سه دیدگاه درباره پیدایش داعش /ایران سرافرازانه از معادلات به هم ریخته منطقه بیرون آمد

"محمد ایرانی" در گفت‌وگو با خبرنگار بین الملل تسنیم با اشاره به تشکیل یک نوع اجماع منطقه‌ای و بین المللی برای مبارزه با داعش درباره آینده این گروهک تروریستی گفت: در ارتباط با آینده جریان موسوم به داعش که مدتی است نام خود را به "خلافت اسلامی" تغییر داده است، به طور کلی می توان گفت چند دیدگاه بین تحلیلگران و ناظران تحولات منطقه وجود دارد. یک دیدگاه مبتنی بر این است، داعش به دلیل تفکرات و مواضعی که دارد و بخاطر اقداماتی که علیه مخالفان خود درصحنه میدانی انجام داده است، پایدار نخواهد بود و به زودی از صحنه حذف خواهد شد. استدلال این دیدگاه چنین است درقرن بیست و یکم با توجه به قوانین مختلفی که درصحنه داخلی کشورها، منطقه و جهان شکل گرفته است و بسیاری از کشورها و دولت ها به آنها پایبند هستند، یک جریان تندرو بیاید و بخواهد تمام اینها را زیرپا بگذارد و اقدام به خشونت بیش از حد و کشتار مردم به دلایل نامعقولی بکند، امکان باقی ماندن چنین جریانی درمنطقه غیرممکن است. اصولا یک همچنین فضایی برای نگاه این شکلی – افراطی - در جامعه بین الملل وجود ندارد زیرا کل جامعه جهانی روش ها و شیوه های عملیاتی و اقدامات خارج از منطق و عقل این جریان تندرو را نمی تواند بپذیرد.
سه دیدگاه درباره پیدایش داعش
این کارشناس تحولات خاورمیانه افزود: یک نگاه دیگر مبتنی بر این است که اصولا جریان داعش زائیده برخی از تحولاتی است که مربوط به همین منطقه است و پایگاه مردمی دارد یعنی معتقد است گرچه داعشی ها با یک تعداد اندک شروع کرد اما از طرف اقشاری از مردم منطقه مورد پذیرش قرار گرفتند. به همین دلیل، به سادگی قابل حذف نیست چراکه  داعشی ها توانستند درمدت اندکی مساحت زیادی از مناطقی تصرف کنند که بیشتر مربوط به اهل سنت است. بنابراین، ریشه درمنطقه دارند. علت این موضوع را چنین تحلیل می کنند، مردم اهل سنت منطقه به خواسته های خودشان طی انقلاب های 4 ساله گذشته باید می رسیدند، اما مورد سرکوب قرار گرفتند و به آنها نرسیدند. عقده ها و حقدهایی که در درون این افراد وجود داشت، رشد کرد و موجب شد با اولین تحرکی که به نام اسلام، برپایی خلافت اسلامی و گرفتن انتقام مثلا از سردمداران عرب سرداده شد، بدان بپیوندند و زیرپرچم آن جمع شدند. شما ملاحظه می‌کنید در آفریقا و در شمال این قاره و حتی در مالزی و اندونزی یک تعداد افراد با این خلافت بیعت کردند. این مردم امروز فکر می کنند که در کنار داعش می توانند اسلام را برپا دارند و احکام اسلامی را اجرا کنند و یک حکومتی تشکیل دهند که اسم اسلام هم بر روی آن باشد. البته در بین آنان  افرادی وجود دارد که بدنبال پست و مقام  وپول هستند. همه اینها را می شود در کنار این نگاه به آنها توجه داشت.
سفیر سابق ایران در اردن درباره دیدگاه  دیگر در این باره گفت: این نگاه معتقد است که جریان داعش را آمریکایی‌ها ایجاد کرده اند تا بین ملت های منطقه تفرقه ایجاد کنند و موجب شوند که این منطقه همواره ضعیف باشد و هیچ وقت مردم نتواند به خواسته ها و آرمان های خود برسند. آنقدر جنگ و درگیری درمنطقه وجود داشته باشد که تمام نیروها به تدریج تحلیل بروند. خب، این یک نگاهی است که بیشتر جریان های شرق به آن دیدگاه توجه دارند. اکنون روس ها خیلی این نگاه را در منطقه تبلیغ می کنند ومعتقدند هرجریان افراطی درمنطقه ساخته دست آمریکاست. ساخته دست سازمان های امنیتی بین المللی است البته آنها نگاهشان براین است که حضور و نفوذ روسیه را درمنطقه توجیه کنند و بگویند که مسکو دوست مردم منطقه است و این را آمریکایی ها اجازه نمی دهند که روسیه به مردم این منطقه نزدیک شود. به هرحال، اینها شعارهایی است که ما می شنویم. به هرحال، این سه دیدگاه درسطح منطقه وجود دارد. یعنی حتی درداخل کشور ما افرادی هستند که به این سه نگاهی که بدانها اشاره کردم، اعتقاد دارند.

داعش به راحتی قابل حذف نیست
این کارشناس مسائل سیاسی خاورمیانه در ارتباط با چشم انداز سرنوشت داعش گفت: اگرمن شخصا بخواهم یک تحلیل را در این زمینه ارائه بدهم معتقدم، جریان داعش جریانی نیست که یک شبه بوجود آمده باشد. بعد از تحولاتی که در عراق رخ داد و با سراریز شدن برخی از افراد القاعده از افغانستان به عراق یک همبستگی بین آنها و نیروهای بعثی ناراضی از حکومت مردمی پس از سرنگونی صدام بوجود آمد. بعد از گذشت مدت ها و با حمایت های منطقه ای و حتی کشورهای خارج از منطقه آنها تقویت شدند و امکاناتی را  دراختیار گرفتند. البته نباید از نقطه ضعف داخلی برخی از دولت ها در عراق غافل بشویم مشکلات در درون حکومت وجود داشت که نتوانست این وضعیت را درست تحلیل بکنند. شما شاهد بودید که داعش ظرف 48 ساعت توانست موصل را اشغال کند. حالا این داعش به راحتی قابل حذف شدن نیست.

ضرورت همکاری در سه سطح
وی با بیان اینکه ما نمی توانیم یک نسخه برای از بین بردن داعش طراحی بکنیم، تصریح کرد: این جریان برخاسته از برخی دیدگاه داخلی کشورهای عراق و سوریه است و هم مورد حمایت های منطقه قرارگرفته و به عبارتی رشد خودش را مدیون کمک های منطقه ای است و هم نگاه های بین المللی بر روی آن وجود دارد، در سه سطح شکل گیری و رشد آن را داشته ایم. بنابراین، دربرخورد با داعش و از بین بردن آن باید سه نسخه را در کنار یکدیگر و در سه سطح دید. هم داخلی، هم منطقه ای و بین المللی. اینها باید دست در دست همدیگر بدهند و در سه سطح اقدام جدی در حوزه های امنیتی، سیاسی، نظامی وعملیاتی باید یک هماهنگی وائتلاف در درون منطقه شکل بگیرد و خود دولت های منطقه باید درکناریکدیگر قرار بگیرند و آینده داعش را به سمت نابودی ببرند.

عربستان و اردن از داعش احساس خطر می‌کنند
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در پاسخ به این سئوال "با توجه به تحولات منطقه آیا این سه مولفه ای که فرمودید شکل گرفته است یا خیر؟ "گفت: بنده بر این باورم که به دلیل اقداماتی که داعش در چند جبهه انجام می دهد، در چند جبهه مشغول نبرد است. به عبارتی از درون اقدامات آن هیچ گونه تاکتیکی دیده نمی شود مبنی براینکه مثلا با این جبهه سازش بکند و با جبهه های دیگر نبرد. داعش با این اقدام خود بتدریج دارد یک نوع وحدت رویه را در نزد مخالفانش بوجود می آورد.  مخالفینی که هم در درون دولت عراق وجود دارند و هم در سطح منطقه. اکنون عربستان و اردن و برخی از دولت هایی که متهم به حمایت از داعش هستند، به تدریج دارند از ناحیه این جریان احساس خطر می کنند و درحال رفتن به سمت یک نوع وحدت رویه در برخورد با داعش هستند.البته این بدان معنا نیست که این حلقه امروز کامل شده است ولی نشانه هایی از آن قابل مشاهده است. به هرحال، شما در لبنان بازگشت سعدالحریری را مشاهده می کنید و در عربستان مواضع مفتیان این کشور علیه داعش ملاحظه می شود. اینها تماما نگرانی های است که از طرف مقابل خودش را نشان می دهد و به تدریج این نگاه ها درحال تقویت شدن است. به نظرم یک نقطه مشترکی بین نگرانی‌ها و دیدگاه هایی که داعش را تهدید برای تمام منطقه می دانند درحال شکل گیری است.

نقطه پیدایش همگرایی
وی با اشاره به مقاله روزنامه نیویورک تایمز مبنی براینکه" نابودی داعش به تدوین استراتژی آن از سوی آمریکا، قطع کمک و حمایت های ترکیه، قطر و عربستان از داعش و شرکت آنها در عملیات نابود ساختن این گروه تروریستی و تشکیل یک نیروی نظامی منطقه ای برای حذف داعش بستگی دارد،" گفت: همه بزودی به این جمع بندی می رسند که زمان نابودی داعش فرارسیده است. فکرمی کنم نقطه عطف پیدایش یک چنین همگرایی زمانی است که داعش منافع اصلی و اساسی کشورهای منطقه و آمریکا را مورد هدف قرار دهد. بدون تردید چنانچه داعشی ها وارد حوزه عربستان، اردن یا کشورهایی که همپیمان آمریکا شوند، آمریکایی ها بیشتر تحریک خواهند شد که علیه آنها وارد عمل شوند. نکته دوم اینکه آمریکایی ها به هیچ وجه نمی تواند به تنهایی داعش را حذف کنند. همانطوری که درافغانستان قادر به حذف القاعده نشدند. هیچ قدرتی  نمی تواند به تنهایی با افراط گرایی مبارزه کند و پیروز شود. مبارزه با این جریان نیاز به همکاری و همسویی دولت های منطقه دارد البته آمریکایی ها می توانند درحذف داعش نقش فعالی داشته باشند ولی حتما باید باحمایت و هماهنگی کشورهای منطقه این حذف صورت بگیرد.

تعارض واشنگتن در منطقه
این کارشناس سیاسی درپاسخ به این سئوال" چنانچه آمریکا بخواهد علیه داعش وارد عمل شود، به نوعی به دولت سوریه کمک کرده است واگر بخواهد وارد عمل نشود، دولت های دوست واشنگتن درمنطقه مورد تهدید قرار می گیرند. واشنگتن برای حل این تعارض چه کار خواهد کرد؟ " گفت: مدت هاست که واشنگتن دچار تعارض درسطح منطقه شده است. این موضوع فقط به داعش محدود نمی شود. درحقیقت از ابتدای رشد جریان افراط گرایی و تروریست در سوریه و جبهه النصره و القاعده آمریکایی ها دچار تعارض شدند بنابراین، در ارسال کمک هایشان که به دست کدامیک از مخالفان دولت بشار اسد برسد، مدت هاست دچار تردیدند. آنان نگران این هستند که اگر کمک ها را بفرستند، دراختیار برخی گروه ها قرار بگیرد و اگر کمک ها را قطع کنند، موجب شود، افرادی که نزدیک به نگاه لیبرالی، لائیک و سکولارهای مورد حمایت آمریکا هستند، به تدریج به طرف جریان های تندرو مثل القاعده و داعش حرکت کنند. لذا مدت ها بود که آمریکایی ها دچار این تعارض بودند اما عملا بعداز آنکه موضوع خلع سلاح شیمیایی سوریه مطرح شد، موضع آمریکایی‌ها به تدریج که مواضع تندی نسبت به سقوط دولت دمشق داشتند، کاهش پیدا کرد. زیرا آنان به این جمع بندی رسیدند که هر گزینه ای پس از بشار اسد قدرت را درسوریه بدست بگیرد حتما افراطی خواهد بود که امروز صحنه گردان منطقه هستند.

سه شیوه برخورد آمریکایی‌ها با داعش
وی با بیان اینکه آمریکایی ها ترجیح دادند با نظام سوریه بیشتر کار کنند ولی درمواضع خود آن را اعلام نمی‌کنند، اظهار داشت: هنگامی که جریان های افراطی در منطقه بیشتر خود را نشان دادند بویژه در عراق و رشد داعش در این کشور و گسترده شدن حوزه نفوذ آن تا حلب، حمص و دیرالروز سوریه، آمریکایی ها به این جمع بندی رسیدند که اگر بخواهند ساده از کنار این موضوع عبور کنند، داعش فردا منافع دوستان کاخ سفید در منطقه را حتما هدف قرار خواهد داد. گرچه آمریکایی ها تاکنون به سه شیوه عمل کرده اند یعنی بالاتر از یک تعارض ساده.  بدین معنا که در یک جا از داعش حمایت کردند و در یک زمان دیگر از این حمایت ها دریغ ورزیدند و درمکان دیگر داعشی ها را در اطراف اربیل مورد حمله قرار دادند. به نظر می رسد آمریکا و همپیمانانش به تدریج به سمتی می‌روند که حمایت های خود را از داعشی‌ها قطع و با آنان برخورد کنند. البته این آمادگی در نزد بسیار از کشورهای منطقه از جمله دولت عراق و سوریه وجود دارد که درچارچوب برخورد با جریان های تندرو از کشورهای قدرتمند بین المللی استفاده کنند حتی درفضاهای سیاسی که برایشان فراهم می شود شرایط خود را بهبود ببخشند.

تقویت نفوذ منطقه ای ایران
ایرانی درارتباط با ترسیم وضعیت منطقه پس از حذف داعش گفت: همانطوری که گفتیم حذف این گروه به آسانی امکان پذیرنیست "لکل حادث حدیث" امروز باید از این تحولاتی که گفتم عبور کنیم. اصلا ممکن است تحولات یک چارچوب های دیگری بخود بگیرد. مشخص نیست. ملاحظه کنید وقتی دولت عراق تقویت شد و قوام یافت مولفه هایی که به قدرت کمک می کند، شکل گرفت و دولت مرکزی مقتدرانه به میدان آمد، آنگاه مسائل متفاوت از امروز خواهد بود. درصورتی که دولت دمشق بتواند خود راجمع کند و پا بگیرد، چارچوب های مبنی بر مقاومت مخصوصا بعد از تحولات غزه تقویت شده است و بعد از رفتن داعش حتما محور مقاومت از وضعیت بهتری برخوردار خواهد شد. درحقیقت، وضعیت نظام ما نیز از لحاظ حوزه نفوذ منطقه ایش تقویت خواهد شد. آنگاه شرایط جدید در منطقه حاکم خواهد شد.

مقاومت قدرت جدیدمنطقه
این کارشناس مسائل خاورمیانه درپایان تصریح کرد: در این شرایط جدیدی که بدان اشاره شد، ایران قدرتمند در منطقه ظهور خواهد یافت که توانسته از پس معادله به هم ریخته امروز سرفراز بیرون بیاید. از طرف دیگر یک دولت قدرتمندی در عراق شکل گرفته که توانسته تروریست ها را از منطقه ای بیرون براند که درآنجا پاگرفته و قدرتمند شده بودند . دولت بشار اسد نیز توانسته بحران های داخلی را پشت سرگذاشته و استحکام یابد. در فلسطین مقاومت توانسته پیروزی های چشم گیری درمقابل با رژیم صهیونیستی بدست آورد. محور مقاومت بعد از حذف داعش اصولا باید یک قدرت جدیدی را به نمایش بگذارد. به هرحال، هر شکلی که داعش حذف شود، به نفع محور مقاومت خواهد بود.

انتهای پیام/ر