که نیاز داشته باشید، تحت حمایت قرار خواهیم داد». براین مبنا، عربستان در وهله اول ١� � میلیون دلار به برنامه مبارزه با تروریسم سازمان ملل اختصاص داد و در گام بعدی نیز در شهر جده میزبان کنفرانسی با موضع مبارزه با داعش در جده شد. در این کنفرانس علاوه بر وزرای خارجه کشورهای عربی شورای همکاری خلیج فارس، وزرای خارجه ایالات متحده، عراق، ترکیه، مصر و اردن نیز حضور داشتند. در حاشیه این کنفرانس و در ملاقات مقامات سعودی و عراق دو کشو توافق کردند که سفارت عربستان در بغدا بازگشایی شود و سعودی برای اولین بار پس از سال ١٩٩� که سفیر خود از بغداد را فرا خوانده بود، سفیری نزد دولت عراق اعزام نماید. پس از کنفرانس جده، عربستان در کنفرانس مشابه در پاریس نیز که با حضور بیش از بیست کشور جهان برگزار گردید شرکت نمود و وزیر خارجه این کشور اعلام کرد که در ائتلاف بین المللی علیه داعش شرکت خواهد نمود و ٥� � میلیون دلار کمک به دولت عراق برای مبارزه با داعش اعطاء خواهد کرد .

با همه این وجود به نظر می رسد پررنگ ترین نقشی که برای عربستان در ائتلاف علیه داعش مطرح شده نقش مالی و تامین هزینه جنگ می باشد. همچنانکه رسانه های مختلف غربی گزارش های متعددی را منتشر کرده اند که با فشار آمریکا کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به عنوان تامین کننده مالی جنگ علیه داعش قبول مسئولیت کرده اند. نکته قابل تامل اینکه این تجهیزات همان تسلیحاتی هست که پیش از این با قراردادهای سنگین مالی از کشورهای غربی و به خصوص آمریکا خریداری کرده اند. به همین دلیل نقش این دو کشور در ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا و انجام حملات هوایی آنها در سوریه توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. در حقیقت مشارکت نظامی آنها در زمانی که قدرت های نظامی قدیمی عرب مانند مصر حضور ندارند، امری نوین بوده است. این در حالی است که این مشارکت می تواند خطرات امنیتی و سیاسی نیز برای هر دو کشور به همراه داشته باشد. ملحق شدن عربستان به ائتلاف غربی ضد داعش می تواند عصبانیت بسیاری از سنی های تندروی این کشور را برانگیزد. عبدالخالق عبدالله،کارشناس سیاسی امارات نیز در این باره می گوید:از جمله خطراتی که کشورش را تهدید می کند اقدامات تلافی جویانه است.به گفته او اختلاف میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نیز می تواند یکی دیگر از نتایج ملحق شدن امارات و عربستان به ائتلاف ضد داعش باشد .

با این حال با گذشت چند ماه از آغاز فعالیت ائتلاف علیه داعش مشخص شد که این کشورهای عربی بر خلاف برخی تبلیغات رسمی نقش اساسی به معنای نظامی در جنگ علیه داعش ندارند. همچنانکه که برخی منابع غربی ائتلاف علیه داعش را بیش از آنکه نظامی باشد یک ائتلاف سیاسی می دانند که آمریکا از کشورهای عربی منطقه تنها به عنوان ابزار استفاده می کند و از طریق مشارکت دادن انها به نوعی از رویاروی مستقیم با اهل سنت منطقه خود را دور می کند.

به تعبییر دیگر توان نظامی – به معنای توانمندی در صحنه عملی جنگ- کشورهای عربی در محاسبات نظامی آمریکا هم چندان جای ندارد و بیشتر نقش نظامی به معنای که گفته شد صوری است و بیشتر تجهیزات نظامی و پول های نفتی کشورهای عربی برای آن ها اهمیت دارد.

انتهای پیام/