فاضلی: سینمای کمدی ما به‌سمت فرومایگی حرکت کرده است
خبرگزاری تسنیم: غلامعباس فاضلی (منتقد) معتقد است که سینمای کمدی ما به‌سمت فرومایگی حرکت کرده است. او مسبب اصلی آن را پیمان قاسم‌خانی برشمرد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برنامه «هفت» شب گذشته با حضور غلامعباس فاضلی و شاهین شجری کهن به‌عنوان منتقد به نقد فیلم «طبقه حساس» به‌کارگردانی کمال تبریزی پرداختند.
غلامعباس فاضلی در ابتدای این نشست ضمن خوب قلمداد نکردن فیلم «طبقه حساس» گفت: من کمتر کارگردانی را مثل کمال تبریزی با قریحه خوبِ کارگردانی می‌شناسم که در طول این سال‌ها به قهقهرا رفته باشد. در خصوص فروش خوب فیلم هم باید به این اشاره کنم که این مفهوم در حال حاضر یک خرافه است و این احتیاج به آمار چندانی ندارد. فرض کنید در سال 61 قیمت فروش فیلم 5 تومان بود و الآن 5 هزار تومان است و اگر فیلمی بخواهد به موفقیت این سال برسد باید 8 برابر فروش کند.
فاضلی در رابطه با فیلم‌سازی تبریزی عنوان کرد: این کارگردان از آغاز دهه 80 دچار سندرم انتقاد در فیلم‌سازی‌اش می‌شود؛ یعنی فیلم‌ساز به اینکه تنها انتقاد کند، اکتفا می‌کند. هر فیلمی باید در نهاد خود یک انتقاد داشته باشد و کار هنرمند همین است اما بسیاری از فیلم‌سازان این مفهوم را اشتباه گرفتند. این عارضه در حال نابود کردن کمال تبریزی است. به‌عبارتی دغدغه‌ای به وجود آمده برای اینکه فیلم‌ساز فراموش نشود و مورد توجه قرار بگیرد و به همین دلیل در فیلمش از باقی مسائل غافل می‌ماند. بنابراین بیشتر با موضوع نق زدن کارگردان روبه‌رو هستیم.
این منتقد تشریح کرد: این فیلم در قالب یک فیلم 90 دقیقه‌ای کافی نیست و باید شخصیت‌ها وارد عرصه جدی‌تری شوند. به‌عبارتی قهرمان مسیری را طی می‌کند، شخصیت مخالف و موافق دارد. فیلم‌نامه نویس حق دارد که فیلم‌نامه خودش را به‌شیوه‌ای که می‌خواهد بسازد که حتی چندان وفادار به ساختارهای کلاسیک نباشد اما پرداخت فیلم باید آن‌قدر متقاعد کننده باشد که تماشاگر آن را بپذیرد.
وی افزود: گفته می‌شود فیلم درباره تنهایی است اما می‌بینیم که به‌سمت یک فیلم انتقادی پیش می‌رود. لحن فیلم باید یک‌دست باشد چون تماشاگر اول می‌خندد و در پایان یخ می‌زند و قواعد مرسوم را برهم زده است. در این فیلم رضا عطاران در حد یک تیپ باقی می‌ماند و به شخصیت تبدیل نمی‌شود و بیشتر با یک تیپ روبه‌رو هستیم.
وی با اشاره به خوب بودن فیلم «شیدا» گفت: شیدا یک فیلم انتقادی بود اما در آن با مفاهیمی مثل عشق، جست‌وجو یا رستگاری روبه‌رو هستیم.
فاضلی خاطرنشان کرد: فیلم به سمت و سویی حرکت می‌کند که نشان می‌دهد یک شخصیت یک غیرت کورکورانه دارد و این تا پایان ادامه پیدا می‌کند. فکر نمی‌کنم این آدم با این کار‌ها به‌سمت تنهایی حرکت کند و بیشتر با پرسه‌زنی فیلم‌نامه نویس و کارگردان در صحنه‌های مختلف روبه‌رو هستیم.
وی درخصوص سینمای کمدی بیان کرد: سینمای کمدی ما به‌سمت فرومایگی حرکت کرده و مسبب اصلی آن را پیمان قاسم‌خانی می‌دانم. در طنزهای تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی هرچه شخصیت‌ها پست‌تر بودند، جذاب‌تر به نظر می‌رسیدند، به‌عبارتی شخصیت‌های فرومایه‌ای ترسیم شد که اخلاق و غیره را متوجه نمی‌شوند و به آن می‌خندیم. چاپلین هنوز دیدنی است چون درون این شخصیت مفاهیم اخلاقی و انسانی وجود دارد.
شجری‌کهن: روند نزولی کارگردانان سینمای ایران
شاهین شجری کهن منتقد دیگر برنامه نیز درباره «طبقه حساس» اضافه کرد: فکر کنم سازندگان فیلم هم موافق باشند که «طبقه حساس» کامل نیست. به‌نظرم فقط کمال تبریزی به قهقهرا نرفته و دیگر کارگردانان برجسته هم طی این سال‌ها این روند نزولی را طی کرده‌اند. البته فیلم‌هایی مثل «پاداش» یا «خیابان‌های آرام» هنوز اکران نشده که بررسی کنیم کارگردان چه روندی را طی کرده است. نسبت به فیلم‌های متأخر این کارگردان، «طبقه حساس» اِلمان‌هایی دارد که در خصوص نابود شدن کمال تبریزی صحبت نکنیم.
این منتقد بیان کرد: این خرافه نیست که «طبقه حساس» فروش خوبی دارد چون باید نسبت‌سنجی مناسبی در مقایسه با فیلم‌های دیگر و فروش آن‌ها صورت بگیرد.
شجری کهن درخصوص شخصیت کمالی یادآور شد: این شخصیت نسبت به عواطف انسانی به حاشیه رفته است و در نتیجه مسیری که در فیلم طی می‌کند، به یک عشق پنهان نسبت به همسرش دست پیدا می‌کند. در نیمه اول فیلم با انتقام کمالی روبه‌رو هستیم اما در نیمه دوم فیلم بیشتر تمرکز‌ها روی تنهایی شخصیت است. این انتخابی است که فیلم‌نامه نویس به آن رسیده است. به‌نظرم اهمیتی که پرویز پرستویی در فیلم «مارمولک» دارد، با اهمیتی که رضا عطاران در طبقه حساس دارد، برابرست.
قاسم‌خانی: بازتاب جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنم می‌نویسم
پیمان قاسم‌خانی بازیگر و نویسنده «طبقه حساس» نیز به‌عنوان مهمان تلفنی «هفت» توضیح داد: من بعضی از فیلم‌های آقای تبریزی را ندیدم اما «طبقه حساس» ویژگی داشت که در همان زمان توجهم نسبت به فیلم‌نامه آن جلب شد. در نیمه اول بحث نقد اجتماعی مطرح می‌شود اما به‌تدریج فیلم از آن لحن اولیه خودش خارج و به‌سمت شخصیتی کشیده می‌شود که تمایل به هذیان گویی دارد. علاقه‌مند بودم فیلم‌نامه‌ای بنویسم که از یک تعصب کورکورانه و شلوغی شروع می‌شود و به تنهایی شخصیت کمالی برسد. به‌طور عمد این تصمیم را گرفتم که به‌تدریج و با شیب کند به لحن جنون برسم.
قاسم‌خانی ادامه داد: من نیمه اول فیلم را به‌صورت نمای باز می‌بینم و نیمه دوم را به‌صورت نمای بسته و تمرکز روی شخصیت کمالی در نظر می‌گیرم. تمام شخصیت‌های دیگر فیلم در ارتباط با کمالی معنا پیدا می‌کند و به‌عمد شخصیت بهاره رهنما را حذف کردم تا به جمع‌بندی در خصوص شخصیت کمالی برسیم. من و آقای تبریزی به‌طور عمد از ایجاد موقعیت‌های طنز بیشتر در فیلم دوری کردیم و حتی شوخی‌هایی در فیلم‌نامه بود که خنده‌آور‌تر از فیلم فعلی می‌شد اما ترجیح دادیم به‌نفع لحن فیلم شوخی‌ها را نیاوریم.
فیلم‌نامه نویس «طبقه حساس» در پایان گفت: در نوشتن فیلم‌نامه احساس سردرگمی نداشتم. این نوع شخصیت‌ها و مرد‌ها که به زنان خودشان به‌عنوان ابزار خانه نگاه می‌کنند، برایم آشنا هستند. این فرد ابتدا احساسات خودش را نسبت به همسرش کتمان می‌کند اما از لحظه‌ای که غذا‌ها طعم اولیه خودش را از دست می‌دهد و اعتراض می‌کند، به‌نوعی درحال ابراز دلتنگی برای همسرش است. به‌نظرم نتیجه فیلم و پایان آن منطقی بود. وقتی احساس کنم داستانم می‌طلبد به‌سمت شخصیت‌های این‌چنینی می‌روم و من بازتاب جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنم می‌نویسم.
انتهای پیام/*
