همه چیز درباره حجامت
خبرگزاری تسنیم: یک متخصص طب سنتی گفت: حجامت یک روش دینی برای درمان و پیشگیری بیماری‌ها است و از سنتهای پیامبران به شمار می‌آید و از احکامی است که دین اسلام آن را امضاء و ترویج و تکمیل کرده است.
به گزارش گروه "رسانه‌ها" خبرگزاری تسنیم، از آنجایی که امروزه این روش درمان توسط بسیاری از افراد استفاده می‌شود، با دکتر سخاوت غفاری نوین متخصص طب سنتی در خصوص نحوه درمان از طریق حجامت گفت‌وگویی انجام دادیم که آن را با هم می‌خوانیم:
جایگاه تاریخی حجامت را بیان کنید؟
حجامت یک روش دینی برای درمان و پیشگیری بیماری‌ها است و از سنتهای پیامبران به شمار می‌آید. از احکامی است که دین اسلام آن را امضاء و ترویج و تکمیل کرده است. حجامت در طب اسلامی از ارکان درمان به شمار می‌آید و در بهداشت پیشگیری، عامل مداوای تمام بیماری‌ها شمرده شده است.
در این موضع روایت مشهور شب معراج نشان دهنده اهمیت حجامت است. در روایتی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله آمده است: «زمانیکه به آسمان هفتم صعود کردم هیچ ملکی از ملائک از من گذر نکرد مگر اینکه به من گفت یا محمد(ص) حجامت کن و امتت را به حجامت کردن امر فرما.
موقعیت حجامت در طب سنتی چیست؟
زمانیکه از طب سنتی صحبت می‌کنیم منظور مجموعه آموخته‌های ما از تجربیات تاریخی طب قبل از قرن هجدهم میلادی است. این طب نیز بدون تردید از تراوشات تفکرات پیامبران سرچشمه گرفته است و تجربیات کاربردی انسان‌ها به آن افزوده شده و در طی قرون متمادی به صورت یک جریان فرهنگی سامان و کمال یافته است. مبنای طب سنتی ایران را کتاب‌هایی همچون قانون و ذخیره خوارزمشاهی می‌دانیم. لذا در کتاب قانون در طب و در طب خوارزمشاهی کمتر نسخه پزشکی مشاهده می‌شود که در کنار آن حجامت یا فصد رگ تجویز نشده باشد. بنابراین تکیه اساسی درمان در طب سنتی در زدایش اخلاط چهارگانه است، بر این اساس باور دارد اخلاط خون، صفراء و سودا و در برخی موارد بلغم نیز از طریق حجامت دفع می‌شوند.
طب جرجانی، حجامت را استفراغ کلی می‌نامد. این اصطلاح در کتاب مجمع الجوامع فی الحکمه نیز آمده است، منظور از این تغییر آن است که با حجامت اخلاط اربعه از بدن خارج می‌گردند و علاوه بر آن سمومی که از طریق گزش گزندگان وارد خون شده است نیز از طریق حجامت دفع می‌گردد. این تعبیر در طب اسلامی نیز به چشم می‌خورد.
تعریف حجامت چیست و روش انجام آن چگونه است؟
حجامت روشی است که مقداری خون از طریق لیوان از نواحی خاصی از بدن دریافت می‌شود. روش انجام آن عبارت است از ایجاد انباسط به وسیله یک دستگاه مکنده به قطر یک لیوان که مقدار انبساط عضلانی ناشی از مکش آن حداقل به 14 میلیمتر در رأس گنبدی برسد. این عمل حجامت خشک یا بادکش نامیده می‌شود، هرگاه بخواهیم حجامت‌تر انجام دهیم به محض برداشتن ابزار مکننده که در این بحث شاخ حجام نامگذاری می‌کنیم. چند خراش سطحی روی پوست ایجاد می‌کنیم، میزان عمق این خراش بر حسب اقتضاء متفاوت خواهد بود، به هر حال در حجامت درمانی و پیشگیری بیشتر از پوست دوم نباید باز شود، طول خراش‌ها حدود 14 میلیمتر و پراکندگی آن به نحوی که تمامی فضای دایره منبسط شده را در برگیرد.
از هفت خراش طولی یا بیشتر را می‌توانیم با فاصله یک سانتی‌متر این فضا را پر کند. خونگیری از موضع به وسیله بادکش مجدد و ایجاد انبساط عضلانی می‌شود. هر دوره مکش به وسیله شاخ حجامت نباید بیشتر از 5 دقیقه طول بکشد، برداشتن شاخ حجامت در زمان کمتر مفید‌تر است. فلسفه این خون گیری ایجاد مکانیسمی (پدیده انتشار) است که به وسیله آن بتوان خون کثیف تری از بدن خارج نمود، نه خون بیشتر. تکرار شاخ حجامت تا سه مرحله صورت می‌گیرد و در این مرحله با وجود مکش جریان خون به درون شاخ حجامت قطع می‌شود، سپس موضع حجامت تمیز گردیده و پانسمان می‌شود.
زخم ایجاد شده در اثر حجامت بدون نیاز به داروی ترمیم کننده است و پس از یک الی دو روز ترمیم می‌شود، هر فرد حجامت کننده می‌تواند پس از چهار ساعت بعد از انجام حجامت حمام کند اگر این فاصله دوازده ساعت باشد بهتر است.
انواع حجامت و فواید آن
حجامت انواع گوناگونی دارد و از نقاط مختلف بدن به منظور درمان بیماری خاصی حجامت گرفته می‌شود.
در تقسیم بندی کلی می‌توان حجامت را به دو نوع حجامت خشک یا (بادکش) و حجامت‌تر و با خونگیری تقسیم بندی کرد. در طب اسلامی آثاری از حجامت خشک به چشم نمی‌خورد، لکن در طب سنتی و غربی و آسیای شرقی از حجامت خشک استفاده‌های مختلفی شده است.
تعریف حجامت خشک چیست و موارد استفاده آن کدام است؟
تعریف حجامت خشک این است که لیوان حجامت روی موضع مورد نظر گذاشته می‌شود و پس از گذشت زمان کوتاهی که نباید کمتر از 5 دقیقه و بیشتر از 10 دقیقه باشد، برداشته شود.
حجام باید به تناسب ویژگی پوست و نرمی عضلات زمان مناسب را تعیین ماید. حجامت خشک برای رفع سردردهای عصبی و سردردهای می‌گرنی بصورت فوری و کوتاه مدت بر روی پیشانی مفید است نقاط وسط پیشانی، قسمت چپ و راست نقطه مناسبی برای این بادکش است.
برای تنظیم استخوان شکسته شده در قسمت جمجه از حجامت خشک می‌توان استفاده کرد، علاوه بر آن شکستگی دنده‌هایی که در اثر ضربات شدید بیرونی استخوان بطرف داخل بدن فرو رفته است می‌توان بوسیله حجامت خشک و بدون جراحی استخوان را تنظیم کرد. حجامت خشک کلیه جهت رفع انسداد نفرون‌ها کمک می‌نماید و موجبات گذر و مواد انسدادی از نفرون‌ها را به خارج فراهم می‌نماید. حجامت خشک بصورت ماساژ در درمان سکته‌های مغزی و قلبی و التهابات ستون فقرات و دردهای دیسکوپاتی و آرتروز مهره‌ها نیز می‌تواند مؤثر واقع شود.
کاربرد ویژه حجامت خشک بر روی جای نیش عقرب زدگی و یا مار زدگی است که در این صورت پس از بروز حادثه فوراً روی موضع حجامت گذاشته می‌شود و پس از تورم باید خراش ضربدری و حجامت مجدد سم موجود در بدن فراخوان می‌شود.
حجامت تر چیست؟
حجامت تر یا حجامت با خون گیری بطور کلی به پنج نوع تقسیم می‌گردد که هر کدام دارای ویژگی‌های درمانی خاص بوده و به منظور درمان بیماری ویژهای تجویز می‌شود.
حجامت عام چیست؟
در طب اسلامی به حجامت بین دو کتف توجه ویژهای مبذول شده است این حجامت در جایی فریادرس و درجای دیگر حجامت نافع نام گذاری شده است. در روایتی است که رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله حجامت می‌فرمود، حضرت جبرئیل علیه السلام نازل شد و جای حجامت را نشان داد و فرمود اینجا را حجامت کن و بالا‌تر را حجامت نکن که موجب فراموشی است، بنابراینجای حجامت کتف با هدایت فرشته وحی نشان داده است و این امر ما را به ساختار ویژه فیزیولوژیک این ناحیه بدن معطوف می‌سازد. در فصل بهار و پائیز تأثیر بر همه مزاج‌ها دارد و در فصول تابستان و زمستان باید طبق نیاز بعضی مزاج‌ها در صورت نیاز انجام گردد خصوصاً در زمستان مزاجهای سرد نباید حجامت کنند و در بهار جهت افزایش ایمنی از بیماریهای سال می‌توان انجام داد.
حجامت سر را توضیح دهید؟
ج. جای آن به یک وجب دست هرکس از سر بینی تا وسط سر خود اوست که همان ملاج می‌باشد. و برای بعضی سردرد‌ها و مشکلات مغز استفاده می‌شود خصوصاً جهت مزاجهای دموی که طبق روایات حجامت سر درمان همه دردهاست جهت بیماران دموی مزاج.
حجامت چاربند چیست؟
ج. حجامت چاربند از وسط گودی بالای باسن و روی موضع لومبار () گرفته می‌شود و عمدتاً بیماریهای قسمت میانی تن را درمان می‌نماید. یعنی دردهای کمری، دردهای کلیوی، دردهای مثانه و پروستات.
حجامت ساقین چیست؟
ج. جای حجامت ساقین یک وجب هرکس برای ساق خودش از برآمدگی قوزک پا بسوی برجستگی عضلانی ساق پاست که باید در وسط عضله گرفته شود. این نوع حجامت برای بیماریهای قسمت پائین تن پا‌ها، کبد و طحال تجویز می‌شود.
حجامت نقره یا حجامت مغاک چیست؟
ج. مغاک گودی وسط گردن را گویند، حجامت در این نقطه موجب فراموشی می‌گردد، فقط حجامت گودی گردن برای کودکان پس از چهارماهگی توصیه شده است. به منظور زدایش خیالات وحشت آمیز که در ذهن بیمار تداعی می‌کند و موجب وحشت و دلهره شدید بیمار می‌گردد می‌توان از وی حجامت نقره گرفت اما باید دانست که سایر اطلاعات بیمار نیز از این طریق خارج می‌گردد. بنابراین پزشک تجویز کننده باید به جمع بندی برسد که آیا حذف خاطر وحشت آمیز بیمار به قیمت حذف اطلاعات وی ارزش دارد یا خیر؟. اما حجامت نقره در اطفال به نقل از روایات موجب اخذ لعاب و حرارتی می‌گردد که ما منظور آن را نمی‌فهمیم.
حجامت موضعی را توضیح دهید؟
ج. حجامت از سایر نقاط بدن که قبلاً ذکر شد، حجامت موضعی می‌باشد که البته منطق تجویز این نقاط جهت رفع انسداد عروقی و عفونت موضعی و اسپاسم و چسبندگی عضلانی ناشی از خون مردگی، هماتوم و ضرب دیدگی شدید است.
حجامت عوارض نیز دارد؟
ج. به طور کلی در صورت رعایت آداب و ضوابط و قانونمندیهای حجامت این مکتب کم عارضه‌ترین و یا حتی از بی‌عوارض‌ترین روش‌های درمانی موجود است. عوارضی که در حجامت ممکن است مشاهده شود بدین ترتیب است:
1- عوارض ناشی از زیاده روی حجامت:
هرگاه افراد بدون رعایت فواصل زمانی مورد نیاز حجامت نمایند و بیش از حد لازم خون از بدن دفع کنند دچار ضعف مقطعی می گردند که با غذا‌ها و داروهای تقویت کننده گیاهی برطرف می‌شود.
2- عوارض ناشی از عدم رعایت ضوابط و آداب حجامت:
حجامت برای افراد خاصی در حالات ویژهای نباید انجام گیرد، مثلاً در حالت قاعده گی حجامت برای زنان زیان آور است، حجامت در حالت تب برای برخی زیان آور است، حجامت برای افراد دارای ضعف عمومی زیان آور است، البته اگر ضعف ناشی از وجود ویروس یا سمّ در خون باشد باید حجامت گرفته و از سوی دیگر غذاهای مقوّی میل نماید. حجامت به همراه تخلیه جنسی و عصبانیت در طب اسلامی زیان آور و موجب ضعف توصیف شده است، حجامت سالیانه در دیماه ضعف آور توصیف شده در این نظریه طب اسلامی و طب سنتی متّفق القولند، حجامت موضعی برای افراد دارای ناراحتی خونی مانند بیماران هموفیلی زیان آور است ولی حجامت عام را می‌توانند بگیرند، به همین ترتیب حجامت موضعی غیر از حجامت عام برای بیماران قندی نیز باید با احتیاط انجام گیرد.
حجامت عام برای بیماران قندی نقش درمانی دارد. حجامت در یک ساعت قبل از نماز ظهر در روز جمعه در طب اسلامی زیان بخش توصیف شده طب سنتی در این زمینه ساکت است، حجامت در ایّام پرفشار برای افراد ضعیف البنیه ضعف آور است در صورت ضرورت باید خراش جلدی سطحی انجام گیرد و فقط پوست اول باز شود، حجامت برای افرادی که دارای فشار خون پائین‌تر از حد متعارف هستند نمی‌توانند بدون نظارت انجام شود و چه بسا برای تعدادی زیادی از آنان نیز مفید باشد اما اگر بدون تمهیدات غذایی جانبی انجام گیرد ضعف آور است.
3 - عوارض ناشی از عدم رعایت بهداشت:
درصورت صحیح انجام ندادن خراش‌های حجامت تنها ترمیم زخم‌ها مقداری بطول خواهد انجامید، ولی هیچگونه عفونت و مشکلات خاص زخمی دیگری متصور نمی‌توان شد.
منبع: سینا نیوز
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.
