افزایش ۲ میلیون بشکه‌ای تولید نفت ایران تا سال ۲۰۱۶

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، نادر حبیبی دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکترا از دانشگاه ایالتی میشیگان است. وی در حال حاضر عضو هیأت علمی دانشگاه براندیس در ایالت ماساچوست آمریکاست. او مدرس دروس اقتصاد خاورمیانه، اقتصاد خرد، آمار برای تحلیل اقتصادی و... در دانشگاه مذکور است.
حبیبی متولد سال 1339 در همدان و مولف کتاب «فساد اداری و روشهای مبارزه با آن» است. حوزه‌های مطالعاتی و تحقیقاتی وی، اقتصاد کشورهای خاورمیانه و اقتصاد بخش عمومی است.
این استاد دانشگاه معتقد است، افزایش تولید نفت توسط ایران پس از لغو تحریم ها، اولا به تعدیل قیمت جهانی نفت در دو سال آینده کمک خواهد کرد و ثانیا، ریسک ناهماهنگی در درون اوپک را که می تواند منجر به افزایش تولید عربستان و کاهش موقت قیمتها شود، افزایش خواهد داد.
او بر این باور است که ایران می تواند ظرفیت تولید خود را تا سال 2016 به 4 تا 4.5 میلیون بشکه در روز برساند احتمالا همزمان با افزایش صادرات نفت ایران در سال های 2014 و 2015، مجموع تولید نفت اوپک نیز افزایش خواهد یافت.
عضو هیأت علمی دانشگاه براندیس در ایالت ماساچوست آمریکا در پیش بینی های خود از احتمال تکرار عمل عربستان در جریان جنگ ایران و عراق خبرداد که طی آن، این کشور با افزایش تولید نفت خود سعی کرد تا  موجبات لطمه زدن به درآمدهای نفتی ایران فراهم کند و در عمل ، قیمت نفت را برای صدمه به ایران پایین آورد.
دیگر نظرات این استاد ایرانی مقیم آمریکا را در گفت وگو با خبرگزاری تسنیم در ادامه می خوانید:

* تحریم نفت ایران و آغاز مسابقه جایگزینی بین اعضای اوپک 

تسنیم: روند سالهای اخیر صادرات نفت ایران را چطور ارزیابی می کنید؟
بازار جهانی نفت ناچار خواهد بود به این موضوع توجه کند که توافق هسته ای ژنو چه تاثیری بر صادرات نفت ایران می گذارد. در طی 2 سال گذشته، ایران تحت فشار تحریمهای غرب قادر نبوده مشتریان جدیدی برای نفت خود بیابد و مشتریان فعلی نیز برای کاهش خرید نفت از این کشور تحت فشار قرار داشته اند. در نتیجه، صادرات روزانه نفت ایران از 2.5 میلیون بشکه در دسامبر 2011 به زیر یک میلیون بشکه در نوامبر 2013 کاهش یافته است.
بر این اساس، ایران میزان کل تولید نفت خود را از 3.53 میلیون بشکه در روز در ماه دسامبر 2011 به 2.71 میلیون بشکه در نوامبر 2013 رسانده است.
اما طی دو سال گذشته، افزایش تولید نفت دیگر کشورهای عضو اوپک نظیر عربستان و عراق عمدتا جایگزین نفت ایران در بازار جهان شده است. تولید کنندگان غیر عضو اوپک نظیر امریکا نیز در این بازه زمانی توانسته اند میزان تولید خود را افزایش دهند.
برخلاف پیش بینی های داخلی، کاهش صادرات نفت ایران نه تنها موجب کمبود نفت در بازار نشد، بلکه قیمتها در این دوره با کاهشی اندک نیز مواجه شدند. قیمت نفت برنت در طی 2 سال اخیر 3 درصد کاهش یافته و از 111 دلار و 36 سنت در سال 2011 به 108 دلار و 2 سنت در سال 2013 رسید.

* افزایش 5 تا 10میلیارد دلاری درآمد دولت با لغو محدودیتهای پتروشیمی 

تسنیم: مذاکرات اخیر تا چه حد می تواند این شرایط را تغییر دهد؟
کاهش تولید نفت ایران منجر به کاهش قابل توجه درآمدهای نفتی دولت و بروز مشکلات اقتصادی برای شهروندان ایرانی شده است. همچنین کاهش درآمدهای نفتی منجر به کاهش ارزش ریال در دو سال گذشته شده است. بنابراین جای تعجب نیست که مقامات ایرانی مشتاق انجام مذاکرات برای توافق هسته ای و افزایش میزان صادرات نفت خود باشند. در حالی که توافق هسته ای ژنو به ایران اجازه نمی دهد میزان صادرات نفت خود را افزایش دهد، اما محدودیت ها در زمینه صادرات محصولات پتروشیمی ایران را لغو می کند که می تواند درآمد دولت ایران را 5 تا 10میلیارد دلار افزایش دهد.
بلافاصله پس از انعقاد توافق ژنو ، وزیر نفت ایران از اعضای اوپک خواست تا برای افزایش مجدد تولید نفت ایران جا باز کنند. سهمیه فعلی تولید نفت ایران در اوپک 3.33 میلیون بشکه در روز است که معادل 13.4 درصد کل تولید سازمان بدون احتساب تولید عراق محسوب می شود. تا نوامبر 2013، تولید واقعی نفت ایران 2.71 میلیون بشکه در روز بوده است که معادل 10.2 درصد کل تولید اوپک، به استثنای عراق در ان ماه بوده است.
اگر تولید نفت عراق نیز محاسبه شود، سهم واقعی ایران از تولید اوپک تنها 9.16 درصد خواهد بود که به میزان قابل توجهی کمتر از میزان سهمیه اش است. متعاقبا، اگر ایران میزان تولید خود را به 3.33 میلیون بشکه در روز افزایش دهد، یا باید دیگر اعضای اوپک تولید خود را کاهش دهند یا سقف کل تولید اوپک باید افزایش یابد که این اقدام ریسک کاهش قیمت را به دنبال خواهد داشت.
به علاوه، زنگنه هشدار داده است که ایران قصد دارد به محض لغو تحریم ها میزان تولید خود را به 4 میلیون بشکه در روز افزایش دهد. در این صورت اگر اوپک بخواهد میزان کل تولید خود را ثابت نگاه دارد، دیگر اعضا باید میزان تولید خود را بیشتر کاهش دهند.

تسنیم: تا چه حد این تلاش ایران برای افزایش تولید واقع گرایانه و شدنی است؟
هرچند ایران ظرفیت فنی افزایش یک میلیون بشکه ای تولید نفت خود در کوتاه مدت را دارد، اما توافق ژنو میزان صادرات نفت ایران را به سطح فعلی محدود کرده است. این بدان معناست که حتی اگر ایران میزان تولید خود را نیز افزایش دهد، صادرات این کشور لزوما افزایش نخواهد یافت.
بنابراین هرگونه افزایش تولید نفت ایران در این دوره شش ماهه هیچ تاثیری بر عرضه جهان نفت نخواهد داشت. اما اگر ایران و 1+5 به توافقی نهایی دست یابند. تحریمهای صادرات نفت ایران برداشته خواهد شد. در این صورت، دیگر اعضای اوپک باید تصمیم بگیرند که چگونه تولید خود را با افزایش تولید ایران وفق دهند.

* تلاش ایران برای جذب سرمایه گذاریهای بین المللی در حوزه نفت برای رفع چالشهای فنی

تسنیم: در بحث افزایش صادرات نفتی تنها محدودیتهای تحریمی حاکم است یا عوامل دیگری نیز در این میان نقش دارند؟
از عوامل اثرگذار در این میسر، چالشهای فنی است. در حالی که چالش های فنی میزان تولید نفت ایران را در کوتاه مدت به زیر 4 میلیون بشکه در روز محدود خواهد کرد، این کشور در تلاش است تا سرمایه گذاری بین المللی را به بخش نفت و گاز خود جذب کند. این سرمایه گذاری ها می توانند ظرفیت تولید نفت ایران را در طی دو سال آینده یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
عدم دسترسی به تکنولوژی های پیشرفته مورد استفاده در بخش بالادستی یکی از عوامل اصلی کاهش ظرفیت تولید نفت ایران در سال های اخیر بوده است. دولت روحانی تلاش می کند تا این روند را تغییر دهد و پای شرکت های نفتی بین المللی را به ایران باز کند. وزارت نفت ایران در حال تهیه پیش نویس قراردادهای جدیدی است که قرار است با دارا بودن انگیزه های بیشتر، شرکت های غربی را بیشتر به سرمایه گذاری در ایران تشویق نماید.

* ایران می تواند ظرفیت تولید خود را تا سال 2016 به 4 تا 4.5 میلیون بشکه در روز برساند

تسنیم: پیش بینی شما از آینده نفتی ایران با روند مذکور چیست؟
اگر این مشوق ها موثر واقع شوند، ایران می تواند ظرفیت تولید خود را تا سال 2016 به 4 تا 4.5 میلیون بشکه در روز برساند.
انتظار نمی رود که حجم صادرات نفت ایران در نیمه اول سال 2014، افزایش یابد، اما در نیمه دوم امسال، میزان تولید ایران ممکن است نیم میلیون تا یک میلیون بشکه در روز اضافه شود.
به علاوه، تا سال 2016، تولید نفت ایران و ظرفیت صادرات این کشور می تواند یک میلیون بشکه دیگر اضافه شود.

* احتمال افزایش تولید موقت نفت توسط عربستان

تسنیم: بازار جهانی نفت و به خصوص اعضای اوپک چه واکنشی به این افزایش نشان خواهند داد؟
بعید به نظر می رسد که دیگر اعضای اوپک به راحتی خود را با افزایش تولید ایران وفق دهند و حاضر شوند سهم بیشتری از بازار را به تهران واگذار کنند. عراق قصد دارد میزان تولید خود را افزایش دهد. لیبی نیز تلاش می کند بر اعتصابات کارکنان بخش نفت خود و ناآرامی های سیاسی در این کشور که میزان تولید نفت آن را در سال 2013 کاهش داد فائق آید، هرچند که وضعیت در لیبی همچنان نامشخص باقی خواهد ماند.
در نتیجه، تنها عضو اوپک که به طور واقع بینانه می تواند تولید خود را در واکنش به افزایش تولید ایران و دیگر اعضا کاهش دهد، عربستان است. اما تنش های ژئوپلتیک بین ایران و عربستان از سال 2011 تاکنون افزایش یافته است. دو کشور در لبنان، سوریه و عراق درگیر جنگ نیابتی با یکدیگر هستند و دولت سعودی مخالفت خود را با توافق هسته ای ژنو علنا اعلام کرده است. هرگونه مذاکرات در سطح اوپک برای تنظیم مجدد سهمیه تولید اعضا در سال 2014، احتمالا ادامه دار خواهد بود و رسیدن به این توافق با دشواری فراوان صورت خواهد گرفت. بنابراین، احتمالا همزمان با افزایش صادرات نفت ایران در سال های 2014 و 2015، مجموع تولید نفت اوپک نیز افزایش خواهد یافت.
اگر تنشهای موجود بین ایران و عربستان ادامه یابند، عربستان ممکن است برای لطمه به درآمدهای نفتی ایران تولید خود را به طور موقت افزایش دهد. عربستان مشابه این اقدام را در جنگ ایران و عراق انجام داد و برای آسیب زدن به ایران و همچنین به منظور تنبیه سایر اعضای اوپک که مازاد بر سهمیه رسمی خود نفت تولید می کردند، قیمت نفت را پایین آورد. به همین دلیل است که عربستان همواره یک الی دو میلیون ظرفیت تولید مازاد خود برای خودش حفظ می کند.

* میزان کل تولید نفت کشورهای غیر عضو اوپک از سال 2013 تا 2018، 6 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت

تسنیم: همزمان با این تحولات در داخل اوپک تولید نفت در خارج از اوپک چه روندی را دنبال خواهد کرد؟
افزایش تولید نفت اوپک در دو سال آینده احتمالا با افزایش تولید در کشورهای غیرعضو همراه خواهد بود. آمریکا از کشورهایی است که در حال افزایش میزان تولید نفت خود است. پیش بینی های دراز مدت آژانس بین المللی انرژی نشان می دهد که میزان کل تولید نفت کشورهای غیر عضو اوپک از سال 2013 تا 2018، 6 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت.
آژانس بین المللی انرژی انتظار ندارد که میزان تقاضا در این دوره به همین میزان افزایش یابد. در نتیجه قیمت نفت خام در چند سال آینده احتمالا ثابت خواهد ماند و یا پایین خواهد آمد.

تسنیم: افزایش تولید نفت از سوی ایران چه تأثیری بر این معادلات خواهد داشت؟
افزایش تولید از سوی ایران پس از لغو تحریم ها اولا به تعدیل قیمت جهانی نفت در دو سال آینده کمک خواهد کرد و ثانیا ریسک ناهماهنگی در درون اوپک را که می تواند منجر به افزایش تولید عربستان و کاهش موقت قیمت ها شود، افزایش خواهد داد.

گفت وگو از: مریم سلیمی

انتهای پیام/