۸۵۰ میلیون مترمکعب روان‌آب‌های سیستان و بلوچستان به دریا می‌ریزد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، احمد عاقبت‌بخیر امروز در نشست خبری به مناسبت هفته صرفه‌جویی آب با اصحاب رسانه در شرکت آب منطقه‌ای استان، اظهار کرد: آب در تمامی کشورها به خصوص کشورهایی هم که از نظر آب مشکلی نداشته و پر آب هستند، محور توسعه به شمار می‌رود.

وی افزود: بنابراین عدم توجه به مصرف آب، بحران‌هایی را در هر یک از کشورها به همراه خواهد داشت و در کشور ما نیز استان‌های زیادی از قبیل تهران، اصفهان، مشهد، یزد و غیره با مشکل کم آبی مواجه‌اند و در واقع آب یک کالای امنیتی محسوب می‌شود و امنیت هر منطقه را در برمی‌گیرد.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان گفت: اگر با شاخص‌های کشوری در بحث مصرف صحیح آب مقایسه‌ای داشته باشیم، در سیستان و بلوچستان 94 درصد آب صرف بخش کشاورزی می‌شود در حالی که نسبت به شاخص کشوری 91 درصد است.

عاقبت بخیر بیان کرد: در هفته صرفه جویی در مصرف آب قرار داریم و انتظار ما از شما رسانه‌ها این است که با ما همکاری کرده و از طریق شما فرهنگ سازی و اطلاع رسانی مناسبی انجام شود تا افراد جامعه نسبت به مصرف آب آگاهی بیشتری یافته تا بتوانیم از این مایع گرانبها بهره‌وری درست و بهینه‌ای داشته باشیم.

وی اضافه کرد: در همین راستا از نظر وظیفه سازمانی در بخش آب کشور اقداماتی از جمله «طرح نجات آب» یا طرح دانش‌آموزی آب و یا «دانا» را انجام داده که قراردادی با آموزش و پرورش منعقد و به منظور آشنایی دانش‌آموزان در بحث صرفه‌جویی آب فعالیت‌های موثر و مفیدی صورت پذیرفته است.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان تصریح کرد: متاسفانه در بخش کشاورزی با توجه به اینکه تغییر الگوی کشت هنوز در بین کشاورزان صورت نگرفته است و از روش‌های سنتی برای کارهای کشاورزی استفاده می‌شود، بیشترین میزان مصرف آب در این بخش بوده که باید از طریق فعالیت‌های رسانه‌ای در این زمینه گام‌های موثری برداشته شود تا بتوانیم اهداف مبحث صرفه‌جویی در آب را به صورت صحیح اجرایی کنیم.

عاقبت‌بخیر عنوان کرد: در این راستا، دانشگاه سیستان و بلوچستان طرح «سند آمایش سرزمین» را آماده می‌کند که بسیاری از مشکلات را رفع و براساس این طرح ظرفیت و پتانسیل هر منطقه‌ای برای امر توسعه مشخص می‌شود.

وی تصریح کرد: طرح آماده سازی سند آمایش سرزمین بسیار مهم بوده و در این طرح به نوعی متولیان درگیر و پیگیر موضوع می‌شوند.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان افزود: استان سیستان و بلوچستان پهناورترین استان کشور از نظر وسعت و مساحت بوده و میزان بارندگی‌ها در آن بسیار کم است اما امسال وضعیت آبی استان ما مناسب است و می‌توان گفت که منابع آبی استان نسبت به مدت مشابه 50 درصد افزایش را نشان می‌دهد.

عاقبت بخیر خاطرنشان کرد: به لطف الهی ما امسال مشکل منابع آبی نداریم و این به معنای این نیست که هر فردی بخواهد از سفره‌های آب زیرزمینی با حفر چاه غیر مجاز به صورت غیر اصولی برداشت آب داشته باشد.

وی بیان کرد: منظور ما از اینکه می‌گوییم نسبت به مدت مشابه سال قبل منابع آبی مناسبی داریم این است که سالیانه 464 میلیون متر مکعب منابع آب زیرزمینی ما بیلان منفی دارد یعنی میزان برداشت آب در سال که یک میلیارد و 846 میلیون متر مکعب است در اثر بارندگی یک میلیارد و 400 میلیون متر مکعب سفره تغذیه کرده و 464 میلیون متر مکعب بیلان منفی است و ما کمبود آب داریم.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان گفت: 12 طرح سد سازی را برای مهار روان آب‌ها به خارج از مرزها در دست مطالعه داشته که این تعداد سد به وزارت نیرو اعلام و باید برای احداث آنها 2 هزار میلیارد تومان اعتبار اختصاص یابد.

عاقبت‌بخیر افزود: این سدها عبارتند از سد مخزنی کهیر، سد شهرکور، کارواندر، ماشکید سفلی، گژور، جالق، هیدوچکان، شیت آپ، پیشین، سرباز، باهوکلات و افزایش ارتفاع سد پیشین.

وی عنوان کرد: به یقین با این احداث این سدها می‌توان بیشتر روان آب‌هایی که به خارج از کشور انتقال می‌یابد را مهار کرده و ظرفیتی بالغ بر 2.1 میلیارد متر مکعب که ظرفیت سد سازی ماست و با سه سدی که در حال اجرا هستند، 427 میلیون متر مکعب به ظرفیت قبلی اضافه کرد.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان اضافه کرد: با ساخت این سدها از هدر رفت 27 میلیون متر مکعب روان آب به آن سوی مرزها جلوگیری می‌شود.

عاقبت بخیر در خصوص این 12 سد مورد مطالعه در استان گفت: این تعداد سد برخی از آنها در موقعیت مطالعاتی فاز یک قرار داشته و برخی نیز مطالعات آنها به اتمام رسیده و باید اجرایی شوند.

وی خاطرنشان کرد: اما در مورد سد ماشکید سفلی که فاز نخست آن به اتمام رسیده است و سد کارواندر فاز یک و دو تمام شده، ارتفاع سد پیشین فاز 1 و 2 آن به اتمام رسیده و طبق قانون و قواعدی که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای سدهای مرزی در نظر گرفته است، این قبیل سدها می‌تواند با اتمام مطالعات فاز 1، پروژه در فاز 2 به اجرا گذاشته شود.

سد کهیر بزرگترین سد مخزنی سیستان و بلوچستان

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان به سد کهیر اشاره کرد و افزود: این سد در 110 کیلومتری شمال غرب چابهار واقع شده و با مشارکت بانک توسعه اسلامی در حال انجام است و اعتباری که سه سال پیش از سوی این بانک مصوب شده معادل 700 میلیون یورو است.

عاقبت‌بخیر اضافه کرد: حجم مخزن سد کهیر در حدود 314 میلیون متر مکعب است که بزرگترین سد مخزنی استان به شمار می‌رود.

وی بیان کرد: این سد دارای چهار پروژه از جمله احداث سد کهیر، خط انتقال شبکه آبیاری و زهکشی به مزارع کشاورزی به طول 10 کیلومتر، از 5 کیلومتر به بعد خط آبرسانی به چابهار و کنارک و کهیر به طول 60 کیلومتر و پروژه ایجاد تصفیه خانه که در سه راهی چابهار-کنارک-کهیر احداث می‌شود، است.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان عنوان کرد: منابع آبی استان به سه بخش تقسیم بندی می شود، بخش شمال استان که در این قسمت آب به صورت سطحی است و وسعت این حوزه آبی حدود 320 هزار کیلومتر مربع است که 17 درصد آن در خاک ایران بوده (54 هزار و 400 کیلومتر مربع)، بخشی از این حوزه در خراسان جنوبی، بخشی در کرمان و مابقی در حوزه سیستان است.
عاقبت بخیر گفت: حیات سیستان به رودخانه هیرمند بستگی دارد به این صورت که اگر رودخانه هیرمند آوردی نداشته باشد سیستان نیز حیات چندانی نخواهد داشت با توجه به اینکه جنس خاک دشت سیستان رسی است و آب نفوذپذیری ندارد و آبخوان هم نداشته تا بتوانیم آب زیرزمینی داشته باشیم بنابراین آب پایین‌تر نمی‌رود و سبب ایجاد زه می‌شود.

وی اضافه کرد: بخش دوم منابع آب استان در حوزه مرکزی مربوط می‌شود که در این حوزه منابع آبی زیرزمینی است و آب سطحی وجود ندارد در شهرهایی از قبیل زاهدان، خاش، سراوان و ایرانشهر از منابع آب زیرزمینی برخوردار هستیم و برای کمک به سفره‌های آب زیرزمینی، سد تغذیه ای ایجاد می‌شود.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان گفت: بخش سوم مربوط به جنوب استان است که منابع آب در این حوزه تلفیقی و ترکیبی است همانند شهرستان نیک‌شهر که هم آب سطحی داریم و هم آب زیرزمینی.

عاقبت بخیر تصریح کرد: در جنوب استان در 12 ماه سال ما می توانیم کشاورزی داشته باشیم و با توجه به خاک خوب و منابع آبی مناسب از اراضی این قسمت نهایت بهره‌وری در امر کشاورزی را داشته باشیم، در این منطقه هیچ کجای کشور چنین ظرفیت منحصر به فردی را ندارد و در فصل زمستان که همه جای کشور سرما و یخبندان است ما از مناطقی مثل باهوکلات و زرآباد هندوانه خارج از فصل کشت می‌کنیم.

وی بیان کرد: متاسفانه در حال حاضر برای فعالیت‌های کشاورزی به صورت بی‌رویه آب برداشت می‌شود که برای تامین آب مردم دچار مشکل خواهیم شد و با حفر هر چاهی این مشکلات بیشتر می‌شود.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان افزود: مناطق مساعد کشاورزی ما بخش‌هایی از ایرانشهر، جنوب استان رودخانه رابچ و پایین دست سد کاریانی، زرآباد، باهوکلات و بخشی از سارادان است.

عاقبت‌بخیر گفت: در منطقه سیستان که حیات آن بسته به هیرمند است و از سفره‌ها و متلبع آب زیرزمینی بی‌بهره است لازم نیست که کشاورزی در این منطقه توسعه یابد بلکه با ایجاد منطقه ویژه اقتصادی می‌توان در توسعه این منطقه همت گمارد.

وی اضافه کرد: سال گذشته در اسفندماه سیلابی در افغانستان به وقوع پیوست که آب منطقه‌ای اقداماتی را برای این سیلابی که به سمت سیستان روانه شد، انجام داد و رضایت مردم منطقه سیستان را در برداشت بنابراین با توجه به محدودیت منابع آبی و پایین دست بودن و با تلاش و همت استاندار قبل از سفر رئیس جمهور به استان، طرح 46 هزار هکتار از اراضی از طریق انتقال آب با لوله مصوب شد که با اختصاص 1500 میلیارد اعتبار طی سه سال با توجهات دولت تدبیر و امید مشکل منطقه سیستان حل شود.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: سد انحرافی سیستان بر روی رودخانه هیرمند احداث شد که هدف از آن کنترل و انحراف آب هیرمند بر روی شبکه‌های مدرن آبیاری است.

عاقبت‌بخیر افزود: رودخانه سیستان تنها شریان حیاتی دشت سیستان است که از کوه‌های افغانستان سرچشمه گرفته و پس از طی مسافت 1500 کیلومتر وارد خاک ایران می‌شود، به دلیل نبود سفره آب زیرزمینی دشت سیستان، آب شرب و کشاورزی آن به جریانات رودخانه هیرمند بستگی دارد و در طول 16 سال خشکسالی مشکلات زیادی برای مردم و منطقه به وجود آمد.

وی بیان کرد: در خصوص پروژه انتقال آب به 46 هزار هکتار از مزارع سیستان از دانشگاهیان تقاضا می‌شود که ما را در این زمینه کمک کرده و موضوع را مورد نقد و بررسی قرار دهند تا بتوانیم طرح را با موفقیت بیشتری اجرایی کرده و کار آبیاری مزارع با سیستم‌های نوین آبیاری از قبیل تحت فشار یا بارانی به طور قطع عملی می‌شود.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان بیان کرد: اگر انتقال آب با لوله باشد از 90 درصد هدر رفت آب جلوگیری شده علاوه بر اینکه جلوی تبخیر آب هم گرفته می‌شود.

عاقبت‌بخیر افزود: 43 دشت یا محدوده مطالعاتی داریم که 25 دشت آن آزاد است و 16 دشت ممنوعه و دو دشت از قبیل زاهدان و خاش ممنوعه بحرانی است بنابراین باید نحوه مصرف آب را مدیریت کنیم.

وی اضافه کرد: در نظر است تا در اراضی کشاورزی، کنتور آب هوشمند نصب شود تا افراد آب زیادی برداشت نکنند.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان گفت: در مورد بحث آب زیرزمینی هیچ توصیه‌ای برای توسعه آن داده نمی‌شود.

عاقبت‌بخیر در باره سد ماشکید علیا افزود: این سد سال گذشته افتتاح شد و با هدف تامین آب شهرهای سیب و سوران، هیدوج و مهرستان که 4 میلیون متر مکعب حجم ذخیره آب آن است و ارزیابی‌ها صورت گرفته، مشاور و پیمانکار هم تعیین شده که به محض دریافت مجوز، مناقصه برگزار و کلنگ زنی می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: ما سه نوع سد داریم تغذیه ای برای غنی کردن سفره آب‌های زیرزمینی، سد مخزنی برای مهار آب و سد انحرافی برای هدایت کردن آب به بخش های دیگر مانند سد سیستان که جلوی آب با سد گرفته شده و سپس آب به طرفین چپ و راست هدایت می‌شود.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان اضافه کرد: همچنین در حاشیه زاهدان در منطقه چشمه زیارت سدی وجود دارد به نام گلک که یک نوع سد تغذیه‌ای است.

عاقبت‌بخیر تصریح کرد: برای استفاده بهتر و مراقبت از سازه‌ها و دریچه‌هایی که در سدها ایجاد می‌شود باید تشکل‌های مردم‌نهاد را فعال کرد چراکه کمک مردم در این راه می‌تواند بسیار موثر باشد.

وی بیان کرد: امیدواریم تعامل رسانه‌ها با شرکت آب منطقه‌ای استان تداوم داشته باشد و بتوانیم با کمک این قشر تاثیرگذار در جامعه به اهداف مطلوب در زمینه آب استان دست یابیم.

انتهای پیام/ آ