نگاهی به گزارش جدید آژانس؛ چراغ سبز به مذاکرات هسته‌ای نیویورک
خبرگزاری تسنیم: آژانس در گزارش جدید خود تصریح کرد که از پنج گام مربوط به همکاریهای دوجانبه ایران-آژانس، ۳ مورد با جدیت به به عمل آمده و اقدامات در مورد دو مورد دیگر در حال انجام است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، آژانس بین المللی انرژی اتمی بعد از گذشت 11 روز از خاتمه مهلت گام سوم همکاریهای داوطلبانه ایران و آژانس که بر اساس توافقنامه مورخ یازدهم نوامبر 2013 در تهران استوار است، جدیدترین ارزیابی ها از پیشرفت همکاریهای مذکور را در قالب گزارش فصلی موسوم به «اجرای موافقتنامه های پادمان و قطعنامه شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران» منتشر کرد که سومین گزارش فصلی آژانس بعد از توافق ژنو محسوب می شود.
این گزارش، همانند گزارش های قبلی آژانس تائید می کند که کلیه فعالیت های غنی سازی، تاسیسات مربوط به چرخه سوخت و همچنین معادن اورانیوم ایران، کارگاه‌های تولید سانتریفیوژ، محل های مربوط به تحقیق و توسعه و نگهداری اورانیوم غنی شده و اکسیداورانیوم و همچنین تاسیسات آب سنگین و رآکتور مربوطه تحت نظارت منظم آژانس قرار دارد. همچنین این گزارش تائید می کند که ایران اقدامات لازم در اجرای تعهدات پادمانی خود را به عمل آورده است و تاسیساتی در رابطه با بازفراروی نداشته، تاسیسات جدید هسته ای نیز ایجاد نکرده است.
در مورد مهمترین مسائلی که از منظر محافل غربی مورد توجه است، یعنی حل ابهامات گذشته و حال در مورد برنامه هسته ای یا مقوله ای که غربیها آن را «ابعاد نظامی احتمالی» نام گذاری کرده اند، این گزارش به ارزیابی بینابین و متمایل به حل تدریجی ابهامات در این زمینه پرداخته است. بر اساس این گزارش، هرچند مدیرکل آژانس از تکررا اصل اتهامات مطرح شده توسط غرب در این زمینه دست برنداشته بلکه همچنان آژانس را ملتزم به یافتن پاسخ هائی برای پرسش ها و ابهامات ناشی از آن شمرده است، اما گزارشهای فصلی به تدریجی از کوچک شدن این بسته حکایت دارد.
در این زمینه، آمانو در قالب گزارش اخیر تائید کرده است که ایران سه مورد از اقداماتی که را باید تا 25 اوت (3 شهریور) به انجام می رسید، انجام داده و اقدامات مرتبط با دو مورد دیگر را نیز آغاز کرده است. بدین ترتیب، 13 موضوع ابهام راجع به گذشته و حال که یکی از آنها جزء بسته اتهامات نظامی آژانس بوده است را حل نموده است. آمانو در این رابطه به حضور در تهران در 17 اوت نیز اشاره کرده و تعهداتی که ایران به صورت شفاهی برای ادامه همکاری با آژانس داده را به عنوان هم رسمیت دادن به این تعهدات شفاهی مقامات ایرانی و هم استفاده از این مقوله برای توجیه عدم ارزیابی منفی در این زمینه اعلام داشته است.
بنابراین، این گزارش ارزیابی نسبی از پیشرفت های صورت گرفته از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی (22 می 2014) منعکس کرده است. با درنظر گرفتن اینکه بخش زیادی از این گزارش حاکی از پایبندی ایران به تعهدات پادمان است، ظرفیت ارزیابی ماهیت صلح امیز برنامه هسته ای کشور را داشته است و از همین روست که نماینده دائم کشورمان در آژانس، این گزارش را مهر تائیدی بر این مقوله تلقی کرده است.
با این حال، به نظر می رسد که بار مثبت این گزارش در مقایسه با گزارش قبلی آژانس (در رابطه با «مسائل باقیمانده» کمتر است اما هرگز موفقیتی که در راضی کردن آژانس به بستن مساله بسیار حساسی به نام چاشنی انفجاری حاصل شده را نباید کم اهمیت دانست. ایران در این مرحله، یکی از نگرانیهای جدی خود در این رابطه را که سبب شده بود در گذشته از قبول بحث فنی محتوائی راجع به آن خودداری کند را با موفقیت حل نمود. البته هنوز آژانس در مورد روند همکاریها و تعاملات برای حل ابهامات باقیمانده، ارزیابی قوی و مثبتی نشان نداده و عدم اتمام 2 مورد از 5 مورد اقدامات مربوط به گام سوم را از نظر دور نداشته است اما این دو مورد نیز بر اساس برنامه ریزی مشترک طرفین و آمادگی جدی ایران برای حل آن و دو نشستی که در این زمینه برگزار شده است، در هفته های آتی قابل تحقق است.
برخی از منابع غربی با بزرگ نمائی این بخش از گزارش که نشان می دهد ایران هنوز 2 مساله را در مهلت مقرر مورد پاسخگوئی کامل قرار نداده است، عملکرد ایران را زیر سئوال برده اند. البته به نظر نمی رسد که این ارزیابی ها تاثیر زیادی بر مذاکرات هسته ای آتی داشته باشد. زیرا همه طرفهای مذاکره کاملاً در جریان اقدامات انجام شده توسط تهران در خصوص این موارد و مشکلاتی که یک ماه گذشته میان ایران و آژانس وجود داشته، قرار دارند. گفتنی است که از طرز نگارش این گزارش کاملاً احتیاط آژانس در پردازش و ارزیابی همکاریهائی که ایران طی سه ماه گذشته یعنی از 31 اردیبهشت 93 تا 3 شهریور و حتی طی در وقت اضافه یعنی روزهای اخیر داشته است، مشهود است. هدف آژانس جلوگیری از تاثیر منفی این ارزیابی ها بر مذاکرات آینده بوده است. ضمن اینکه ایران دو نشست را با کارشناسان آژانس برای حل و فصل 2 مورد باقیمانده از گام سوم برگزار کرده و اقدامات مربوط به این موارد نیز در حال اتمام است.
در کل، جنبه های مثبت این گزارش، کمتر از موارد احتیاطی و باقیمانده نمی باشد، هرچند این بخش از گزارش اخیر در مقایسه با گزارش قبلی فصلی آژانس و گزارش هائی که در مورد عملکرد ایران در اجرای موافقتنامه ژنو منتشر کرده، کم رنگ تر می باشد. اگر این مساله در گذشته رخ می داد، یقیناً آژانس با برخورد تند به آن واکنش نشان می دتد. اما آژانس در این دوره، از ادبیاتی لطیف همراه با بکارگیری حقوق خود در پیگیری مسائل باقیمانده استفاده کرده است به طوری که بدون تاثیرگذاری منفی بر چشم انداز مذاکرات ایران و 1+5، امکان بازگشت به مبانی حقوقی و صلاحیتی خود را حتی در مورد تائیدیه هائی که تا کنون داده است، داشته باشد. اما در کل، این گزارش چراغ سبز به مذاکرات آینده هسته ای محسوب می شود.
انتهای پیام/پ
