داوری اردکانی: نمی‌توان اثر تخریبی تکنولوژی را نادیده گرفت

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، رضا داوری اردکانی در مراسم اختتامیه همایش ملی فرهنگ و تکنولوژی با اشاره به موضوع آینده تکنیک و تکنولوژی گفت: توقع نداشته باشید که من به عنوان کسی که در فلسفه کار کردم درباره وضع آینده تکنولوژی و تحولات آینده تکنیک حرف بزنم. مقصود من یک مفهوم مبهم در خود موضوع است.

وی ادامه داد: آینده، آینده تکنیک است یعنی در زمانی که در آن زندگی می‌کنیم چنان تکنیک قهری دارد که تکلیف بسیاری از چیزها را معین می‌کند. یعنی تکنیک تنها یک وسیله نیست که هر کس هرطور خواست از آن استفاده کند. بلکه تکنیک در حال حاضر سلطان است.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه در دوران جدید ذات تکنیک تغییر کرده و دیگر تکنیک یک هنر و صنعت نیست، گفت: این سخن به معنای توصیه بر اهتمام بر تکنیک یا بد دانستن آن و نهی از تکنیک نیست. بلکه سخن از حقیقتی است که اکنون می‌بینیم و موجود است.

داوری اردکانی خاطرنشان کرد: تکنیک هم، می‌تواند بد باشد و هم می‌تواند خوب باشد اما ملاک آن مهندسان و اهل فن هستند. که در نظر آنان تکنیک بد نتیجه رعایت نکردن قواعد تولید است.

وی با بیان اینکه مطرح می‌شود که چرا توجه نمی‌کنیم که وضعمان امسال بدتر از سال قبل می‌شود، اظهار کرد: شاید دلمان به این خوش باشد که تکنیک را اخذ کرده‌ایم و تولید می‌کنیم. اما فکر نمی‌کنیم که هرسال بدتر از سال قبل هستیم به این دلیل که تکنیک به ما اجازه نمی‌دهد فکر کنیم. البته تا وقتی تکنیک نبوده پیشرفت هم نبوده است.

داوری ادامه داد: اولین جایی که تکنیک آن را تسخیر کرده سیاست و اقتصاد است و تکنیک سلطان آنهاست. به طوری‌که نمی‌توانند از فرمان تکنیک سرپیچی کنند. مگر اینکه عالم و آدم دیگری ساخته شود.

چهره ماندگار فلسفه ایران در ادامه با اشاره به اینکه یکی از بنیانگذارن و پیشروان جهان متجدد گالیله بود که تکلیف جهان را مشخص کرد، افزود: کمتر عالمی به عظمت او نفوذ کرد. درحالی که او می‌گوید علم مفید است و همه مسائل را حل می‌کند و از علم آسیب و زیانی به جهان نمی‌رسد و این تفکر تا اواسط قرن نوزدهم گفتمان رایج و بانفوذ بود.

داوری اردکانی خاطرنشان کرد: اگر گفته گالیله طرحی انداخت و تا مدتها به عنوان فکر رسمی مطرح بود پس از آن طرح سلاح هسته‌ای دور انداخته شد که خود فیزیکدانان به فکر فرو رفتند و احساس مسئولیت کردند و عده ای گفتند باید از آن صرف نظر کنید که در بسیاری از اخلاقی‌ها این اثر کرد. لذا این فیزیکدانان بودند که گفتند بیاید از سلاح هسته‌ای صرف نظر کنیم البته خواسته آنان چرا که به هرحال نمی‌شود راه علم را سد کرد و نمی‌شود پژوهش در حوزه علم را متوقف کرد.

رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به اینکه آلودگی محیط زیست یکی از آسیب‌ها و عواقب تکنولوژی است گفت: آلودگی محیط زیست عمر بیش از صد سال ندارد اما وقتی این سخن مطرح شد یا توقف گازهای گلخانه‌ای به وجود آمد مگر دولت آمریکا توجه کرد. البته دانشمندان گفتند که برخی تکنولوژی‌ها به محیط زیست آسیب می‌زند.

وی ادامه داد: گاهی اینگونه منعکس می‌شود که کلیسا جلوی تحقیقات  درباره گسترش پژوهش‌های بیولوژی یا دستکاری و اصلاح نژادی را گرفت. درحالی که کلیسا دیگر آن قدرت زمان گالیله را ندارد و اگر پژوهش بیولوژیک متوقف شده است احساس خود پژوهشگران علم عامل آن بود. البته آنها نیز نتوانستند جلوی پیشرفت این تکنیک را بگیرند.

داوری اردکانی با تأکید براینکه تکنیک قادر و قاهر است و نمی‌گذارد انسان راجع به آن فکر کند، تصریح کرد: در فرهنگ اسلامی کمال بشر در قرب فرائض و نوافل حاصل می‌شود اما بشر امروز کمالش را در سازندگی و تصرف می‌بیند و تکنیک نوعی قدرت است. اما ما تکنیک را نمی‌بینیم بلکه تنها وسایل‌آن را می‌بینیم. ما در واقع ملک و مال وسایل و در اختیار وسایل هستیم و خیال می‌کنیم که تکنیک داریم.

وی در ادامه با طرح این سوال که باید ببینیم چه رابطه‌ای با تکنیک داریم، گفت: باید ببینیم ما رفیق صاحب یا برده تکنیک هستیم یا اینکه او از ما حرف می‌شنود یا ما از او.

رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به تفاوت تکنیک قدیم و جدید اظهار کرد: قدیم ویرانگر نبوده است بلکه بیشتر سازنده و وسیله بوده است اما تکنیک جدید در ابتدا وجه سازندگی‌اش غلبه داشت. اما همان زمان مخرب، ویرانگر هم بود و کم کم در زمان ما این نسبت و تعادل برهم خورد تا جایی که سازندگی را کمتر می‌توان در آن دید.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: امروز نمی‌توانیم تشخیص دهیم که تکنولوژی با جان زندگی فرهنگ و اخلاق ما چه می‌کند. باید بپذیریم که ویرانگری تکنولوژی در دوران جدید بیش از سازندگی آن غلبه دارد. به طوری که می‌تواند در عرض یک ساعت همه زمین را تبدیل به خاکستر کند.

داوری اردکانی افزود: نمی‌توانیم اثر تخریبی تکنولوژی را نادیده بگیریم برخی می‌گویند پس باید جلوی آن را بگیریم اما اینکه چه کسی و کجا این کار را کند مهم  است. اگر بیرون دایره بودیم چیزهایی انتخاب می‌کردیم که به صلاح بشر باشد اما متأسفانه هم در میدان هستیم و نمی توانیم از آن بگذریم.

وی افزود: البته ما باید به فکر توانایی‌های خودمان بوده و مراقب باشیم که احساس حقارت و ناتوانی نکنیم. در این صورت می‌توانیم حدود امکانات و توانایی‌های خود را تشخیص دهیم.

چهره ماندگار فلسفه در پایان توصیه کرد که بیایید در عمل امتحان کنیم که می‌شود تکنولوژی بد را کنار گذاشت. باید در مقام عمل اراده و فکر داشته باشیم و از خدا بخواهیم ما را درک مواجهه با تکنیک و استفاده بهتر از آن موفق کند.

انتهای پیام/