رایزن فرهنگی ایران در کابل: «ویزای فرهنگی» منتظر اقدام وزارت خارجه است

تقریباً یک سال پیش بود که سید‌ضیاء قاسمی، شاعر جوان افغانستانی بعد از سال‌ها زندگی در ایران راهی سوئد شد.سید‌ضیاء در ایران تحصیل کرده بود، در ایران شاعری کرده بود، در ایران کتاب شعر چاپ کرده بود و حالا مجبور بود ایران را ترک کند، فقط به یک دلیل ساده: مجوز اقامت او در ایران به مشکل خورده بود.

سید‌ضیاء اولین شاعر افغانستانی نبود که مجبور شده بود از جایی که در آنجا زندگی کرده بود، هزاران هزار پیوند مشترک با مردمان و فرهنگش داشت و سالها در فضای فرهنگی آن تنفس کرده بود به دیار غربت بگریزد. از قهار عاصی، شاعر افغانستانی که مجبور شد به آنجا برگردد و دو ماه بعد بر اثر اصبات یک خمپاره از سوی نیروهای طالبان کشته شد تا رضا محمدی،محبوبه ابراهیمی، شکریه عرفانی، محمدحسین محمدی، ذکریا راحل،سید احمدنادری, محمد شریف سعیدی،و...  نمونه متاخرش قنبرعلی تابش که به دلایل مشکلات بوروکراتیک اقامتی در ایران مجبور به ترک وطن شدند.

دنباله این ماجرا را بگیرید و برسید به ده‌ها جانباز و آسیب دیده افغانستانی جنگ تحمیلی ایران، که روزگاری برای این مرز و بوم جانشان را به خطر انداختند، سلامتی و عضوی از بدنشان را اهدا کردند و حالا برای ماندن و فقط ماندن در همان مرز و بوم، تحمل نمی‌شوند.چون اتباع بیگانه هستند.

این‌ها فقط نمونه‌های رسانه‌ای شده‌ مساله‌ای هستند که امروز دیگر در حال تبدیل به یک معضل در فضای جمهوری اسلامی ایران است. مساله واضح و ساده است: بوروکراسی سف و سخت ایرانی، جایی برای ملاحظه درباره نمونه‌های متفاوت باقی نگذاشته است. انگار حکمی ازلی و ابدی صادر شده است و قانون‌گذاران و صادرکنندگان این احکام جایی برای تغییر، انعطاف و جابه‌جایی نگذاشته‌اند. قانون‌های اقامتی در مورد مهاجرین افغانستانی، همه افغانستانی‌ها را دقیقا به شکل یک افغانستانی کارگر غیرقانونی حساب می‌کنند که باید برگردند. فقط همین.

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» وارد فاز پیگیری یک راه حل برای  مشکل اقامت مهاجرین افغانستانی شده است. چیزی به نام «ویزای فرهنگی».

«ناصر جهان‌شاهی» رایزن فرهنگی ایران در افغانستان است،‌ او معتقد است که تاکنون در زمینه تعاملات میان دو کشور ایران و افغانستان قصورهایی انجام شده است که نخبگان فرهنگی دو جوامع بهترین افراد برای برقراری روابط مستحکم میان دو کشور هستند،‌ ویزای فرهنگی به تعبیر او یک وسیله برای برقراری این روابط است که باید در کنار فراهم‌کردن سایر زمینه‌ها ی تعامل به آن توجه جدی داشت.

* تسنیم:‌گروه فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ حدود یکسال پیش به دنبال پیشنهاد یکی از اهالی فرهنگ ایران برای اعطای امتیاز شهروندی به نخبگان فرهنگی مهاجر افغانستان‌، پیشنهادی مبنی بر اعطای ویزای فرهنگی به فعالان فرهنگی این کشور را ارائه کرد که افراد مختلفی از جمله رئیس فرهنگستان هنر،‌ رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و ... از آن استقبال کردند. این موضوع حتی در دیدار معاونت فرهنگی وزارت ارشاد با فعالان فرهنگی افغانستان در سفارت ایران در کابل نیز مطرح و مسئولان کنسولگری ایران در افغانستان نسبت به آن توجه نشان دادند‌، اما از آن زمان تاکنون اقدامی در این زمینه انجام نشده است‌، شما به عنوان یک فعال حوزه ایران و افغانستان این پیشنهاد را چه اندازه کاربردی می‌دانید؟

از نظر من تفکیک ویزا به ویزای فرهنگی، اقتصادی و... مفهومی ندارد، ویزا، ویزا است،‌ مهم این است که تسهیلاتی برای نخبگان فرهنگی ایجاد شود، تا بتوانند از این ظرفیت فرهنگی که در ایران داریم،‌استفاده کنند، از این منظر اکنون صدور ویزا در سفارت ایران در کابل اینترنتی شده است و تمام افراد متقاضی می‌توانند ثبت نام کرده و سپس مراجعه کنند و ویزا را دریافت کنند.

اینترنتی شدن صدور ویزا در کابل

این اتفاق پس از سفر هیئتی از ناشران و مسئولان فرهنگی وزارت ارشاد به افغانستان و مطرح شدن دشواری‌های دریافت ویزا برای اهل فرهنگ افغانستان انجام شده است،‌ بر این اساس متقاضیان سفر به ایران می‌توانند حداکثر قریب به 20 تا 25 روزه ویزای ورود به ایران را دریافت کنند و دیگر در صف‌های طویل که برایشان آزاردهنده بود نایستند.مراجعه متقاضیان به درب سفارت صف‌های بلندی ایجاد می‌کرد که افراد از هر قشری در آن قرار می‌گرفتند،‌ اما اکنون قریب به دو ماه است که دیگر کسی به سفارت مراجعه نمی‌کند و از داخل خانه‌هایشان وارد سایت شده و ثبت نام می‌کنند‌، پس از تایید ثبت نام روز مصاحبه اعلام می‌شود تا در موعد مقرر مدارک را تحویل دهند. با این شیوه میزان صدور ویزا و سرعت آن نیز افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.

اما بحث پایه این است که ما باید سهولت‌هایی را برای نخبگان، فرهنگیان وهنرمندان افغانستان فراهم کنیم که این نیازمند اتخاذ تصمیم وزارت امور خارجه است تا سهولت‌های آمد و رفت این عده به ایران را فراهم کند.

* تسنیم: پیشنهاد صدور ویزای فرهنگی نیز از منظر فراهم کردن همین تسهیلاتی است که شما به آن اشاره کردید.

این سهولت‌های فرهنگی از همین منظر تعریف می‌شود که مراکز فرهنگی دو کشور و نهادهای فرهنگی دو کشور که در ایران و افغانستان مستقر هستند، بستر ایجاد تسهیلات شوند، این موضوع نیز نیازمند این است،‌ که وزارت امور خارجه دو کشور به تفاهم برسند که این سهولت‌ها توسط نمایندگان فرهنگی دو کشور باید ایجاد شوند‌.

اگر افراد بتوانند از همان مجاری  تعریف شده، ثبت نام کنند، اما در صدور ویزا تعجیل شود و بخشی از هزینه‌ها کاهش یابد و یا بخشی از اقداماتی که برای اخذ ویزا نیامند است، حذف شده و یا با سهولت بیشتری برای این افراد انجام شود،‌ نیز در نوع خود قابل توجه و تأثیرگذار خواهد بود.

افزایش 50 درصدی صدور ویزای ایران در افغانستان طی چند ماه گذشته

*  تسنیم:‌ شیوه جدید سفارت ایران در کابل برای صدور ویزا شایسته است و طبیعتا‌ً دشواری‌های گذشته برای ملت افغانستان را هموار کرده است،‌ اما آیا به لحاظ آماری نیز رشدی در صدور ویزا مشاهده شده است؟

بنا به اعلام سفیر محترم نسبت به گذشته بالغ بر 50 درصد افزایش پیدا کرده است در سال جدید، میزان مراجعات برای صدور ویزا هم افزایش یافته است.

* تسنیم: گفتید که اینترنتی شدن درخواست صدور ویزا پس از سفر هیئت فرهنگی ایران به افغانستان و مطرح شدن دشواری‌های دریافت ویزا از سوی فعالان فرهنگی افغانستان در نشست‌های میان این هیئت و آن‌ها انجام شده است،‌ پس به نظر می‌رسد،‌ از طریق همین شیوه اینترنتی ثبت‌نام بتوان فیلد جدیدی به نام ویزای فرهنگی نیز باز کرد تا حداقل با در نظر داشتن هدف سفر بتوان تسهیلاتی برای متقاضی ویزا قائل شد.

باید با واقعیت‌های علمی حرکت کنیم، اصل این بحث امر بسیار ارزشمندی است که نخبگان فرهنگی جوامع فارسی زبان و یا جوامعی که در حوزه تمدنی ایران بزرگ هستند، بتوانند راحت با یکدیگر تعامل داشته باشند و ارتباطاطشان را با هم ادامه دهند، اما متناسب با شرایط جغرافیای سیاسی باید تصمیم‌گیری کرد، صدور ویزای فرهنگی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است که مسئولان سه کشور فارسی زبان ایران،‌ تاجیکستان و افغانستان در حوزه سیاسی به توافق برسند،‌ و در زیرمجموعه آن‌ها نهادهای فرهنگی در این 3 جامعه ایران، تاجیکستان و افغانستان بتوانند به توافق برسند، اما اصل کار، کار ارزشمندی است، مکانیسم آن نیازمند بررسی و اتخاذ تصمیم در حوزه سیاست و فرهنگ است تا بتوانند بستر سازی خاص خود را داشته باشد.

* تسنیم:‌ شما سال‌هاست که در افغانستان حضور دارید و با جامعه فرهنگی این کشور در تعامل نزدیک به سر می‌برید،‌ به نظر شما این صدور ویزای فرهنگی تا چه اندازه می‌تواند به تعامل میان نخبگان فرهنگی دو کشور و شکوفایی فرهنگ زبان فارسی منجر شود؟

ظرفیت فرهنگی دو کشور و یا کشورهای حوزه تمدنی به حدی بالاست که نخبگان جوامع احساس نیاز بسیار گسترده‌ای برای تعامل با یکدیگر دارند،‌ هیچ‌گاه عامل بازدارنده‌ای برای تعامل در این حوزه جغرافیای تمدنی وجود نداشته و نخواهد داشت‌، فاز اول ایجاد تسهیلات برای تحقق ارتباطات است، فاز دوم کار این است که زمینه‌های فرهنگی را به یکدیگر متصل کنیم، اگر صرف اینکه تلاش‌‌ها معطوف به این باشد که تسهیلاتی را برای تردد ایجاد کنیم،‌ اما زمینه‌ها را فراهم نکنیم، باز به هدف والای ارتباط نخبگان و تعالی فرهنگی حوزه تمدنی زبان فارسی نائل نخواهیم شد، این دو مکمل یکدیگرند، تردد در واقع بستری است برای اینکه تعاملات با هم تقویت شود و زمینه‌ها به هم متصل شوند، اگر در مسیر احیای این زمینه‌ها گام بر نداریم‌، در شرایطی که بسیاری از حوزه‌های فرهنگی برای این دو جامعه ناشناخته است، صدور ویزای فرهنگی موفقیت‌آمیز نخواهد بود.

فرهنگ باید اصل تقویت‌کننده تعاملات کشورهای تمدنی زبان فارسی باشد نه اصل دست چندمی

حوزه شناخت ظرفیت‌ها در حوزه تقویت زیرساخت‌های تعاملی فرهنگ و در پایان هم تردد و ایجاد سهولت برای نخبگان فرهنگی جوامع ابعادی است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است،‌ البته این همه نیازمند این است که فرهنگ جایگاه خود را در حوزه تعاملات سیاسی بین کشورهای این حوزه تمدنی پیدا کند، به این معنا که فرهنگ به عنوان اصل تقویت‌کننده تعاملات کشورهای عضو این جغرافیای تمدنی محسوب شود، نه اینکه جزو ماموریت‌های دست چندم کشورهای این حوزه تمدنی قرار گیرد.

وقتی ما می‌گوییم، حوزه تمدنی مفهومش این است که هر بخشی از تمدن متعالی ما در یکی از این سرزمین‌ها قرار گرفته است و برای تعالی تمدنی مشرق زمین که در این حوزه وجود داشته ما نیازمند تمام قسمت‌های پازل فرهنگی این حوزه هستیم، بنابراین این لازمه‌اش ایجاد تسهیلات برای نخبگان است،‌ بخشی از تاریخ و تمدن این حوزه در سرزمین کنونی افغانستان قابل مشاهده است و بخشی از آن در ایران و بخشی در تاجیکستان. بنابراین ما قطعاً نیازمند تعامل با یکدیگر هستیم، تا بتوانیم رشد کاملی در این زمینه تجربه کنیم.

ایجاد تسهیلات برای نخبگان فرهنگی افغان باید قانومند شود

* تسنیم:‌به نظر می‌رسد، در نقشه راه محقق شدن صدور ویزای فرهنگی نهادهای مختلفی باید با یکدیگر همکاری کنند و خارج از بروکراسی اداری باید حرکت کرد.

بله،‌ هدف از دنبال کردن بحث ویزای فرهنگی نیز باید این باشد که تسهیلات ویژه‌ای برای نخبگان ایجاد شود‌، بخشی از آن را باید وزارت خارجه دنبال کند و در فرایند صدور ویزا باید دستگاه‌های فرهنگی دو کشور دخیل باشند تا تسهیلات بیشتری برای نخبگان فرهنگی جهان فارسی ایجاد شود‌، بخشی نیز به نهادهای دیگر مرتبط است، چرا که باید نقش درستی را با مسئولیت‌هایی که برایشان پیش بینی شده است‌، ایفا کنند‌، ما نیز در افغانستان تمام تلاش را خواهیم داشت که سهولت‌هایی را برای نخبگان فرهنگی ایجاد کنیم، اما خوب این قانونمند نیست. بلکه بر اساس پیگیری‌هایی که نهادهای فرهنگی دارند،‌ انجام می‌شود،‌ اما اگر قانومند شود، نهادهای بیشتری از حوزه فرهنگ برای حضور در این تعامل مسئولیت می‌پذیرند.

سرمایه‌گذاری مناسبی روی داشته‌های فرهنگی افغانستان و ایران انجام ندادیم

اکنون بسترهای فرهنگی بسیاری در حوزه‌های مختلف ناشناخته مانده است،‌ به دلیل اینکه ما به صورت کامل در مسیر داشته‌های فرهنگی ملت افغانستان سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم،‌ حداقل در چند دهه گذشته مسائل فرهنگ در افغانستان جزو اولیت‌های چند دهمی بوده است،‌ در حالیکه زیرساخت‌هایی وجود دارند که در این حوزه تمدنی می‌تواند به محققان و نخبگان فرهنگی دو کشور کمک کند تا بتوانند به ظرفیت‌های فرهنگی نیاکان و گذشتگان دسترسی یابند و بر اساس آن بتوانند تعالی فرهنگی را در شرایط کنونی رقم بزنند. اکنون شهرهای تاریخی افغانستان بستر بسیار مناسبی برای مطالعات و تحقیقات است، شاعران و نویسندگان بسیاری در افغانستان هستند که تعامل آن‌ها با شاعران و نویسندگان جمهوری اسلامی ایران بسیار حائز اهمیت است و می‌توانند فصل‌های جدیدی در ادبیات فارسی را به وجود آورند.

غفلت از حضور مهاجران در ایران خسران بسیاری را متوجه حوزه فرهنگ کرده است

ما باید از فرصت حضور مهاجران در ایران به شکل عام بهترین بهره‌برداری را داشته باشیم،‌ هم‌چنین به شکل خاص نیز ظزفیت‌های فراوانی برای بهره‌برداری وجود دارد،‌ حضور نخبگان فرهنگی افغانستان در ایران می‌‌توانند ما را در مسیر تعالی فرهنگی یاری کنند،‌ البته قطعاً‌ باید سهولت‌های لازم برای حضور آبرومندانه آنها را فراهم کنیم و ظرفیت‌های قانونی برای آن‌ها ایجاد کنیم تا بتوانند در رفاه و آسایش و با امنیت کامل در حوزه فرهنگی در ایران فعال باشند. این موضوعی است که باید بسیار پیش از این‌ها به آن توجه می‌کردیم و اگر تاکنون غفلت شده ضررهای جبران‌ناپذیری متوجه حوزه فرهنگ شده است. مسئولان باید به جریان تعامل با مهاجران توجه بیشتری می‌کردند‌،‌ اصل حضور مهاجران و بهره‌برداری از ظرفیت مهاجران موضوعی است که باید به آن توجه جدی کرد.

تاکنون در زمینه روابط دوستی و محبت بین دو کشور قصورهایی انجام شده است،‌ اما واقعیت این است که ما به نخبگان فرهنگی باید توجه ویژه‌ای کنیم، در بحث امنیت، تردد، زندگی، اشتغال و تحصیل باید تدابیری را اتخاذ کنیم،‌ تا آن‌ها در محیطی آرام بتوانند در تقویت تعاملات فرهنگی دو کشور گام‌‌های بسیاری جدی را بر دارند و تعاملات بین دو کشور را گسترش داده و موانع را مرتفع کنند.

مطالب دیگر پرونده:‌

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان»-1 : خیلی دور، خیلی نزدیک؛ مقدمه داستان بلند «ایرانی‌ها» و «افغان‌ها»

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان»-2 روایت امیرخانی از مساله «مهاجرین افغان»: دیگر وقت نگرانی است

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان»-3برای آقای ایرانی که به نجات برادر افغانش شتافت

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان»-4 (بخش اول):مادر شهید افغانستانی مدافع حرم: کاش آن جام زهر را «ما» هزار هزار می‌نوشیدیم اما امام اذیت نمی‌شد

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان»-4(بخش دوم) :مادر یک شهید افغانستانی: خیابان‌های اردوگاه مهاجرین را به نام «امام» نامگذاری کردیم

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» ــ 5 افغانی‌الاصل است اما قبر پاکش...

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» ــ 6شش سوءتفاهم بزرگ درباره مهاجرین افغان

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» ــ 7 سوغات جعفریان از افغانستان برای رهبر انقلاب/اینجا کسی به پاسپورت‌ها نگاه نمی‌کند

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» ــ 8( بخش اول) میزگرد فعالان فرهنگی: با وجود تمام دلخوری‌ها ایران همچنان پناه مستضعفین افغانستانی‌ است

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» ــ 8 (بخش دوم): گلایه‌های ما مهاجرین افغانستانی، انتقاد به جمهوری اسلامی نیست؛ به موانع تحقق انقلاب است

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» ـــ 10 محدودیت شغلی مهاجرین افغانستانی، نخبگان و اهالی فرهنگ کجای ماجرایند؟

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» ـــ 11 شاعر افغانستانی: «ایران» عشق من است و برای گرفتن یک ویزا ماه‌ها اذیت می‌شوم

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» ــ12 پدر طلبه شهید افغانستانی مدافع حرم: دید جهانی محمود متأثر از درس‌خواندنش در ایران بود، آخوند معمولی نبود

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» ــ12 پدر شهید افغانستانی:از «راهیان نور» خاک جبهه‌های ایران را سوغات آورد و آخرمثل شهدای ایرانی شهید شد

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» - 13 مخترع افغانستانی: دانشمند دانمارکی‌ پاسخ داد ایران تحریم است؛ یاد «ما می‌توانیم» امام افتادیم و تحریم را شکستیم

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» -14/ فاز «ویزای فرهنگی»«ویزای فرهنگی»، گره کور مساله مهاجرین افغانستانی را باز می‌کند؟

پرونده «جانِ ایران، جانِ افغانستان» -15/ فاز «ویزای فرهنگی»«رئیس انجمن دوستی ایران و افغانستان:«ویزای فرهنگی»، فقط نیازمند تسهیلی کوچک در بوروکراسی دولتی است

انتهای پیام/