برنامه اعلامی دولت برای مقابله با رکود چیزی جز یک برگه سفید نیست/ تحت فشار تورم منفی هستیم

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، محمد حسین ادیب کارشناس اقتصاد سیاسی است که معتقد است عامل رکود اقتصاد ایران تحریم نیست. تحریم باعث کاهش درآمد ناشی از صادرات انرژی به ایران نشده است.

وی بر این باور است، اصطلاح رکود تورمی دیگر در اقتصاد مصداق ندارد. تورم در مورد کالاهای سرمایه ای منفی است،  قیمت خانه کلنگی بر اساس مبایعه نامه های موجود در کد رهگیری در زمستان 92 نسبت به زمستان 91 ، 26 درصد کاهش داشته است. قیمت سکه نسبت به اسفند 91 حدود 36 درصد و دلار 9 درصد کاهش داشته است. 80 درصد دارایی مردم مسکن ، دلار و طلاست که دچار تورم منفی است. تورم در مورد کالاهای سرمایه ای منفی است.

ادیب معتقد است، جامعه اکنون تحت فشار تورم منفی است، شرایط فعلی از جنس تورم نیست از جنس رکود است.

وی باور دارد، استراتژی دولت خروج غیر تورمی از رکود است اما استراتژی دولت باید خروج غیر تورمی و اشتغال زا از رکود باشد. دولت چه بخواهد چه نخواهد مجبور می شود تا تخصیص منابع را به سمت ایجاد اشتغال هدایت کند و این باعث می شود تا بخش مسکن با کمبود منابع مواجه شده و از رونق بیفتد. لذا  اجبار دولت به هدایت منابع به سمت اشتغال به رکود شدید در بخش مسکن می انجامد. 80 درصد دارایی مردم اموال غیر منقول است لذا این بخش از دارایی ها با سقوط ارزش مواجه می شود. دولت به زودی با فشار اجتماعی مجبور می شود بسته سیاستی خروج غیر تورمی از رکود را به بسته سیاستی خروجی غیر  تورمی و اشتغال زا از رکود تبدیل کند.

این کارشناس اقتصاد سیاسی معتقد است، اگر ثروتی که در خانه ها پنهان شده وارد سیکل اقتصاد شود همه چیز حل می شود. نیاز به بسته سیاستی برای استفاده از این ثروت پنهان شده در اقتصاد است. البته شرط مقدماتی آن ثبات اقتصادی و ثبات قیمت هاست. تا این ثروت با نگهداری بیشتر نشود  دولت با حرکت به سمت ثبات قیمتها مسیر را درست انتخاب کرده است اما ثبات قیمتها به معنای ثبات اقتصادی نیست.

دیدگاه ها و نظرات ادیب را در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم در ادامه می خوانید:

• عامل رکود اقتصاد ایران تحریم نیست
• کاهش صادرات انرژی  در سال جاری نسبت به سال 1390( اوج درآمدهای نفتی ) فقط 11 درصد است

تسنیم: بسته سیاستی دولت برای خروج غیر تورمی از رکود را چگونه ارزیابی می کنید ؟

ادیب: عامل رکود اقتصاد ایران تحریم نیست. تحریم باعث کاهش درآمد ناشی از صادرات انرژی به ایران نشده است.اگر  تحریم در تنها کاهش صادرات نفت خلاصه شود بله تحریم وجود داشته و تحریم باعث شده تا صادرات نفت از 2 میلیون بشکه به حدود یک میلیون بشکه کاهش یابد اما اگر صادرات انرژی مد نظر باشد، صادرات انرژی از 2730 هزار  بشکه در سال 1390 در سال جاری تنها به 2446 هزار بشکه کاهش یافته است، کاهش صادرات انرژی  در سال جاری نسبت به سال 1390( اوج درآمدهای نفتی ) فقط 11 درصد است. کاهش 11 درصدی صادرات انرژی اثر چندانی در اقتصاد نداشته است. تحریم یک جنگ روانی است و اگر منظور از تحریم، کاهش درآمد ناشی از صادرات انرژی کشور است آمار نشان می دهد در عمل تحریمی وجود ندارد .

تسنیم : بیشتر توضیح دهید.

ادیب: اوج درآمد های نفتی طی 50 سال گذشته سال 1390 است. در هیچ سالی، درآمد نفت در سطح سال 1390 نبوده است لذا مقایسه درآمدصادرات  انرژِی در سال جاری با سال 1390 می تواند واقعیت تحریم را بهتر نشان دهد. در سال 1390 صادرات نفت 2 میلیون بشکه بود و اکنون حدود یک میلیون بشکه است اما صادرات دیگر انواع انرژی، کاهش صادرات نفت را جبران کرده است.  صادرات فرآورده نفتی در سال 1390 ، 88 هزار بشکه در  روز و در سال جاری 300 هزار بشکه است. صادرات میعانات گازی در سال 1390 ، 243 هزار بشکه و در سال جاری 520 هزار بشکه  است لذا دو مورد اخیر 459 هزار بشکه از کاهش صادرات نفت خام را جبران کرده است.

ادیب: این درست است اما در سال جاری یک میلیارد دلار برق صادر می شود که معادل 30 هزار بشکه  صادرات نفت خام است، معادل 30 هزار بشکه در روز نیز قیر صادر می شود ، اگر از صادرات گاز، واردات کسر شود معادل 47 هزار بشکه تراز تجارت گاز مثبت است . دریافت معادل 500 میلیون دلار در ماه با موافقنامه ژنو معادل صادرات 200 هزار بشکه  نفت در روز است. در مجموع صادرات انرژی در سال جاری 2446 هزار بشکه در روز است و در سال  1390 یا  اوج صادرات نفت، کل درآمد صادرات انرژی 2367 هزار بشکه بود. به عبارت دیگر صادرات انرژی فقط 317 هزار بشکه کاهش یافته است که معادل 11 درصد کاهش است. تحریم در عمل فقط 11 درصد درآمد صادرات انرژی را کاهش داده است .

تسنیم : اما تحریم  تنها شامل صادرات نفت نیست. نظام بانکی ایران را نیز شامل می شود ؟

پاسخ : تحریم بانکی مانع تجارت نیست تنها هزینه تجارت خارجی را حدود 10 درصد افزایش داده است.

* 4 علت اصلی رکود در کشور

تسنیم : اگر تحریم عامل رکود نیست پس عامل رکود به چه عاملی مربوط می شود؟

پاسخ : علت رکود در کشور تحریم نیست، درآمد ناشی از صادرات انرژی تغییری نکرده است، علت رکود عدم انطباق بین مشکلات 4 گانه ذیل با نقدینگی است.

اقتصاد ایران 4 ویژگی شاخص دارد :

5. بهره وری یک چهارم عرف جهانی (متوسط کار مفید در نظام اداری 35 دقیقه و در صنعت 2 ساعت)
5. ورود 18 میلیون جوان به بازار کار ( جمعیت متقاضی کار معادل 80 درصد جمعیت شاغل است )
5. ازدحام بیش از حد جمعیت در تهران ( افزایش 43 درصدی جمعیت تهران طی 12 سال )
5. کاهش منابع آبی در روان آبهای کشور به میزان 40 درصد

عامل رکود در کشور یک نکته است این سطح از درآمد ناشی از صادرات انرژی قادر به پوشش دادن مشکلات 4 گانه فوق نیست و اقتصاد از تعادل خارج شده است.

تسنیم : بین اشتغال و رکود چه ارتباطی وجود دارد ؟

پاسخ : هدایت منابع به سمت اشتغال برای 18 میلیون جوان به قلت منابع در بخش های دیگر انجامیده و همه بخش های دیگر را با کمبود منابع یا کمبود تقاضا دچار کرده است. ایجاد واحدهای جدید زیان ده طی 4 سال اول دولت قبل با درآمد نفت پوشش داده می شد. در اواخر دولت قبل ایجاد واحد های زیان ده از سطح بضاعت دولت عبور کرد و بانکها واحدهای زیان ده را پوشش دادند. اکنون واحدهای زیان ده قادر به بازپرداخت تسهیلات نیستند. در نتیجه توانایی بانکها برای پرداخت تسهیلات  بسیار از نیاز اقتصاد کمتر است لذا عملا بانکها قادر به تحریک اقتصاد  نیستند. دولت نیز درآمد نفت و مالیات را به حقوق تخصیص داده تا حداقل معاش در کشور تامین شود. لذا تزریق منابع به دیگر بخش ها را متوقف شده است . شیوه تخصیص بودجه دولت باعث شده تا تقاضا برای کالاهای مصرفی مثل غذا تحریک شود و بخش های غیر مصرفی به حال خود رها شده است. اکنون همه بخش ها به استثنای بخش مصرفی  حیاتی با کمبود تقاضا مواجه اند رکود به این سبب است .

• اصطلاح رکود تورمی دیگر در اقتصاد مصداق ندارد
• تورم در مورد کالاهای سرمایه ای منفی است

تسنیم : رکود تورمی موجود را چگونه ارزیابی می کنید؟

پاسخ : اصطلاح رکود تورمی دیگر در اقتصاد مصداق ندارد. تورم در مورد کالاهای سرمایه ای منفی است.  قیمت خانه کلنگی بر اساس مبایعه نامه های موجود در کد رهگیری در زمستان 92 نسبت به زمستان 91 ، 26 درصد کاهش داشته است. قیمت سکه نسبت به اسفند 91 حدود 36 درصد و دلار 9 درصد کاهش داشته است. 80 درصد دارائی مردم مسکن ، دلار و طلاست که دچار تورم منفی است. تورم در مورد کالاهای سرمایه ای منفی است.

تسنیم: اما تورم کالاهای مصرفی 15 درصد است ؟

پاسخ : در ایران در محاسبه تورم، بانک مرکزی اموال غیر منقول را محاسبه نمی کند. لذا کاهش 26 درصدی خانه های کلنگی در تهران در محاسبه تورم لحاظ نمی شود اما بانک مرکزی اجاره خانه را در محاسبه تورم لحاظ می کند و در سبد تورم وزن 27 درصدی به آن می دهد و اجاره خانه 20 درصد افزایش داشته است . این شیوه محاسبه تورم البته جهانی است و در همه دنیا به همین شکل عمل می شود. در همه دنیا افزایش قیمت مسکن را در محاسبه تورم لحاظ نمی کنند اما در سال جاری این شیوه محاسبه گویای وضعیت فعالین اقتصادی ایران نیست. 80 درصد دارایی مردم مسکن است و 26 درصد کاهش داشته اما بانک مرکزی با لحاظ کردن افزایش 20 درصدی اجاره خانه و وزن 27 درصدی آن در سبد تورم در محاسبه تورم بزرگ نمائی می کند. اگر در محاسبه تورم به جای اجاره خانه ، قیمت اموال غیر منقول محاسبه می شد تورم 15 درصدی به کمتر از ده درصد کاهش می یافت.

* عامل اصلی تورم در یکسال گذشته کاهش یارانه انرژی است

تسنیم : اما کالاهای مصرفی دیگر افزایش قیمت داشته است ؟

پاسخ :تورم کالاهای مصرفی کمتر از 15 درصد است اما توجه به گوناگونی آن قابل تامل است. تورم دارو در 12 ماه گذشته 29 درصد ، حمل و نقل 27 درصد و  آب 20 درصد بوده است و این کالاهایی است که یارانه آن کاهش یافته است. تورم کالاهائی که یارانه آن کاهش یافته بالای 20 درصد است اما بسیاری از کالاها تورم کمتر از 5 درصد دارند . تورم مواد کشاورزی فقط 4 درصد بوده است. عامل اصلی تورم در یکسال گذشته کاهش یارانه انرژی است و بخش هایی که کمتر از کاهش یارانه انرژی متاثر می شوند تورم تک رقمی دارند. اما معدل تورم کالاهای مصرفی و نه سرمایه ای 15 درصد و معدل کالاهای سرمایه ای که 80 درصد دارائی مردم را تشکیل می دهد منفی است. ارزش بازار بورس نیز نسبت به 15 دی ماه 26 درصد کاهش داشته است و اگر 6 شرکت در محاسبه حذف شود کاهش ارزش بازار بورس 50 درصد است.

* جامعه اکنون تحت فشار تورم منفی است/شرایط فعلی از جنس تورم نیست از جنس رکود است

تسنیم : پس شما تصور می کنید. رکود تورمی وجود ندارد؟

پاسخ : کدام تورم ، در بورس 26  درصد دارایی مردم نیست در طلا 36 درصد،  در مسکن 26 درصد و در ارز 9 درصد، اما افزایش قیمت نیز بوده است. افزایش  29 درصدی دارو ، 27 درصدی حمل و نقل،  20 درصدی آب،  20 درصدی اجاره خانه و 20 درصدی تعمیر و نگهداری خانه  نیز وجود داشته است. در شیوه محاسبه بانک مرکزی 47 درصد سبد تورم به 5 عامل اشاره شده مربوط می شود که البته درست است. اما سبد فعالین اقتصادی با سبد بانک مرکزی در محاسبه تورم متفاوت است. جامعه اکنون تحت فشار تورم منفی است. شرایط فعلی از جنس تورم نیست از جنس رکود است.

* استراتژی دولت باید خروج غیر تورمی و اشتغال زا از رکود باشد

تسنیم: راهکار خروج از  رکود؟

پاسخ : 18 میلیون جوان به شغل احتیاج دارند. استراتژی دولت خروج غیر تورمی از رکود است اما استراتژی دولت باید خروج غیر تورمی و اشتغال زا از رکود باشد. دولت چه بخواهد چه نخواهد مجبور می شود تا تخصیص منابع را به سمت ایجاد اشتغال هدایت کند و این باعث می شود تا بخش مسکن با کمبود منابع مواجه شده و از رونق بیفتد. لذا  اجبار دولت به هدایت منابع به سمت اشتغال به رکود شدید در بخش مسکن می انجامد. 80 درصد دارایی مردم اموال غیر منقول است لذا این بخش از دارایی ها با سقوط ارزش مواجه می شود. دولت به زودی با فشار اجتماعی مجبور می شود بسته سیاستی خروج غیر تورمی از رکود را به بسته سیاستی خروجی غیر  تورمی و اشتغال زا از رکود تبدیل کند.

تسنیم: شما بسته سیاستی دولت برای خروج از رکود را چگونه ارزیابی می کنید ؟

پاسخ : ایجاد اشتغال جز با ایجاد ثبات در اقتصاد ممکن نیست و ایجاد ثبات اقتصادی، مستلزم ثبات در قیمت هاست. لذا استراتژی دولت برای مهار تورم راهبرد صحیحی است اما فعالان اقتصادی به انتظار نشسته اند تا دولت دست از سیاست ضد تورمی بردارد. بخشی عمده در اقتصاد، فعالیت مطلوب در اقتصاد را در احیاء تورم های نجومی سال 90 و 91 می دانند. اقتصاد به صحنه و عرضه تصادم بین انتظارات تورمی بالا و رویکرد دولت در مهار تورم تبدیل شده است .

• در کوتاه مدت ( 2 ساله آینده ) کار چندانی برای غلبه بر رکود نمی توان انجام داد
• برنامه اعلامی دولت برای مقابله با رکود چیزی جز یک برگه سفید نیست 
• قبل از هر اقدام اصلاحی برای خروج از رکود، ابتدا باید انتظارات تورمی سرکوب شود

تسنیم: دولت موفق می‌شود؟

پاسخ :در کوتاه مدت ( 2 ساله آینده ) کار چندانی برای غلبه بر رکود نمی توان انجام داد و شعار دولت برای مهار رکود ناشی از فشار اجتماعی است. مردم انتظار دارند تا دولت کاری انجام دهد و دولت ناشی از فشار اجتماعی، بر مقابله با رکود تاکید می کند. برنامه اعلامی دولت برای مقابله با رکود چیزی جز یک برگه سفید نیست  اما دولت کار چندانی نیز  از دست اش ساخته نیست. قبل از هر اقدام اصلاحی برای خروج از رکود، ابتدا باید انتظارات تورمی سرکوب شود. اکنون انتظارات تورمی غیر فعال شده اما در عمق افکار عمومی وجود دارد و منتظر یک سیگنال کوچک از دولت برای فعال شدن است .

* بیشترین کاری که دولت می تواند انجام دهد ادامه سیاست ضد تورمی برای 2 سال آینده است

تسنیم: بیشترین کاری که دولت می تواند انجام دهد ؟

پاسخ :بیشترین کاری که دولت می تواند انجام دهد ادامه سیاست ضد تورمی برای 2 سال آینده است. زمانی که فعالان اقتصادی امید خود را برای احیاء تورم از دست دادند خود می دانند چگونه اقتصاد را به حرکت درآورند. خروج از رکود مستلزم از بین رفتن امید به احیاء تورم گذشته است.

• اگر ثروتی که در خانه ها پنهان شده وارد سیکل اقتصاد شود همه چیز حل می شود

* دولت بسته سیاستی برای استفاده از این ثروت پنهان شده در اقتصاد دهد

تسنیم: نهایتا چه باید کرد ؟

پاسخ : مردم از دارایی خود نگهداری می کنند اما استفاده نمی کنند. اگر هر خانواده 200 گرم طلا داشته باشد ارزش ذخیره طلای خانواده ها 150 میلیارد دلار است که با ذخایر ارزی آمریکا مساوی است. ذخایر ارزی آمریکا 175 میلیارد دلار است اما از این ذخیره فقط نگهداری می شود. عمده دارایی مردم ارز ، مسکن و طلاست که در چرخه اقتصاد فعال نیست. مردم از این دارایی فقط نگهداری می کنند. البته یکی از علل آن تورم سنگین در این سه بخش بوده است. اگر تورم مهار شود این ثروت وارد چرخه اقتصاد می شود. اگر ثروتی که در خانه ها پنهان شده وارد سیکل اقتصاد شود همه چیز حل می شود. نیاز به بسته سیاستی برای استفاده از این ثروت پنهان شده در اقتصاد است. البته شرط مقدماتی آن ثبات اقتصادی و ثبات قیمت هاست. تا این ثروت با نگهداری بیشتر نشود دولت با حرکت به سمت ثبات قیمتها مسیر را درست انتخاب کرده است اما ثبات قیمتها به معنای ثبات اقتصادی نیست .

انتهای پیام/