تحریم بخش انرژی روسیه به ضرر غرب تمام خواهد شد

به گزارش گروه‌ بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از مرکز بلفر، کارشناس این اندیشکده تأکید می‌کند که بازارهای انرژی جهان به نحوی در هم گره خورده‌اند که حذف یکی از تولید کنندگان بزرگ انرژی، روسیه و ایجاد یک دوره انقباضی، صدمه جدی به بازارهای جهانی و بالتبع کشورهای غربی می‌زند.

با توجه به ادامه ناآرامی‌ها در اوکراین، تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه روسیه همچنان به عنوان یک گزینه مطرح است.

بخش صنایع نفتی روسیه تقریباً چهل درصد از بودجه کنونی کشور را تأمین می‌کند لذا یافتن راهی کارآمد برای تحریم کردن آن یکی از اهداف اصلی آمریکا و متحدین غربی آن است. با این حال پیش از تحریم کردن روسیه لازم است که به یک سؤال کلیدی پاسخ داده شود: بازارهای جهانی چگونه نسبت به حذف صادرات یکی از بزرگترین تولید کنندگان نفت جهان، چه واکنشی نشان خواهند داد؟ پاسخ به این سؤال چندان اطمینان بخش نیست ـ نه برای روسیه و نه برای غرب. بنابراین هرگونه اقدامی برای تحریم نفت خام باید با دقت فراوان صورت پذیرد.

در سال 2013، خروجی نفت روسیه به رقم بالای 10.5 میلیون بشکه در روز رسید که از تولید عربستان سعودی، بزرگترین تولید کننده نفت جهان، هم بالاتر رفت. البته این تولید بدون کمک بسیار خارجی‌ها میسر نمی‌شد. شرکت‌های خدماتی غربی صیانت از حوزه‌های نفتی روسیه  را برعهده دارند، شرکت‌های بزرگ انرژی بین‌المللی تکنولوژی‌های پیشرفته را برای توسعه پروژه‌های نفتی در سیبری یا قطب شمال به این کشور می‌آورد و برنامه‌های مشترک بودجه لازم برای این پروژه‌ها را تأمین می‌کنند. تحریم‌های آمریکا می‌تواند همه این موارد را هدف بگیرد، بنابراین هزینه‌های بخش نفتی روسیه را بالا برده و خروجی آن را کاهش دهد.

با این حال تحریم‌های مربوط به بخش انرژی، ابعادی فراتر از مسائل فنی دارند. نفت فعال‌ترین کالای تجاری در سراسر جهان است. این کالا به اقتصاد به شدت جهانی شده امروز رونق می‌بخشد. در هر روز، بیشتر از نود میلیون بشکه نفت خام و محصولات پتروشیمی مصرف می‌شود و بیشتر از 55 میلیون بشکه نفت خام و محصولات پتروشیمی در سراسر جهان جابه‌جا می‌گردد. با این توصیف، وضع تحریم‌های «هدفمند» بر نفت، غیر مکن است. محصولات تولید شده در یک مکان از بازار حذف شود ـ حتی اگر به تدریج چنین شود ـ بر همه کشورها، تولید کنندگان و مصرف کنندگان اثر می‌گذارد.

بدون شک زنجیره پیچیده ارزش نفت شرایطی را به وجود آورده است که حتی بازیگران بزرگی همچون اگزون‌مبیل یا آژانس بین‌المللی انرژی، نمی‌توانند قیمت دقیق نفت در آینده را پیش‌بینی کنند. با توجه به این سطح از پیوستگی، واقعیت این است که کارشناسان حتی کوچکترین پیش‌بینی از این ندارند که تحریم‌ها چگونه بازارهای نفتی جهان را در هم می‌ریزد. چیزی که شکی در آن نیست این است که اگر تنها بخشی از خروجی کنونی نفت روسیه از بازار خارج شود، برای مدت کوتاهی قیمت نفت به شدت افزایش پیدا می‌کند. در گذشته، انقباضی با این اندازه در بازار، «بحران نفتی» گسترده‌ای را به وجود آورده است.

علاوه بر این بازارهای آتی و فرعی نیز بر اساس قیمت محصولات اصلی نفت، ساخته می‌شوند. حداقل 200 میلیارد بشکه در سال، تقریباً 20 هزار میلیارد دلار در بازار نفت برنت قیمت گذاشته می‌شود ـ بزرگترین بازار نفتی جهان. با این حال بزرگترین خطر این خواهد بود که ناآرامی و بی‌ثباتی در بازار ایجاد می‌شود که تحمل آن برای شهروندان، سیاستمداران و صنایع دشوارتر از قیمت‌های بالاتر است.

مهمتر اینکه با همه این احوال مشخص نیست که تحریم‌های نفتی تأثیر مطلوب را برجای می‌گذارد یا خیر. همچنین رویداد‌های مشابه گذشته کمکی به پیش‌بینی پیامد خللی بزرگ‌تر و پایدارتر در بازار نفتی، نمی‌کند.

جهان از زمانی که رئیس جمهور کارتر در سال 1979 تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کرد، اموال این کشور را مصادره نمود و بار دیگر در سال 1995 به دستور رئیس جمهور کلینتون تحریم‌ها به صنایع نفتی ایران نیز گسترش داده شد، تغییر فراوانی را به خود دیده است. در آن زمان جهانی سازی به این میزان گسترش نیافته بود. در نتیجه، تأثیر ژئواکونومیک محدود کردن توان صادرات نفتی یک کشور، تأثیر محدودی بر بازارهای جهانی داشت. اوپک به راحتی دو میریون بشکه در روز برای جایگزین کردن نفت ایران در سال 1979 تولید می‌کرد. آن اوضاع اکنون فرق کرده و اکنون میزان نفت تولیدی در هر روز در مقایسه به زمانی که اولین تحریم‌ها اعمال شد، هفتاد و دو درصد افزایش یافته است.

به همین دلیل است که ذخایر نفتی تازه کشف شده آمریکا، این کشور را در برابر شک قیمتی که نتیجه تحریم‌های جدی علیه روسیه خواهد بود، مصون نمی‌دارد. آمریکا همچنان به بازار جهانی متصل است و این به معنای آن است که بازارهای نفتی داخلی این کشور متأثر از تغییر و تحولات جهانی خواهند بود. اما روسیه به طریقی که آمریکایی‌ها در نظر دارند، آسیب نخواهد خورد. در حالی که افزایش قیمت نفت به شهروندان و کسب و کار در روسیه آسیب می‌زند اما همچنان از مواهبی که کرملین به ایشان اعطا می‌کند، بهرمند شده و خسارتی را که در بازار می‌بینند، فراموش می‌کنند.

تحریم نفت روسیه همچنان به عنوان یک گزینه مطرح است. اما بازی کردن این برگه خطرات اقتصادی جدی برای همه به دنبال دارد. واشنگتن و بروکسل پیش از انجام این اقدام باید به دقت آن را بررسی کنند. مسکو نیز باید خود را برای تحریم شدن از طرف غرب آماده کند ـ نه به این خاطر که این کسب آمادگی طبیعی است، بلکه به این دلیل که جریان رویداد‌ها ممکن است منجر به اقداماتی شود که نتایج آنها در نهایت نامطلوب است.

انتهای پیام/ع