چرا شاه سعودی بندر را از معادلات قدرت حذف کرد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری مرآة الجزیره؛ سرانجام ریسمان سیاه از ریسمان سفید جدا شد، و بعد از گذشت چندین هفته از رواج شایعه‌های متفاوت و اطلاعات ضدونقیض درباره شاهزاده بندر بن سلطان با صدور فرمان ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی سرنوشت این عضو خاندان سعودی هم مشخص شد و وی را از بازی قدرت خارج کردند.

در آغاز فرمان مرخص کردن و خارج کردن شاهزاده بندر از بازی قدرت در عربستان پادشاه این لفظ را به کار برد" بنا به خواست خودش" همین عبارت به سالها خدمت شاهزاده بندر بن سلطان در سمت ریاست سرویس اطلاعات کل عربستان پایان داد، بلکه حتی به زندگی سیاسی بندر هم خاتمه داد.

این فرمان پادشاه عربستان تنها در حکم یک دستور اداری ساده نبود، بلکه در واقع این فرمان به برخی از امور پس‌پرده اختلاف بر سر حاکمیت و قدرت در عربستان هم خاتمه داد، که البته می‌تواند آغازی برای اختلافات دیگر بین گروه‌های موجود در داخل خاندان برای تصاحب قدرت در عربستان سعودی نیز تلقی شود.

فرمان پادشاهی عربستان که به‌موجب آن سرتیپ یوسف بن علی ادریس به عنوان رئیس جدید سرویس اطلاعات کل عربستان منصوب شده است، در واقع به گروه وابسته به شاهزاده سلطان نیز خاتمه داد و دیگر این گروه جایی در معادله قدرت در عربستان نخواهند داشت.

با کنار گذاشته شدن خالد بن سلطان از سمت معاون وزیر دفاع و پس از آن کنار گذاشته شدن بندر بن سلطان از قدرت که دیروز حاصل شد، سلمان بن سلطان معاون کنونی وزیر دفاع عربستان هم رفته رفته خود را مهیا می‌کند تا سمتش را به یکی از فرزندان شاهزاده سلمان ولیعهد و وزیر دفاع عربستان تحویل دهد.

بندر بن سلطان که برای خود در بیشتر احیان وظیفه برعهده گرفتن مسئولیت های کثیف را اختصاص داده بود، شیوه عملکردش به‌گونه‌ای بود که خاندان در تعامل با وی شیوه‌ای خاص را درپیش گرفت، او حتی روابطش را با آمریکا هم‌پیمان اصلی عربستان سعودی بسیار تند قرار داده بود.

 از سال 2006 شاهزاده بندر که به سمت دبیرکل شورای امنیت ملی عربستان منصوب شد، در چهار واقعه مهم سیاسی حضور نداشت که هرباری که غیبت داشت یا مشکلی در درون خاندان حاکم پیش آمده بود، یا عربستان به‌دلیل سیاست‌های وی شکست سیاسی را تجربه کرده بود.

وی آخرین باری که در آن مجدداً به صحنه سیاسی بازگشت در سال 2012 بود، وی به‌همراه دیوید پترائوس رئیس سابق سرویس اطلاعات مرکزی آمریکا "سیا" دیده شد، این آخرین شرط‌بندی سیاسی وی برای ماندن در قدرت بود.

وی در همه پرونده‌های منطقه دخالت داشت، حتی برگ مربوط به فعالیت القاعده در سوریه را به دست گرفت و برای سرنگونی نظام سوریه وارد بزرگ‌ترین معامله عمر خود شده بود.

اما دو ماه قبل پادشاه عربستان با صدور فرمانی حضور و مشارکت اتباع عربستان در هر گروه تروریستی را محکوم کرد که این فرمان پادشاه عربستان به‌منزله شکست برنامه‌های شاهزاده بندر در خصوص پرونده سوریه بود، ازاین‌رو پادشاه عربستان به فکر حذف کامل شاهزاده بندر از فعالیت‌های سیاسی در این کشور گرفت.

این اقدام پادشاه عربستان گامی پیش‌بینی شده بود چرا که نشانه‌هایی دال بر احتمال رخداد چنین واقعه‌ای قابل تصور بود، یکی از این دلایل اقدام شاهزاده بندر چند وقت پیش در خروج از عربستان به‌بهانه عمل جراحی و درمان بود، در آن زمان نهادهای تصمیم گیرنده در ریاض فاش کردند که هدف از این سفر دور نگاه داشتن وی از عربستان و تصمیم گیری‌ها در این کشور بوده است، در آن زمان عربستان سیاست خارجی خود و برخی از سمتهای جدید را در قدرت منصوب کرد.

بعد از تنها مدتی کوتاه بود که پادشاه عربستان مقرن بن عبدالعزیز را ولیعهد خود معرفی کرد، این اقدام تنها ساعاتی قبل از سفر باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا به ریاض صورت گرفت.

در آن زمان علت تأخیر در خصوص اعلام تصمیم نهایی پادشاه عربستان درباره بندر مشخص نشد، حتی به گفت‌وگوهایی که بین ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی، شاهزاده سلطان ولیعهد و مقرن با باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا در ریاض گذشت نیز کسی نپرداخت، آن جلسه به‌مدت 3 ساعت کامل به طول انجامید.

در آن زمان در این باره شایعه‌های بسیاری بر زبان‌ها البته در حد مقامات دیپلماتیک مطرح بود، در این مطالب آمده بود که این دیدار خیلی هم دوستانه نبود، چرا که هنگام استقبال از رئیس جمهوری کشوری بزرگ در حد و اندازه آمریکا یک مقام عالی‌رتبه به استقبال اوباما به فرودگاه ریاض نرفت و در حین خروج اوباما و بازگشت به واشنگتن هم بدرقه مناسبی از وی به عمل نیامد.

چندی پیش خبرها حکایت از بازگشت پیروزمندانه شاهزاده بندر بن سلطان به عربستان سعودی حکایت داشتند، اما با صدور فرمان روز گذشته پادشاه عربستان به این شایعه هم برای همیشه خاتمه داده شد که این بازگشت خیلی هم ظفرمندانه نبوده است.

حال که خبر برکناری شاهزاده بندر مطرح شده است اکنون با یک‌سری پرسش‌های جدی برای مرحله آینده عربستان سعودی مواجه می‌شویم، این‌که قدرت در خاندان آل‌سعود قرار است چگونه توزیع شود؟ سطح روابط عربستان با کشورهای منطقه به چه نحو تغییر خواهد کرد؟ حتی در سطح هم‌پیمان‌های گذشته عربستان آیا شاهد حصول تغییر خواهیم بود؟ آیا شایعه‌ها درباره کناره‌گیری خود ملک عبدالله از قدرت هم صحت خواهد یافت؟ پرونده روابط عربستان و سوریه دستخوش چه تغییراتی خواهد بود؟ درباره روابط بین عربستان سعودی و ایران چه پیش‌بینی می‌شود، حال این‌که چندی پیش خبرهایی از دیدارهای محرمانه بین مقامات ایرانی و سعودی درز کرده بود، آیا در این سطح از روابط هم دگرگونی حاصل خواهد شد؟ آیا این تحولات بر عراق هم تأثیرگذار خواهد بود؟ آیا تأثیری بر مسئله لبنان و انتخابات ریاست جمهوری این کشور خواهد گذاشت؟ آن‌چه دیگر نمی‌توان در آن شک داشت این است که کنار گذاشته شدن شاهزاده بندر بن سلطان یک تغییر ریشه‌ای را در سیاست خارجی عربستان حاصل خواهد کرد، نوع سیاست‌های عربستان سعودی در دوره بندر به‌گونه‌ای بود که از عربستان کشوری ساخته بود تا بسیاری از کشورهای جهان با آن مشکل داشته باشند.

البته کنار گذاشته شدن شاهزاده بندر بن سلطان در نزاع داخل خاندان سعودی هم بی‌تأثیر نخواهد بود، و به این اختلافات که بر سر قدرت است دامن زده خواهد شد، البته با کنار گذاشته شدن گروه فهد و سلطان از معادله قدرت در عربستان و کنار گذاشته شدن احمد از ارکان گروه السدیری و دور شدنشان از معادله ولایتعهدی این امر عربستان را به‌سمت تاریکی خواهد کشاند، تاریکی‌ای که حتی می‌تواند بسیار خونین باشد، البته اگر دولت اصلاحات سیاسی، اقتصادی و قضایی ریشه‌ای را در عربستان انجام دهد، می‌تواند از فروپاشی تخت پادشاهی در این کشور جلوگیری کند.

انتهای پیام/ر*