جایزه به «رستاخیز» در پایان دوران تعارف در سینما

خبرگزاری تسنیم-مهدی قادری:

شاید برای بیان این حرف‌ها قدری دیر شده باشد اما حرف‌هایی است که بالأخره باید زده شود. نمی‌شود به بهانه دیر شدن، سکوت کرد. امسال سال، بسیاری از بزرگان سینما نبود. این برای چندمین سال بود که به اذهان این تداعی می‌شد که دوران آنان به پایان رسیده است. از نقد متروپل به خاطر سال‌های گذشته کیمیایی گذر شد. اشباح و 50 قدم آخر با کف و سوت اعتراضی برخی از تماشاچیان مواجه شد. چیزی که پوراحمد در نشست رسانه‌ای خود زبان به گله از آن گشود. فرهادی هم این مدل اعتراض را پسندیده ندانست. نشست رسانه‌ای دو فیلم دیگر هم برگزار نشد و کیمیایی و مهرجویی به میان منتقدان و خبرنگاران نیامدند. هنوز بحث‌ها در میان هنرمندان و منتقدان سینمایی که اشکالات جدی در فرم و محتوا متوجه آخرین ساخته درویش کرده بودند، وجود داشت که با حمایت عجیب وزیر ارشاد از این فیلم یک ابهام و شوک عجیب وارد میدان شد.

هنوز ماه‌ها به آماده شدن نسخه نهایی فیلم «رستاخیز» باقی‌مانده بود که خبر نمایش چهره‌های برخی از اهل‌بیت حضرت حسین(ع) در این فیلم با واکنش جدی و البته منفی علما و مراجع عظام تقلید مواجه شد. هنوز چند روز از نمایش نسخه نهایی فیلم «رستاخیز» در سی‌ودومین جشنواره فیلم فجر نگذشته بود که باز هم نمایش چهره حضرت عباس(ع)، حضرت علی‌اکبر(ع) و چند تن دیگر از به شهادت رسیدگان خاندان بنی‌هاشم آن هم با عدم رعایت جزئیات اسنادی مورد انتقاد جدی چند تن از مراجع عظام تقلید قرار گرفت.

رستاخیز که روی پرده رفت، قرائتش از واقعه عاشورا که با گوشت و پوست شیعیان پیوند خورده بود، متفاوت و عجیب جلوه می‌کرد. کسی برای دیدن چهره حضرت عباس(ع) یا چند نفر دیگر به سینما نیامده بود. خیلی‌ها با هدف مرور خاطرات خوب از «مختارنامه»، «معصومیت از دست رفته»، «روز واقعه» و ... به سینما آمده بودند. نظر جمیع آن‌ها بعد از تماشای آخرین ساخته احمدرضا درویش این بود: «درویش سینمای تاریخی، درویشی که می‌شناسیم نیست». نقدها خیلی جدی‌تر از قائل شدن به توجیه «تفاوت مدیوم سینما و تلویزیون» بود. توجیهی که بعد از نشست خبری فیلم «رستاخیز» در دهان‌ها می‌چرخید. اما گویا درویش، در سینمای تاریخی چیز زیادی برای عرضه نداشت.

فیلمی که کارگردانان بزرگ هم به آن خرده‌های جدی می‌گرفتند، برنده بیشترین سیمرغ‌های جشنواره سی ودوم فیلم فجر شد. اهمیت دو جایزه اصلی در جشنواره فجر از همین اعلام جوایز دو بخش کارگردانی و بهترین فیلم در دقیقه‌های پایانی اختتامیه قابل برداشت است. وقتی نام رستاخیز برای دریافت سیمرغ بهترین کارگردانی مطرح شد، بسیاری از منتقدان با خود گفتند که حتماً قصد داوران از مطرح کردن نام درویش، مسائلی دیگر و احترام به پیشکسوتان سینما بود. این‌ها را فارغ از اشکال به دیگر جوایز آن فیلم عنوان می‌کردند. کار که به اعلام دو برگزیده در بخش بهترین فیلم رسید باز هم این گمانه در ذهن برجسته شد که هیئت داوران با دو کارگردان بزرگ سینما «رودربایستی» دارد. «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» فیلمی خوش‌ساخت با محتوایی قابل توجه بود. اما وقتی «رستاخیز» برای بار چندم و این بار با برند بهترین فیلم معرفی شد، درک آن بسیار سخت بود.

این اوج نگاه تعارف‌بردار با نام‌های بزرگ سینمای ایران در جشنواره امسال بود، با غفلت از اینکه دوران صرف نام‌های بزرگ گذشته است. سالن برج میلاد در روزهای برگزاری جشنواره صریح‌ترین و عینی‌ترین تصویر از امروز سینمای ایران بود. سینمایی که دوران تعارف‌هایش گذشته است. منتقدان بی‌‌رحمی که دیگر تیتراژ فیلم‌ها را نگاه نمی‌کنند. اما ظاهراً هیئت داوران هنوز به تیتراژ فیلم‌ها جایزه می‌داد.

ملاک هیئت داوران برای انتخاب «رستاخیز» و خط خوردن چند فیلم خوب دیگر چه بود؟ راز کار درویش چه بود که از سویی نقد جدی در محتوا و فرم را با خود به یدک می‌کشید و از سوی دیگر با انبوه سیمرغ‌های جشنواره سی‌ودوم مواجه شد؟ سیمرغ‌هایی که بسیاری از هنرمندان، سینماگران و رسانه‌ها پایان خوبی برای یک جشنواره خوب قلمداد نکردند. این برای چندمین بار بود که رضاداد، هزینه یک داوری را می‌داد. چندی قبل هم، او با اعتراض برخی از منتقدان، رسانه‌ها و اهالی سینما مواجه شده بود. اعتراضی که نشأت گرفته از عدم راه‌یابی ابتدایی «شیار143» به بخش مسابقه جشنواره فجر بود. داوری‌ای که ظاهراً رضاداد در آن هیچ تقصیری نداشت. هزینه‌های داوری برای رضاداد خود بخش دیگری از ماجرای جالب جشنواره سی‌ودوم فجر شده بود.

با همه نقص‌های هنری، فرمی، سندی و محتوایی متعدد، موضوع نمایش چهره حضرت عباس(ع) کجای کش‌مکش‌های «رستاخیز» درویش قرار بگیرد بهتر است؟ آیا وجود تعلقات فردی و سینمایی خاص، قضاوت درستی در توجیه اهدای سیمرغ‌های جشنواره سی‌ودوم به «رستاخیز» است؟ آیا این قضاوت درست است که «سیمرغ»‌های درویش نتیجه یک تعارف دولتی بود؟

انتهای پیام/