حداقل ۶۰ سال در زمینه کتاب گویا عقب هستیم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، رونمایی از کتاب گویای فصل شیدایی لیلاها نوشته سیدعلی شجاعی با آهنگسازی و تنظیم مهدی زارع و به روایت مصطفی رحماندوست، شاهین اعلایی نژاد، احسان چیریکی، غلامحسین مراقبی، غلام بابوته و مسعود میرزایی عصر روز چهارشنبه 19 آذر در کتابخانه ملی برگزار شد. این کتاب روایت صوتی حرکت امام حسین(ع) از مکه تا زمانی است که ایشان به صحرای کربلا می‌رسد.

در ابتدای این مراسم مصطفی رحماندوست یکی از راویان کتاب صوتی فصل شیدایی لیلاها، گفت: ما در زمینه کتاب گویا بسیار عقب هستیم و این نوع کتاب‌ها برای 60 سال قبل است. هنوز فکر می‌کنیم کتاب صوتی برای نابینایان استفاده می‌شود و همچنان این کتاب‌ها در کتابخانه ملی در بخش نابینایان قرار گرفته است. هر انسانی وقت‌هایی در اختیار دارد که در آن زمان بخصوص نمی‌تواند کتاب بدست بگیرد؛ بنابراین می‌تواند این کتاب‌ها را بشنود.

وی ادامه داد: وقتی به کتاب مکتوب و کاغذی تکیه کنیم حداقل 20 درصد از توانایی خود را در فهمیدن نادیده گرفته‌ایم. اما اگر این طور نباشد می‌توانیم از آن استفاده کنیم. خیلی از اوقات ما کتاب‌ها را صحیح نمی‌خواهیم اما اگر صحیح بخوانیم می‌توانیم از آن 20 درصد توان خودمان استفاده کنیم این نوع کتاب‌ها به همت خانم محمدی جای خود را باز کرده است و در حال حاضر اینکه این نوع کتاب‌ها از معافیت مالیاتی برخوردارند یا خیر جای بحث دارد.

رحماندوست عنوان کرد: در زمینه ارتباطات و فرهنگ تحولاتی به وجود آمده است که پدید آمدن کتاب تعاملی یکی از این نمونه‌ها است. ما راه بسیاری داریم و باید از این نوع کتاب‌ها حمایت کنیم و به دیگران توصیه کنیم تا علاوه براین رسانه، رسانه‌های بعدی هم از آن استفاده کنند.

در ادامه این مراسم ساعد باقری نویسنده و پژوهشگر گفت: در کشور ما به دو دلیل پیگیری بحث کتاب گویا بسیار ضروری است. هیچ جایی غیر از کتابخانه ملی نمی‌تواند زمینه انتشار و نشر کتاب‌های صوتی کهن فارسی را فراهم کند. چرا ما یک نسخه مثنوی با صدای بدیع الزمامن فروزان فر نداریم اگر بدیع الزمان بود درباره درست خوانده‌شدن شعرها مشکلی نداشتیم.

وی ادامه داد: نباید این قدر به خودمان فخر بفروشیم. پیوند ما با ادبیات کهن در حال قطع شدن است و چندان سرنوشت ما با ترکیه متفاوت نمی‌شود. سی الی چهل متن اصلی ما در قلمرو متون کهن فارسی است که باید صحیح خوانده شود تا صحیح فهمیده شود. ما آزمونی از کارشناسان ادبیات در رادیو برای یک برنامه ادبی گرفتیم که از بین هزار نفر تنها یک نفر متن سعدی را صحیح خواند.

باقری عنوان کرد: اگر استادان ارجمند امروز نسخه‌های متون کهن را به ترتیب اهمیت نخوانند، ارتباط ما با این نسخه‌ها قطع می‌شود. پیشنهاد من به کتابخانه ملی این است که به این مسئله بپردازد. برخی استادان برجسته ما 200 یا 300 خطا به دلیل درگیری با نسحه‌های کهن متون فارسی دارند. می‌خواهم که زمینه‌ها برای کتاب صوتی فراهم شود و به دست اندرکاران این کتاب تبریک می‌گویم.

وی در ادامه با بیان اینکه رویکردم نسبت به این کتاب تحسین برانگیز و در عین حال نقادانه است، توضیح داد: برای این کتاب صوتی 340 دقیقه‌ای این روایت‌ها و رفت و برگشت‌ها به خوبی طراحی شده و به علاوه نثر کتاب بسیار زیبا، شسته رفته و شنیدنی است. آغاز کتاب که گفته می‌شود ما هفت تن بودیم و پایان آن بسیار خوب است و هفتمین نفر با فاصله‌ای که معرفی می‌شود، بسیار هنرمندانه طراحی شده است. در صداها انتخاب شبث ربعی اشتباهی رخ داده و نباید انقدر در آغاز معرفی صدای او شیطانی بنظر برسد چون شخصیت شبث براثر اتفاقی متحول می‌شود و به گمراهی می‌رود. او یکی از افرادی است که باعث دلگرمی امام حسین(ع) در آغاز است اما بعدها گمراه می‌شود.

باقری درباره انتخاب دیگر قطعات و صدای شخصیت‌ها، تشریح کرد: انتخاب صدای زبیر قهرمانانه‌است و موسیقی کار برای 340 دقیقه بسیار خوب و زیبا انتخاب شده است. به عبارتی ساز کمانچه بار دعوت را به دوش کشیده و فقط سوزناک نیست. صدای زهیر با وجود اینکه به لحاظ شخصیت مناسب است به شدت ساختگی است و به نظر می‌رسد آدم بسیار محترمی است که کارگردان نمی‌تواند بگوید دوباره آن صدا تکرار شود.

وی افزود: کار خوب نویسنده این است که شخصیت‌ها را متناسب با سخن معرفی می‌کند و علاوه برآن تعبیرات شاعرانه‌ای که در نثر به کار برده می‌شود نیز بسیار زیباست. نقش ضحاک بن عبدالله، پریشان حالی و آشفتگی ما را به یاد می‌آورد و جمله‌ای می‌گوید که به شدت تکان‌دهنده است. او می‌گوید:« چرا همه چراهای عالم را بی پاسخ می‌بینم» و جمله پایانی نخستین مکالمه امام حسین با حُرّ نیز که ایشان می‌گویند:« نماز را با ما می‌خوانی یا امام سپاهت می‌شود»، به شدت عالی است به خاطر همین جمله‌ها می‌توانم شانه آفریننده اثر را ببوسم.

باقری در پایان سخنان خود گفت: اگر قدر کارهای این چنینی دانسته شود، امکان نگهداشتن آخرین شعله‌های امید وجود دارد. سکوت مقابل کارهایی که افراد با پشتوانه قلبشان انجام می‌دهند صحیح نیست و امروزه آثاری که نام آیینی دارند و بی‌ارزش هستند بسیار وجود دارد. در واقع کلمه آیینی پسوندی شده برای انجام کارهای بی‌خاصیت و باید قدر این نوع کارها را بدانیم.

در ادامه این مراسم سیدعلی شجاعی نویسنده کتاب صوتی فصل شیدایی لیلاها گفت: هر کم و کاستی در این کتاب وجود دارد مربوط به خودم و قلمم می‌شود و من همچنان در حال آزمون و خطا هستم و در واقع دوستانم با صدایشان اثر را زنده کردند.

وی درباره فعالیت نوین کتاب گویا بیان کرد: هشت سال است نوین کتاب گویا کارش را آغاز کرده و در این زمینه رقیب ندارد و این نشان‌دهنده سختی کار کتاب صوتی است. فکر می‌کنم نوین کتاب گویا به نقطه بهینه‌ای بین کتاب برای نابینایان و نمایش رادیویی رسیده است. تعادل بین موسیقی متن و کلمات اتفاق بسیار خوبی است و در این کتاب آن را می‌بینیم.

این نویسنده در پایان صحبت‌های خود گفت: توجه به این فهم از کتاب گویا قابل توجه و قابل آموزش است. باعث افتخارم است را آنچه نوشته‌ام به صدای این دوستان به حیاتش ادامه می‌دهد. این کار نمایشی نیست بلکه اجرا شده و به عبارتی بیان تازه‌ای از کتاب می‌شنویم که نتیجه آن بسیار زیبا و شنیدنی است.

در ادامه مهدی زارع آهنگساز و تنظیم کننده فضل شیدایی لیلاها درباره موسیقی این کتاب صوتی، گفت: سخت‌ترین کار این است که بسیار طولانی است و کاری باید انجام دهیم که تنوع ایجاد کنیم در موسیقی اقوام برای سوگواری موسیقی‌های خوبی داریم موسیقی‌های عزاداری مارش‌های عزاداری اروپایی است که در موسیقی ایرانی تلفیق شده است. در موسیقی سوگواری از موسیقی محلی نیز بسیار استفاده می‌شود.

وی درباره تجربه خود  درباره کار آیینی، عنوان کرد: تجربه‌ای به عنوان حکایت باد از یک واقعیت برای امام حسین(ع) داشتم و سعی کردم این کار ادامه آن باشد.

زارع ادامه داد: موسیقی حزن‌انگیز ساختن برای ما چندان سخت نیست اما مهم این است که تکراری نباشد و به منطقه خاصی اشاره نکند. این کار ساعت‌ها با افراد مختلف به استدیو رفته و با کمترین هزینه به پایان رسیده است.

اهنگساز کتاب صوتی "فصل شیدایی لیلاها" با بیان اینکه سعی کردم در موسیقی کار چند نکته را رعایت کنم، تشریح کرد: سعی کردم موسیقی این کتاب صوتی کارکرد تصویرگرا داشته باشد و همچنین شخصیت پردازی و معناگرایی را برای موسیقی درنظر گرفتم. اما اگر بودجه و زمان کافی داشتم، تمام فصل‌های شخصیت‌ها را جدا می‌ساختم.

وی گفت: در مکان‌های مذهبی هیچ آیینه بزرگی نمی‌بینید و اکثر این آینه‌ها خرد شده است تا فردی که وارد آن مکان می‌شود در برابر بزرگی آن شخصیت یا ائمه معصوم خرد شود و به همین دلیل افکت‌های این کتاب صوتی همین کارکرد را دارد.

در پایان این مراسم، مریم مه‌نگار مجری و صداپیشه درباره فصل شیدایی لیلاها، گفت: این یار بی‌زبان ما هیچ وقت بی‌زبان نبوده و از خیلی وقت پیش، زبان بازکرده است. آشنایی با تکنولوژی به معنای فراموشی سنت نیست. همیشه با شروع محرم یک بغض دارم و فکر می‌کنم حسین(ع) مظلوم و همچنان نهج البلاغه نخوانده باقی مانده است.

انتهای پیام/