«رستاخیز»؛ اقتباسی آزاد از عاشورا نه تراژیک و نه حتی حماسی
خبرگزاری تسنیم: ای کاش فیلم‌ساز «رستاخیز» با قید «اقتباسی آزاد از نهضت عاشورا» دست‌کم به عمده مخاطبین سینما می‌فهماند که حسین(ع) و عباس(ع) و اکبر(ع) و قاسم(ع) را در این فیلم جستجو نکنند.
خبرگزاری تسنیم - محمدجواد فارسی:
«روز رستاخیز» هشتمین ساخته احمدرضا درویش است. فیلمسازی که به جز بهترین کارگردانی فجر سال 82 برای «دوئل» و دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه فجر سال 73 برای «کیمیا» از باقی آثارش چندان کامیاب نشد. «دوئل» نقطه عطف آثار این هنرمندِ در خور توجه است که طبیعتاً انتظار مخاطب را نسبت به کارهای بعدی‌اش بالا می‌برد. ورود به عرصه ساخت فیلم تاریخی با گرایش دینی یکی دیگر از پارامترهای هنر متعهد بوده که «درویش» با گام نهادن در این مقوله توانسته است اذهان اهالی هنر و حتی جامعه را به خود و اثرش سوق دهد.
کارگردان مؤلفی که از سال 81 شروع به نگارش «روز رستاخیز» می‌کند و قریب به 3 سال تحقیق و تالیف فیلم‌نامه‌اش طول می‌کشد که این اقدام تحسین‌برانگیز، خود بیانگر عدم شتابزدگی در خلق اثر است. فیلمسازی که آنقدر برای خلق اثرش به ویژه چنین اثر معتنابهی ارزش قائل است که 78هزار کیلومتر از مساحت ایران اسلامی را می‌پیماید و از کاشان و نائین و یزد و کرمان تا چهارمحال و بختیاری و هرمزگان و بوشهر در پی انتخاب لوکیشن مناسب برای به تصویر کشیدن نهضت حسینی علیه السلام می‌گردد؛ نهضتی که رمز بقای اسلام است.
اساسا به نمایش درآوردن موضوع جهان‌شمولی مثل مواجهه حق و باطل در سرزمین مقدس کربلا توسط بزرگترین مردان الهی از طرفی، خبیث‌ترین انسان‌های دوران از طرف دیگر، نیازمند کار جهانی و هنری بین المللی است. چرا که حتی اگر سازنده هم نخواهد، این کار معرف نهضت حسینی، آن هم در روزگاری است که به فرموده رسول خدا(ص) از اسلام جز اسم و از قرآن جز رسمی باقی نمانده بود. شاید انتخاب «استفان واربک» به عنوان سازنده موسیقی فیلم از سوی کارگردان به نوعی توجه به فرامرزی بودن اثر باشد که اتفاقا از اولین حاشیه‌های پروژه، همین انتخاب بود. آهنگساز صاحب اسکار غیرمسلمان که حالا می‌خواهد برای سخت‌ترین و جانگدازترین لحظات تاریخ بشریت که «... ما أعظَمَها وَأعظَمَ رَزِِیَّتَها فِی الإسلام» است، موسیقی خلق کند، ظاهرا بدون هیچ ارادتی به اهل بیت(ع) و قرآن کریم خواهد بود که شاهد این مدعا تفاوت قابل توجه کیفیت نت‌های روز عاشورا با سکانس‌های ماقبل است.
«رستاخیز» در کنار همه مؤلفه‌های خوبی که می‌تواند کار را ماندگار کند، متأسفانه با بی‌توجهی فیلم‌ساز به بعضی مسائل، موجب بروز بازخوردهای متنوع و متعدد شده است که اگر نخواهیم گارد صنفی در حمایت از فیلم‌ساز بگیریم، پاسخی برای این همه دغدغه مقدس نخواهیم یافت. امتناع درویش از به کارگیری مشاور تاریخی، مشاور مذهبی و طراح جنگ‌های تاریخی باعث شده تا ضربه‌هایی مهلک به پیکره این اثر هنری وارد شود، تا جایی که تماشاگر در انتها شاهد ذکر منابع و اسناد تاریخی داستان فیلم نیست.
اگر همه 2 ساعت و 15 دقیقه از 3 ساعت فیلم، مقدمه به تصویر کشیدن روز عاشورا و احتجاج امام حسین(ع) است، پس چرا درست زمانی که فیلم اوج می‌گیرد و به قلّه نزدیک می‌شود، در ساختار و محتوا دچار اعوجاج می‌شود. اگر این اتفاق ناخواسته است، 10 سال عقبه پیش‌ذهنی و تولید چه پاسخی دارد و اگر خواسته است چرا متولیان امر در «وزارت ارشاد» و «سازمان سینمایی» اقدام لازم را به عمل نمی‌آورند و اگر خدای ناکرده این‌گونه است، علت این تساهل‌ها و تسامح‌ها چیست؟
این که تعداد زیادی از بزرگان نظام و مراجع عظام سالها پیش از این با صراحت مخالفت خود را مبنی بر عدم نمایش چهره اولیای دین و شهدای کربلا بیان فرموده بودند که در آثاری چون «ولایت عشق»، «امام علی(ع)»، «مختارنامه» و « روز واقعه» شاهد توجه به این مهم بودیم، چه می‌شود که از مجوز ساخت و پروانه نمایش هم این مقوله هنجارشکن به راحتی عبور می‌کند و حتی تماشاگر دهه آیین سپاس از فیلم‌های انقلاب اسلامی هم چند ثانیه پس از سکانس نهایی - قتلگاه - با دیدن تیتراژ پایانی اقدام به کف زدن می‌کند! ظاهرا این فیلم حتی به قدر یک تراژدی هم تماشاگر را در خود فرو نمی‌برد.
پاسخی که بعضی از مسئولان بر رفع اشکالات جدی «روز رستاخیز» در رسانه‌ها دادند قول حذف کردن صحنه‌هایی بود که به گفته کارگردان از تمثال‌های منسوب به بزرگان شهدای کربلا استفاده کرده بود. سوال بسیار مهم این است که چنانچه سکانس‌های نهایی پروژه که مربوط به قتل شهدای کربلاست حذف شود، اگر به کار لطمه نرساند، پس برای چه این فیلم ساخته شده است و اگر بناست به فیلم لطمه بخورد، پس چرا فیلم اکران شود. آیا همین نگرش‌های کوته‌بینانه نیست که 12 میلیارد بودجه صرف ساخت چنین پروژه‌ای کرده است.
آیا شورای نظارت و ارزشیابی ارشاد و حتی داوران جشنواره هم نمی‌دانند که حرمله، حضرت علی‌اصغر(ع) را کشته است؟ آیا نخوانده‌اند در کتب معتبر از بیان امام باقر(ع) که خون آن شیرخواره مظلوم پس از پاشیده شدن به آسمان توسط سیدالشهداء(ع) به زمین بازنگشت، چه رسد به آنکه روی سُم اسبش بزیزد؛ و مگر نه آن که حضرتش سوار بر ناقه، شیرخواره را مقابل لشکر دشمن بردند؟
آیا تصور فیلم‌ساز از حضرت قاسم سیزده ساله علیه السلام که پایش به رکاب اسب نمی‌رسید و زره قواره بدن مبارکش نبود، بازیگری با محاسن پُر و قامتی رشید آن گونه بود؟
آیا ابالفضل العبّاس علیه السلام هنگام عزیمت برای سقایت از علقمه عمامه بر سر داشت؟ و آیا هنگام جداشدن دستان مبارکش و منشق شدن رأس انورش، مانند کاراکترهای «گلادیاتور» و «تروا» و امثالهم جیغ و نعره کشیدند یا فریاد «والله إن قَطَعتُموا یَمینی...» سردادند.
اگر فرمودند «أشبَهُ النّاس بِرَسولِک خَلقاً و خُلقاً» یعنی شبیه‌ترین مردم به رسول خدا که هرگاه دلتنگش می‌شدند به جمال انور علی‌اکبر علیه السلام نگاه می‌کردند و یکی از مهمات عاشورا همین بود که پیرمردهای لشکر کوفه و شام با دیدن او یاد رسول خدا افتادند، آیا به تصویر کشیدن جمال مبارک این شاهزاده نمی‌تواند به نوعی به تصویر کشیدن جمال حضرت رسول(ص) باشد؟ آیا خیمه دارالحرب برای جمع‌آوری بدن‌های مطهر شهدا نبوده است. چرا این بدنها انتقال نیافت؟ آیا جناب حربن یزید ریاحی پس از آغاز جنگ به خیام حسینی علیه السلام پیوست؟
می‌بینیم که غرب، اوّلا افسانه‌سازی و اسطوره‌پردازی می‌کند و از هیچ، چیزی می‌آفریند با باورپذیری بسیار بالا در ردّ حقیقت. دوم آنکه از منابع اسلامی و حتی شیعی بهره گرفته و در ژانر تخیلی تولیداتی دارد و موجب جذب دایره وسیعی از مخاطبین در سرتاسر دنیا می‌شود.
آیا ما از منابع غنیّ تاریخی و عقیدتی که در اختیار داریم به درستی بهره می‌بریم؟ آیا راهیابی «روز رستاخیر» در عرصه بین الملل موجب تحریف در شناساندن امام حسین علیه السّلام نمی‌شود، با قاب‌بندی‌هایی که خروجی‌اش معرفی شخصیتی ضعیف و ناتوان است و برعکس، قاب‌هایی که از دشمنان اسلام دیده می‌شود مولّد صلابت و عزم راسخ و عقیده خلل‌ناپذیر!
نبودِ محتوای کافی در متن‌های ابتدا و انتهای فیلم که بار بخش بزرگی از فلسفه قیام حسینی و ترسیم اوضاع اجتماعی- سیاسی وقت را به دوش دارد نیز بر ضعفهای اثر می‌افزاید. ای کاش فیلم‌ساز با قید «اقتباسی آزاد از نهضت عاشورا» دست‌کم به عمده مخاطبین -که می‌دانیم غالبا اهل فن نیستند- می‌فهماند که حسین‌تان را، عباس‌تان را، اکبر و قاسم و اصغرتان را در این فیلم جستجو نکنید...!
انتهای پیام/
