سفره افطار اصفهانی‌ها، از نان خشک میهمانی‌های تجملاتی تا سفره‌های اکرام ایتام
خبرگزاری تسنیم: مردم اصفهان در ماه رمضان همچون دیگر هم‌وطنان در میهمانی خدا و بهره‌مندی هرچه بیشتر از فیوضات این ماه حاضر هستد، هم به تجملات در سفره‌های افطاری معروف هستند و هم به دست‌ودلبازی برای کمک به نیازمندان.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، ماه رمضان هم از آن دسته روزهائی است که به زنده نگه‌داشتن سنت‌ها و رسوم ارزشمند گذشته کمک می‌کند. در استان اصفهان این ماه علاوه بر بازکردن باب رحمت و مغفرت از درگاه خدا برای بندگان، فرصتی است برای دور هم جمعع شدن‌ها و دلجوئی کردن‌های فامیل و آشنایان از یکدیگر. اما در این میان یکی از ویژگی‌های اصفهانی‌ها که با آمدن ماه مبارک رمضان بیشتر خودنمائی می‌کند، سفره‌های افطاری پرهزینه و میهمانی‌های آنچنانی این مردم است. موضوعی که هر چند امروز به دلیل گرانی و تورم کمرنگ شده اما همچنان پاربرجاست.
سفره‌های افطاری اصفهانی‌ها
پهن کردن سفره‌ای به درازای طول اتاق پذیرائی، با خوردنی‌های رنگارنگ و مقوی، یکی از سنت‌های اهالی میهمان‌نواز اصفهان در ماه مبارک رمضان است.
یکی از اهالی اصیل و از شهروندان جنوب اصفهان می‌گوید: اصفهانی‌ها خانواده‌های پرجمعیتی هستند که به اجرای دقیق رسوم خود اهمیت می‌دهند به ویژه وقتی این مراسم مربوط به اعتقادات مذهبی آنان باشد.
شهین نوروزی گفت: سفره افطار برای ما اصفهانی‌ها از ارزش و جایگاه خاصی برخوردار است، میزبان افطاری تمام تلاش خود را می‌کند تا از بهترین و مقوی‌ترین خوراک برای میهمانان خود فراهم و ثواب افطاری دادن به روزه‌دار را به شایستگی از آن خود کند.
یکی از اهالی شمال اصفهان هم در این مورد می‌گوید: مردم اصفهان وقتی سفره افطار پهن می‌کنند برایشان خیلی مهم است که میزبانی شایسته و بدون نقص باشند، به ویژه این شایستگی را با ارائه غذاهائی مفصل در سفره‌های رنگین نمایان می‌کنند.
مراسم سحرخوانی، آداب سنتی ماه رمضان در اصفهان
تلویزیون و رادیو و دیگر رسانه‌های صوتی و تصویری روابط انسانی را تاحد زیادی از بین برده است. در گذشته مردم برای خبردار شدن از اوقات مختلف شرعی و برگزاری مراسم، به صورت دسته‌جمعی در مکانی خاص گردهم می‌آمدند و از وقایع و مباحث مهم یکدیگر را باخبر می‌کردند اما امروز در هر خانه‌ای دست کم یک تلویزیون و یا رادیو وجود دارد و کافی است با روشن کردن آن نیازهای اطلاعاتی خود را رفع کنیم.
گذشتگان ما در ماه مبارک رمضان برای باخبر کردن یکدیگر از اوقات خاص این ماه آداب و رسوم ویژه‌ای داشتند.
کارشناس تاریخ اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اصفهان اظهار کرد: سحرخوانی از مراسم ویژه ماه مبارک رمضان بود که در گذشته اهالی اصفهان برای برگزاری آن، با جمع شدن بر روی پشت بام یا مکانی دیگر، به خواندن دعای سحر با صدای بلند می‌پرداختند.
سید علیرضا شورشینی با بیان اینکه مردم اصفهان در گذشته در مراسم سحرخوانی باصدای بلند دعای سحر را می‌خواندند تا اهالی محل را باخبر کنند که برای خوردن سحری تا زمان اذان صبح هنوز وقت دارند، گفت: در این مراسم وقتی به ثانیه‌های پایانی سحر و زمان شرعی اذان صبح نزدیک می‌شدند با گفتن جمله‌ای شبیه به "آب‌ِسُو کافور" به معنای منع مردم از خوردن و آشامیدن، اهالی را از فرارسیدن زمان اذان آگاه می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از مراسم سحرگاهی اصفهانی‌ها در ماه مبارک رمضان، بیدارکردن همسایه‌ها به صورت خانه‌به خانه و یا با به صدا درآوردن دیوار همسایه کناری خود بود تصریح کرد: پرتاپ کردن توپ هنگام سحر و غروب آفتاب از دیگر مراسم اصفهانی‌ها در گذشته بود که در آن مردم با شنیدن صدای انفجارتوپ از طلوع خورشید برای آغاز روزه‌داری و یا غروب آن به منظور افطار آگاه می‌شدند؛ گویا این توپ در مکانی در حوالی سبزمیدان اصفهان به صدا درمی‌آمد.
سفره‌های تجملاتی به نیت میهمان‌نوازی
ماه مبارک رمضان زمینه بروز و ظهور فضیلت‌های اخلاقی مسلمانان را بیشتر فراهم می‌کند. به ویژه برای آنان که از باهم بودن‌ها و محبت عزیزان خود محروم مانده‌اند این ماه فرصتی برای نزدیکی دل‌ها است.
کارشناس تاریخ اسلامی در این زمینه گفت: مردم اصفهان مردمانی میهمان‌نوازهستند و در میهمانی‌های خود سعی می‌کردند آنچه در توان دارند از خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و امکانات مکانی مناسب را برای میهمانشان فراهم کنند، اما با گذشت زمان این میهمان‌نوازی به چشم و هم‌چشمی تبدیل شد.
شورشینی افزود: آبرودوست و آبرومندبودن اصفهانی‌ها سبب شده تا این مردم به میهمان‌دوست بودن هم معروف شوند اما امروز تاحدودی شاهد تغییر ماهیت این ویژگی پسندیده و تبدیل آن به تجملات در سفره اصفهانی‌ها هستیم که امیدواریم به برکت ماه مبارک رمضان کم کم به خلوص و سادگی گذشته خود بازگردد.
مهدیه حجاریان که در خانواده‌ای پرجمعیت و در جمع چند نفری خانواده همسرش زندگی می‌کند در این مورد گفت: من ماه مبارک رمضان را بسیار دوست دارم چون از کودکی به یاد می‌آورم با فرا رسیدن این ماه همه فامیل به نوبت دور هم جمع می‌شدیم و غذاهای خوش‌رنگ و بو و خوشمزه می‌خوردیم.
وی افزود: امروز هم به همت و بزرگی پدران و مادرانمان این دور هم جمع شدن‌ها به بهانه میهمانی افطار به قوت گذشته باقی مانده و فرزندان ما هم می‌دانند که ماه رمضان شوق وصف ناپذیری برای دورهم جمع شدن‌ها در دل همه فامیل ایجاد می‌کند.
این شهروند اصفهانی اظهارکرد: یکی از دلایل تجمل‌گرائی در میهمانی‌های افطار اصفهانی‌ها، شوق آنان برای میهمان‌نوازی و اهمیت به شأن میهمان با بهترین درجه کیفی است. حال آنکه در شهر و دیاری دیگر این نوع اهمیت به میهمان به شکل و گونه‌ای دیگر ظهور می‌کند اما دست کم در بین اصفهانی‌ها که به مهمان‌نوازی هم معروف هستند با کمی ریخت و پاش در سفره‌های غذای افطار بروز کرده است.
میهمانی افطار بزرگترهای فامیل
حاج محمود سالاری یکی از اهالی ریش سفید اصفهان است که در مورد آداب و رسوم مردم این شهر در ماه مبارک رمضان به خبرنگار تسنیم در اصفهان گفت: اصفهانی‌ها در شب‌های اول ماه مبارک رمضان همگی میهمان مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌های فامیل هستند. به این معنی که اول بزرگترهای فامیل همه را برای میهمانی افطار دعوت می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: پس از آن با توجه به سن و سال و احترام بقیه فامیل، کوچکترها میهمانی را در خانه خود و در دیگر شب‌ها ادامه می‌دهند تا آخرین شب‌های ماه خدا نوبت به زوج‌های جوان و کوچکتر برسد.
سالاری با اشاره به اینکه اهالی اصفهان احترام به بزرگترها را به ویژه در ماه مبارک رمضان بیش از پیش رعایت می‌کنند تصریح کرد: پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های فامیل همیشه بالانشین سفره‌های افطار هستند، به ویژه در فامیل ما که تا وقتی آقاجان یا عزیزخانم افطار نکنند هیچ یک دست به غذا نمی‌زنیم هر چند یکی دوسالی می‌شود که قادر به روزه گرفتن نیستند.
حجاریان هم در همین زمینه گفت: یکی از سنت‌های قدیمی فامیل‌های اصفهانی بر سر سفره به ویژه در میهمانی‌های افطار ماه رمضان، خواندن دعا و نیایش بزرگترها بعد از اتمام غذا است. در خانه ماهم پدرهمسرم همیشه بعد از افطار برای قبولی روزه و عبادات همه دعا می‌کند و همگی آمین می‌گوئیم و من از این سنت مذهبی بسیار لذت می‌برم.
سفره‌های افطار اصفهانی‌ها از نان خشک تا کله پاچه و...
شورشینی کارشناس تاریخ اسلامی گفت: از غذاهای متداول و سنتی اصفهان در سفره افطار ماه مبارک رمضان که در گذشته اهالی کمتر مناطقی از آن‌ها مصرف می‌کردند، آش شله قلمکار و حلیم بادمجان اصفهان است.
یکی از بانوان کهنسال اهل مناطق مرکزی اصفهان هم سفره افطار اهالی این شهر را در عین سادگی، تجملاتی و پر هزینه دانست و گفت: وقتی یک اصفهانی برای افطار میهمان دعوت می‌کند باید دقایقی قبل از اذان مغرب به افق اصفهان و پیش از آمدن میهمانان روزه دار، سفره افطار را پهن و همه ملزومات درون آن را به سلیقه خود چینش کند.
حاجیه فاطمه روانبخش در ادامه افزود: سفره افطار اصفهانی‌ها در دو مرحله چینش می‌شود یک‌بار برای افطار و یک‌بار هم برای شام. برای افطار پس از اینکه میهمانان همزمان با اذان مغرب بر سر سفره نشستند، با آب‌جوش و نبات و خرما یا انواع حلوا برای بازکردن روزه از آنان پذیرائی می‌شود.
وی با بیان اینکه سپس با نان خشک و پنیر و گاهی همراه با سبزی و گردو معده را برای استقبال از غذاهای لذیذ آماده می‌کنند، اظهار کرد: شله زرد، انواع حلوا از جمله حلوای هویج، رول، گردوئی و غیره، حلیم شیر، آش رشته و یا سوپ هم از پیش غذاهای سفره افطار است.
روانبخش با اشاره به اینکه سفره افطار اصفهانی‌ها قبل از شام بیشتر متشکل از غذاهای شیرین و مقوی است گفت: شام اصلی بعد از افطار، گاهی در بعضی خانه‌ها کله پاچه است. غذائی مقوی و سالم که برای بنیه روزه‌داران مفید است اما برای سحر مصرف نمی‌شود چون سبب تشنگی روزه‌دار در طول روز می‌شود.
وی همچنین بیان کرد: خیلی‌ها برای شام افطاری انواع پلو و خورشت‌ها به ویژه از نوع شیرین آن همچون فسنجان و خورشت آلو را تهیه و ارائه می‌کنند اما آنهائی که وضع مالی بهتری دارند همه فامیل را به صرف چلو کباب، چلوجوجه ، چلو مرغ، بریان، خورشت ماست، حلیم بادمجان و دیگر غذاهای پرکالری اما لذیذ دعوت می‌کنند.
سینی هدیه ماه مبارک رمضان برای نوعروسان فامیل
یکی از گروه‌هائی که در ماه مبارک رمضان هم هدیه می‌گیرند نوعروسان فامیل هستند. در اصفهان هم بعد از شب‌های قدر و در آستانه عید سعید فطر سینی‌هائی از انواع هدیه و خوراکی برای بردن به خانه پدری عروس آماده می‌شود.
زینب رویگری، شهروند اصفهانی در این زمینه گفت: امسال برای همسر برادرم که تازه عروس و داماد هستند سینی‌هائی از انواع لباس، خوراک و طلا و جواهرآلات تهیه و به مناسبت عید فطر و یا همان عید عروس به او تقدیم می‌کنیم. این سنت از قدیم باقی مانده اما با گذشت زمان و وارد شدن تجملات بیشتر به زندگی امروز، پر زرق و برق‌تر شده است ولی خانواده‌های اصفهانی هر کدام با در نظر گرفتن وسع مالی خود این هدایا را تهیه می‌کنند و اجباری در مفصل بودن آن نیست.
وی هدف از انجام چنین رسمی را بهره‌مندی زندگی مشترک عروس و دامادها از برکات ماه مبارک رمضان و فیوضات عید سعید فطر دانست.
اصفهانی‌ها دست و دلباز در دستگیری از نیازمندان
برای بیان شایستگی‌ها و نیات خداپسندانه اصفهانی‌ها همین بس که بیشترین نهاد خیران را در کشور دارند و این به تنهائی نشان دهنده اهمیت توجه به نیازمندان و فقرا در این استان پهناور است.
اصفهانی‌ها همچون دیگر هموطنانمان در سراسر ایران اسلامی، ماه رمضان که می‌شود بیشتر به یاد مستمندان می‌افتند و با پهن کردن سفره‌های افطاری طویل و پربرکت، دل‌های نیازمندان را شاد و روزه‌داران را در ماه میهمانی خدا از برکت سفره خود سیراب می‌کنند.
کارشناس تاریخ اسلامی گفت: در برخی مناطق استان اصفهان رسومی متداول بود که در آن برخی اهالی، با دردست داشتن ظرفی خالی به درِ خانه همسایه‌ها می‌رفتند و از آنان غذا و خوراکی برای افطار نیازمندان تقاضا می‌کردند.
شورشینی خاطر نشان کرد: مراسمی همچون هوم بابا در شهرستان کاشان و یا قاشق زنی در پایان سال در مناطق شرقی اصفهان هم نشأت گرفته از نیت خیر اصفهانی‌ها برای کمک به نیازمندان و مستمندان است که امروز هم کم و بیش در برخی مناطق درحال اجراست.
وی با اشاره به اینکه پخت نان جو در ماه مبارک رمضان از گذشته در بین اصفهانی‌ها متداول بوده است افزود: اصفهانی‌ها بیشتر در 27 رمضان المبارک همزمان با شب‌های قدر برای ادامه راه امام علی (ع) به نیت دستگیری از نیازمندان نان جو می‌پختند و به همراه غذای افطاری بین فقرا تقسیم می‌کردند.
کمک به فقرا و نیازمندان در ماه مبارک رمضان خواه در قالب اجرای طرح اکرام ایتام و با نظارت کمیته امداد امام خمینی(ره) باشد یا به صورت ناشناس و درخانه فردی خیر، آنان که مهتاج لقمه‌ای نان حلال هستند را مستفیض می‌کند.
این سنت حسنه نتنها در اصفهان که در جای جای میهن اسلامی ایران نهادینه شده و همه شیعیان امیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب (ع) بی‌صبرانه منتظر هستند تا با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان و ادامه راه مولای متقیان، چراغ خانه‌های نیازمندان و ایتام را روشن و با تقدیم لقمه‌ای نان بی‌ریا دل آنان را شاد کنند.
باشد که ماه مبارک رمضان امسال ماه ظهور منجی عالم بشریت حضرت مهدی موعود (عج)، ادامه دهنده راستین مسیر حق در عالم باشد، آمین...
انتهای پیام/
