وقتی رسالت انبیا بر پیامبر اسلام ختم شد

 به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم،در بخش هایی از این مدخل آمده است:

خاتمیت، مفهومى کلامى و از آموزه هاى مشترک همه مسلمانان به معناى پایان یافتن نبوت به حضرت محمد(ص) است.

در قرآن و حدیث، خاتمیت مصدر جعلى از خاتم (به کسر یا فتح تاء) و از ریشه خ ت م است. در بیشتر منابع لغوى مراد از خاتم الانبیا بودن پیامبر اکرم(ص) را این دانسته اند که ایشان آخرین پیامبر است. در برخى منابع از خاتم به مهرى که بر پایانِ نامه ها مى‌زده اند، نیز تعبیر شده است. به نظر برخى مستشرقان واژه خاتمیت در قرآن کریم به کار نرفته، اما تعبیر خاتم النبیین در آیه 40 سوره احزاب (ماکانَ محمدٌ أبا أَحَدٍ مِنْ رجالِکُمْ وَلکِن رسولَ اللّهِ و خاتمَ النبیینَ) به عنوان وصف پیامبر اکرم(ص) به کار رفته است. تعبیر «خاتم النبیین» به دو صورت، با کسر یا فتح تاء خوانده شده است. در صورت اول به معناى پایان دهنده و مهرکننده سلسله انبیا و در صورت دوم به معناى آخر و پایان.

علاوه بر آیه 40 سوره احزاب، در قرآن کریم تعابیر دیگرى دالّ بر آخرین پیامبر بودن رسول اکرم وجود دارد. تعابیرى همچون: اکمال دین: «الیومَ اکملتُ لَکمْ دینَکم» (مائده:3)؛ ارسال از جانب خدا براى جمیع مردم: «اِنّى رسولُ اللّه اِلیکُمْ جَمیعا» (اعراف: 158)؛ فرستادن نبى اکرم براى ابلاغ دین حق تا آن را بر هر چه دین است پیروز گرداند: «هُوَالذى اَرْسَلَ رسوله بِالهدى و دین الحقِّ لیُظهرَه علىالدینِ کُلِّه» (توبه: 33؛ فتح: 28؛ صف: 9)؛ نبودن هیچ تغییردهنده اى در کلمات الهى: «لامُبدِّلَ لِکلماته» (کهف: 27)؛ انذار براى عالمیان: «لِیکونَ للعالمینَ نَذیرا» (فرقان: 1؛ براى مناقشات در مصداق عالمین رجوع کنید به سبحانى، 1369ش، ص 33ـ38)؛ ارسال پیامبر براى بشارت و انذار همه مردم: «و ما ارسلناکَ اِلّا کافةً للناسِ بشیراً و نذیراً» (سبأ: 28)؛ راه نیافتن باطل در کتاب خدا: «لایأتیهِ الباطلُ من بینِ یدیهِ و لا مِن خَلْفِه» (فصّلت: 42)؛ رحمت بودن پیامبر براى عالمیان: «و ما اَرسلناکَ اِلّا رحمةً لِلعالمین» (انبیاء: 107). تمامى این تعابیر متضمن آن است که اسلام داراى کاملترین شرایع و دینى جهانى است و نسخ و تغییرى در آن راه نخواهد یافت. از اینرو دین اسلام آخرین دین، و پیامبر اکرم (ص)، خاتم الانبیا به شمار مى آید.

در عصر جدید، پس از پیدایى دو جریان بهائیت و قادیانیه ، موضوع خاتمیت مورد مناقشه قرار گرفت. منکران خاتمیت گاه با تأویل معناى خاتم النبیین در آیه 40 سوره احزاب و گاه با استناد به برخى دیگر از آیات قرآن شبهاتى درباره خاتمیت طرح کرده و به انکار آن پرداختند که متقابلا پاسخ هایى به آنان داده شده است.

در بسیارى از احادیث نیز بر خاتمیت پیامبر اکرم (ص) تأکید شده است. از مهمترین احادیث نبوى در اثبات خاتمیت، حدیث منزلت است که از احادیث متواتر بوده و در آن به خاتم النبیین بودن پیامبر اسلام تصریح شده است. احادیث نبوى دیگرى نیز درباره خاتمیت نقل شده است.

 از جمله آنکه پیامبر اکرم(ص) در حدیثى خود را خاتم الانبیا یا خاتم هزار پیامبر یا بیشتر و امام على(ع) را خاتم الاولیا یا خاتم الاوصیا یا خاتم هزار وصى خوانده اند. ایشان همچنین خود را اولین پیامبران در خلقت و آخرینشان در بعثت معرفى کرده اند. در حدیثى، اولْ رسولانْ آدم و آخر آنان محمد(ص) ذکر شده است. چنانکه در برخى روایات به گواهى انبیاى پیشین بر خاتمیت رسول اکرم(ص) اشاره شده است و از حضرت رسول اکرم (ص) نقل شده اگر موسى زنده بود، به دین اسلام درآمده و از وى تبعیت مى کرد. به همین سبب، در حدیث مزبور حضرت پیامبر(ص) اصحاب خود را از مباشرت و نظرخواهى اهل کتاب منع کردند.

در حدیث دیگرى که معروف به حدیث لِبنه است، پیامبر اکرم(ص) سلسله انبیا را به بنایى از هر نظر کامل تشبیه کرده اند که فقط جاى یک آجر آن خالى بوده است، سپس مَثَل خود را مَثَل آن آجر دانسته اند که با آن بنا کامل مى شود. به واسطه حضرت محمد(ص) نیز بناى نبوت به اتمام مى رسد. غزالى در تفسیر این حدیث بیان کرده است که زیاده بر کمال، نقص تلقى مى شود. همچون دست انسان که کمال آن داشتن پنج انگشت است و وجود انگشت ششم در آن نقص تلقى مى شود. درنتیجه به موجب این حدیث، رسول اکرم قطعاً خاتم انبیایند.

پیامبر اسلام(ص) در حدیث دیگرى، یکى از اسامى خود را عاقِب شمرده و در شرح معناى آن فرموده اند عاقِب کسى است که پس از وى پیامبر دیگرى نمى آید. رسول اکرم(ص) در جایى دیگر بیان کرده اند که من براى هدایت جمیع مردم، از هر نژادى که باشند، مبعوث شده ام و به واسطه من سلسله انبیا به پایان رسیده است. در حدیث دیگرى، پیامبر اکرم فرمودند: پیامبرى بعد از من و سنّتى پس از سنّت من و امتى بعد از امت شما نیست و اگر کسى پس از من ادعاى نبوت کرد دروغگوست.

از ائمه اطهار علیهم السلام نیز روایاتى در اثبات و تأیید خاتمیت رسول گرامى اسلام نقل شده است. از جمله حضرت على(ع) در مواضع مختلفى از نهج البلاغه به این مهم اشاره کرده اند. حضرت على( ع)در خطبه اول فرموده اند که خداى سبحان، محمد(ص) را براى به انجام رساندن وعده اش و تمام کردن سلسله نبوت فرستاد. در خطبه 133، ضمن بیان ویژگیهاى رسول اسلام بیان کرده اند که به واسطه ایشان وحى الهى خاتمه یافت. در خطبه 173، پیامبر اکرم(ص) امین وحى خدا و خاتم رسولان معرفى شده اند. براساس خطبه 183، به واسطه رسول اسلام دین الهى کامل گشته است. بنابر خطبه 235 نیز هنگامى که امام على(ع) پیکر مطهر پیامبر اکرم(ص) را براى غسل و تجهیز آماده مى کردند، بیان کردند اى رسول خدا، با مرگ شما چیزى (نبوت) خاتمه یافت که با مرگ هیچ فرد دیگرى پایان نیافته بود.

حدیث مهم دیگرى که مبناى فقیهان در استنباط بسیارى ازاحکام شرعى قرار گرفته و مؤید خاتمیت و عدم نسخ شریعت رسول اکرم است، حدیثى از امام صادق(ع) است که فرمودند: «حلال محمد تا روز قیامت حلال و حرام او نیز تا قیامت حرام است.» در ضمن خاتمیت پیامبر اکرم(ص) با جامعیت و کلى بودن دعوت ایشان (عالَمى و جهانى بودن) ملازمت دارد و پیامبر گرامى اسلام از همان سالهاى آغازین بعثت در موارد مختلفى از جمله در حادثه یوم الدار که فرمودند «... انى رسول اللّه الیکم خاصة و الى الناس عامة...» یا دعوت از ملوک و پادشاهان سرزمینهاى دیگر براى پذیرش آیین اسلام بر عمومیت دعوت و رسالت خود صحه گذاشتند. بنابراین از ابتداى بعثت، حتى پیش از نزول آیه 40 سوره احزاب، خاتمیت امرى شناخته شده و روشن بوده است و کسانى که به آیین مقدّس اسلام روى مى آوردند، بر خاتمیت پیامبر اکرم(ص) نیز گردن مى نهاد.

به گزارش مهر، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، نهادی است غیر انتفاعی که هدف اصلی آن تدوین و نشر دانشنامه جهان اسلام است. این بنیاد در سال 1362 در تهران تاسیس شد و در حوزه مطالعات جهان اسلام و ایران فعالیت خود را آغاز کرد و به تدریج به یکی از کانونهای اصلی و معتبر دانشنامه نگاری در قلمرو جهان اسلام تبدیل شد. تاکنون 18 جلد از دانشنامه جهان اسلام به همت این بنیاد منتشر شده است.

منبع:مهر

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.

بازگشت به صفحه سایر رسانه ها