سفر پاتروشف به ایران گام جدی در تعمیق شراکت راهبردی تهران-مسکو است

به گزارش خبرگزاری تسنیم، پایگاه تحلیلی "ایران رو" گزارشی را درباره سفر دبیر شورای امنیت فدراسیون روسیه به ایران منتشر کرده است که در ادامه می‌آید:

سفر ارتشبد نیکلای پاتروشف دبیر شورای امنیت فدراسیون روسیه و نمایندگان سازمان های نظامی و انتظامی دیگر روسیه به ایران، یکی از رویدادهای کلیدی امسال در روابط ایرانی –روسی است. گسترده ترین همکاری در زمینه امنیت بین سرویس های ویژه دو کشور، تبادل اطلاعات ویژه عملیاتی درباره طیف وسیع خطرات اعم از فعالیت سازمان های تروریستی در خاور میانه، آسیای مرکزی و قفقاز تا مسایل بزه کاری فرا مرزی و قاچاق مواد مخدر، نه تنها ضرورت مبرم و حیاتی است که از مدت ها پیش احساس می شود بلکه گام جدی در جهت تعمیق شراکت راهبردی بین مسکو و تهران است.

در واقع، پس از آنکه 15 اکتبر سال جاری چاک هیکل وزیر دفاع امریکا در جلسه سالیانه اتحادیه ارتش ایالات متحده اظهار داشت که «خطر از سوی تروریست ها و شورشیان طی مدت زیادی برای ما مطرح خواهد شد ولی ما باید همچنین با روسیه بازنگری شده و ارتش مدرن و آماده آن که در آستانه ناتو ایستاده است، سر و کار داشته باشیم» که او بدین وسیله اعلام کرد که روسیه برای واشنگتن خطری شبیه به تروریسم بین المللی است، تأمین امنیت دولتی به اولویت اساسی مسکو تبدیل می گردد. با توجه به اینکه رویارویی اساسی بین منافع نظامی و سیاسی روسیه و غرب در «مناطق مرزی» آسیای مرکزی و قفقاز رخ خواهد داد، همکاری تنگاتنگ نهادهای نظامی روسیه و ایران، مطمئن ترین راه حل این مسأله می باشد.

در واقع، این سئوال که آیا شراکت راهبردی بین مسکو و تهران ضرورت دارد، به طور کامل حالت مبرم خود را از دست داده و از نظر اخلاقی منسوخ گردیده است زیرا درخواست اساسی امروز به گونه دیگری مطرح می شود: آیا مقامات دولتی کشورمان فرصت می کنند مکانیزم همکاری نظامی فنی، تعامل نظامی – سیاسی و همکاری در زمینه امنیت ملی (اعم از همکاری نهادهای اطلاعاتی دو کشور تا هماهنگی عملیات مشترک پلیسی در حق قاچاقچیان مواد مخدر) را ایجاد کنند که بتواند به خطرات خارجی فراروی روسیه و ایران پاسخ مناسبی بدهد؟

نمایندگان سازمان های نظامی و انتظامی مسکو و تهران همگی این واقعیت ساده را درک می کنند که امید به دستیابی به «توافقات اصولی» با ایالات متحده و متحدانش که برخی محافل سیاسی روسیه و ایران بر خلاف عقل سلیم هنوز از این امیدها دارند، نقش بر آب شده و به یک خیال واهی و بی اساس تبدیل گردیده است. سیاست ضد ایرانی و ضد روسی واشنگتن در سال های اخیر تقریباً جایی برای رؤیاها درباره امکان رسیدن به توافق و «شراکت متقابلاً سودمند با غرب» نمی گذارد. به قول معروف، «نجات غریق کار خود غریق است». اگر بخواهیم امنیت و ثبات کشورهای خود را تأمین کنیم، باید به طور مستقل و بدون امیدواری به «حسن نیت» آمریکا و ناتو مسایل خود را حل کنیم. اگر هم دستخوش خیال های بی اساس شویم، هرج و مرج هدایت پذیر، سازمان های تروریستی و جدایی طلبی که مثل قارچ بعد از باران می رویند، «تحریم های فلج کننده» یا ارعاب بی وقفه با اعمال این تحریم ها و در نهایت امر انقلاب های رنگین و بمباران های انسان دوستانه را به دست خواهیم آورد.

دستور روز جاری نیکلای پاتروشف و مسئولین نظامی روسیه در مسکو و تهران

نیکلای پاتروشف دبیر شورای امنیت روسیه، سرگئی شویگو وزیر دفاع و ولادیمیر کلوکولتسف وزیر کشور، از ظاهر شدن در صحن علنی و خودنمایی در برابر خبرنگاران نفرت دارند که این برآیند ویژگی کار آنها می باشد. ولی همین افراد و همتایان ایرانی آنها یعنی علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، حسین دهقان وزیر دفاع، محمود علوی وزیر اطلاعات و محمود رضا سجادی رئیس سازمان اطلاعات خارجی و دیگران، برای بسط و توسعه شراکت راهبردی روسی – ایرانی کار به مراتب بیشتری انجام داده اند تا «وزیران اقتصادی» و سران کمیسیون مشترک از طرف دولت روسیه و دفتر حسن روحانی.

وقتی در ماه می سال جاری سرگئی شویگو و حسن دهقان وزیران دفاع دو کشور اعلام کردند که «روسیه و ایران با عنایت به اوضاع سیاسی که در جهان شکل گرفته است، به توسعه همکاری نظامی فنی خواهند پرداخت»، این اظهارات به معنی شناسایی رسمی آن واقعیت بود که همکاری های امنیتی روسی- ایرانی، به گفته دهقان، «به سطح اصولاً جدیدی ارتقای یافته است». ولی این بیانات تنها قله کوه یخ زیردریایی بود در حالی که یک نوع «جبهه نامرئی» آن شامل کار عظیمی بود که نظامیان دو کشورمان جهت هماهنگی مواضع و طراحی راه کارهای جدید همکاری های امنیتی مسکو و تهران انجام می دادند.

برای نظامیان روس همیشه روشن بود که ثبات ایران ضامن ثبات منطقه عظیمی از خلیج فارس تا قفقاز و آسیای مرکزی می باشد. ایران نیرومند و مستقل نه تنها ضامن ثبات بلکه سد طبیعی بر سر راه توسعه طلبی غربی و سعودی به «شکم نرم» روسیه و به آن «قوس بی ثباتی» است که از جمهوری های جنوبی شوروی سابق می گذرد. ولی ضرورت راهبردی شراکت در امور نظامی و نظامی – فنی با تهران که برای دولتیون روس روشن است، مستلزم گام های مشخص در جهت ایجاد مکانیزم های مشترک امنیت می باشد که این کار بسیار پیچیده ای است.

با این حال، ببینیم در حال حاضر چه چیزی برای دو کشورمان از نظر برقراری همکاری های تمام عیار دفاعی و امنیتی اولویت دارد؟

اولاً، ایجاد پایه‌های محکم حقوقی برای تعامل و همکاری بین نهادهای نظامی و انتظامی دو کشور.

ثانیاً، راه اندازی سامانه تبادل اطلاعات عملیاتی و ویژه درباره فعالیت تروریست ها، گروه های جنایی و فعالیت نظامی سیاسی کشورهای ثالث.

ثالثاً، هماهنگی اهداف و مسایلی که در «جناح جنوبی» مسکو توسط وزارت دفاع روسیه حل می شوند (یعنی ارتقای سطح کارآیی پایگاه های نظامی روسی، به روز آوری نیروهای مسلح متحدان ما و اتخاذ تدابیر برای تبدیل کردن سازمان کمتر تشکل یافته و مبهم پیمان امنیت جمعی به ساختاری که بتواند به تهدیدهای منطقه ای واکنش مناسبی از خود نشان دهد) با منافع نظامی و سیاسی تهران.

رابعاً، بازرسی کامل وضعیت جاری همکاری نظامی فنی مسکو با تهران، راه اندازی بی درنگ همکاری نظامی فنی بین دو کشور در همه زمینه ها و ارتقای آن تا سطح شراکت راهبردی.

این چارچوب کلی برنامه گام به گام ایجاد مکانیزم های مشترک امنیت نه تنها دو کشور روسیه و ایران بلکه سراسر منطقه است. در حال حاضر نمایندگان سازمان های نظامی و انتظامی روسیه و ایران مشغول اجرای همین طرح هستند. باید با خرسندی خاطرنشان کرد که دو بند اول تا کنون عملی شده و به احتمال قوی در پی سفر نیکلای پاتروشف در پروتکل های هماهنگ شده طرفین قید شده و برای امضا آماده شوند. در این میان موافقتنامه تکمیل شده درباره تبادل اطلاعات ویژه در خصوص فعالیت سازمان های تروریستی فعال در خاورمیانه و نیز در قفقاز و آسیای مرکزی شایان ذکر است. بنا به اطلاعاتی که هیأت تحریریه «ایران رو» از منابع قابل اعتماد به دست آورده است، در این سند به ساکنان جمهوری های شوروی سابق که در دسته های اشرار در خاک سوریه و عراق می جنگند توجه خاصی مبذول خواهد شد زیرا این افراد بعد از کسب تجربه جنگی می توانند برای اجرای عملیات تخریبی و تروریستی در کشور مبدأ مورد استفاده قرار گیرند. در حالی که دو بند اول مشکل چندانی ندارد، بخش دوم دستور روز مشترک دو کشورمان مستلزم هماهنگی ها و بررسی جدی مکمل است.

اهداف آنی برای فردا

مسأله همکاری های نظامی فنی و نظامی سیاسی بین روسیه و ایران از سیاست تحکیم امنیت جدایی ناپذیر است که مسکو به طور منظم و بدون سر و صدای تبلیغاتی در جناح جنوبی خود به خصوص در فضای اقتصادی اورآسیایی و در سازمان پیمان امنیت جمعی دنبال می کند. صادرات قابل توجه تسلیحات به قرقیزستان و تاجیکستان، احیای سامانه واحد ضد هوایی در مرزهای جنوبی و بخشیدن جان تازه به تأسیسات نیروی پدافند هوایی و فضایی روسیه در سرزمین جمهوری های متحده («اکنو» در تاجیکستان و میدان نظامی «ساری شاگان» در قزاقستان)، همگی یک برنامه جامع را تشکیل می دهند. روسیه در عمل مسئولیت در قبال امنیت نظامی منطقه آسیای مرکزی را بر عهده خود می گیرد و همزمان به همگرایی نظامی با اعضای فضای اقتصادی اورآسیایی و ازبکستان محتوای واقعی می بخشد.

بدیهی است که اجرای با موفقیت این برنامه بدون هماهنگی با منافع و امکانات نظامی سیاسی ایران در بعضی محورها امکانپذیر نیست. در آینده نزدیک حداقل دو مسأله یعنی همکاری با تهران در زمینه ایجاد سامانه واحد (متحد) پدافند هوایی و ضد موشکی سازمان پیمان امنیت جمعی و شرکت ایران در فعالیت مرکز مشورتی و هماهنگی سازمان در زمینه واکنش به حوادث فناوری (رایانه ای)، به اندازه کافی مبرم هستند و می توانند در آینده نزدیک حل شوند. ولی به شرطی که مسکو بتواند ضرورت جلب توانمندی ها و امکانات ایران را برای شرکای خود ثابت کند.

توانمندی ها و امکانات ایران در زمینه پدافند هوایی، جمع آوری اطلاعات رادیو فنی و امنیت سایبری در جریان سفر سرلشکر ویکتور بوندارف فرمانده نیروی دریایی روسیه به ایران، مورد قدردانی طرف روس قرار گرفت. همتایان ایرانی نه تنها به او کپی پهپاد آمریکایی ScanEagle را نشان دادند که به رده تسلیحات ارتش ایران در آمده است بلکه همچنین سامانه فعال دیده بانی اوضاع جاری منطقه خلیج فارس را رونمایی نمودند که مجتمع پیچیده وسایل اطلاعاتی فنی می باشد. این سامانه در صورت لزوم می تواند به مبارزه موفقیت آمیز رادیو الکترونیکی با سامانه های ضد هوایی ساخت آمریکا و اسراییل بپردازد. ایران چندی پیش سطح بالای فنی خود را به سراسر جهان نشان داد که پهپاد مدرن آمریکایی Lockheed Martin RQ-170 Sentine را صحیح و سالم در خاک خود به زمین نشاند.

مسأله این است که برخی اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی نگران هر گونه گسترش همکاری با ایران هستند. لذا هر گام مسکو در جهت توسعه تعاون با تهران در چارچوب سازمان، هر چه قدر برای امنیت کشورهای ما اهمیت داشته باشد، با مقاومت جدی سیاسی برخی متحدان روسیه روبرو خواهد شد. دو کشورمان در زمینه گسترش همکاری نظامی فنی با مشکلات باز هم بیشتری روبرو خواهند شد.

و این در حالی است که اواخر سال گذشته معلوم شد که صادرات تسلیحات روسی به سقف رسیده و در آینده نزدیک در بهترین فرصت، افزایش نمی یابد و در حقیقت امر ، با توجه به فشار فزاینده غرب بر کشورهایی که در سال های گذشته محصولات صنایع دفاعی روسیه را به طور فعال می خریدند، می تواند کاهش قابل توجهی پیدا کند. در عین حال کارشناسان غربی افزایش دو برابر تجارت اسلحه در جهان تا سال 2020 را پیش بینی می کنند. در این شرایط گسترش همکاری نظامی فنی با تهران و ورود شرکت های تسلیحاتی روسی مانند شرکت متحد هواپیما سازی یا شرکت «الماس – آنتی» به بازار ایرانی می تواند راه حل خوبی بشود. در این صورت نه تنها صنایع دفاعی ما درآمدهای مکملی به دست خواهند آورد بلکه تأثیر منفی بیرون راندن روسیه از بازارهای دیگر تسلیحات رفع خواهد شد. ولی مسأله به این سادگی نیست زیرا ایران مدتهاست که از سطح خریدار عادی تسلیحات پا فراتر گذاشته است که موفقیت های این کشور در زمینه فناوری های موشکی و فناوری های دیگر و از جمله دو منظوره مصداق این ادعاست. تهران می خواهد نه فقط خریدار سلاح های روسی شود (ولو این که این اقدام از نظر سیاسی پر اهمیت است) بلکه در زمینه پژوهش ها و طرح های دفاعی همکاری برابر حقوقی برقرار کند و سلاح های خود را به روز آورد. به عبارت دیگر، تهران به داشتن آن سطح همکاری نظامی فنی با روسیه علاقه مند است که روسیه تا کنون فقط با چین داشته است.

تصمیم درباره گذر به این سطح کیفی جدید در مجموع جوابگوی منافع راهبردی روسیه بوده و انعقاد موافقتنامه بزرگ جداگانه درباره همکاری نظامی فنی بین فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران را ایجاب می کند. ولی نبرد بی امان بر سر این تصمیم بین نمایندگان نهادهای نظامی و انتظامی و آن دسته از اعضای دولت روسیه بروز کرده است که هنوز امیدها به حل و فصل «صلح آمیز» مناقشه با غرب را از دست نداده و امیدوارند که اوج گیری فعلی غوغای ضد روسی یک پدیده موقت باشد که به دنبال آن مرحله جدید «دوستی با واشنگتن» به ضرر منافع دفاع و امنیت دولتی فدراسیون روسیه شروع شود.

سفر دبیر شورای امنیت روسیه و نمایندگان وزارتخانه های نظامی و انتظامی همراه وی به تهران که باید به امضای تعدادی از پروتکل های مهم منجر شود، حاکی از آن است که  دستور روز شراکت روسی – ایرانی در زمینه امنیت شکل گرفته و تحقق می یابد. ولی جهان به سرعت تغییر می کند و خطرات خارجی فزاینده ای در حق دو کشورمان بروز می کنند که ابتکارات مشترک جسورانه مسکو و تهران بر اساس همکاری های واقعی دوجانبه می توانند پاسخ این خطرات را بدهند. امیدواریم که سفر نیکلای پاتروشف و ملاقات های وی با همتایان ایرانی اش سرآغاز تشکیل این نظام امنیتی شود که به تهدیدهای واشنگتن و متحدانش علیه دو کشورمان پاسخ شایسته ای بدهد.

انتهای پیام/.