توافقنامه موقت هسته‌ای با ایران تمدید خواهد شد

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، مارک فیتپاتریک، کارشناس مسائل هسته‌ای در این اندیشکده معتقد است که هدف آمریکا آن است که با استمرار توافقنامه موقت حداقل برای یک دهه پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند.

به باور وی، از تنش‌های کنونی برای توصیف توافقنامه هسته‌ای ایران که در 24 نوامبر امضا شد، می‌توان استفاده کرد. با اجرای این توافقنامه از 20 ژانویه، گسترش توانمندی‌های هسته‌ای ایران برای مدت شش ماه متوقف می‌شود و ذخیره گاز اورانیوم 20 درصد غنی شده در مسیر امحاء قرار می‌گیرد. همزمان اتحادیه اروپا ممنوعیت بیمه و نقل و انتقال وضع شده بر صادرات نفت ایران را بر می‌دارد و نیز تحریم‌های وضع شد بر تولیدات پتروشیمی، طلا و دیگر فلزات گران قیمت را نیز به حالت تعلیق در می‌آورد. آمریکا نیز امروز برخی از تحریم‌های خود را برمی‌دارد و اولین بخش 550 میلیون دلاری درآمد‌های نفتی ایران را که در حساب‌های بانکی خارجی مسدود شده است تا 1 فوریه به این کشور بازمی‌گرداند.

جزئیات اجرای توافقنامه، که چندین هفته شکل دادن به آن به طول انجامید، هنوز اعلان نشده است. همانطور که در مذاکرات دیپلماتیک مرسوم است، جزئیات در یک گزارش 30 صفحه‌ای تنظیم می‌شود که تنها زمانی که همه اطراف مذاکره موافقت کنند، منتشر می‌شود.  جای تعجب نیست که برخی از منابع دولتی مدعی شده‌اند که ایران در برخی موارد کلیدی کوتاه آمده است، از جمله شرایطی که بر اساس آنها سانتریفیوژ‌های از کار افتاده می‌توانند تعویض شوند. کاخ سفید همچنین خلاصه‌ای از تفاهمات فنی اجرای توافقنامه موقت را منتشر کرده است.

توافق بر سر این جزئیات، که روز 12 ژانویه به امضا رسید، مانع حرکت مجلس سنای آمریکا به سمت تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران شد. با توجه به مخالفت 59 تن از 100 سناتور، که 16 نفر از ایشان دموکرات بودند، لایحه‌ای که توسط رابرت منندز ریاست کمیسیون امور خارجی سنا و سناتور مارک کرک جمهوری خواه طرح شد، متوقف گردید و دولت اوباما به این نتیجه رسید که دیپلماسی ممکن است در برابر سر و صداهای سیاسی، شکست بخورد. این لایحه به دنبال آن بود که صادرات نفت ایران را ظرف مدت دو سال به نزدیک صفر برساند و مجازات‌هایی را برای دیگر صنایع تعیین کند و از سوی دیگر اختیارات ریاست جمهوری در این امور را محدود سازد.

سناتورهایی که از لایحه منندز ـ کرک حمایت می‌کنند بر این باورند که بازی کردن نقش «پلیس بد» اهرم فشار دولت اوباما در قبال ایران را تقویت می‌کند، اما باراک اوباما نگران است که عکس این ماجرا رخ دهد. از نگاه ایران تصویب تحریم‌های جدید، به منزله نقض توافقنامه موقت است. هر چند که تحریم‌های جدید مطرح شده در این لایحه تا چندی دیگر اجرا نخواهند شد، اما در مجموع لایحه اهداف جدیدی را مطرح می‌کند که برای مثال شرایط جدیدی را برای آزمایش‌های موشکی وضع می‌کند و این مطالبه غیر ممکن را مطرح می‌سازد که هرگونه توافق نهایی همه ظرفیت‌های غنی سازی از ایران را بگیرد. نمایندگان مجلس ایران چندی است که خود را برای اقدام متقابل آماده می‌کنند و خواهان آن شده‌اند که ظرفیت غنی سازی کشور به 60 درصد برسد؛ که قرار است به عنوان سوخت برای زیردریایی‌های هسته‌ای استفاده شود که هنوز هم وجود خارجی ندارند. سخنگوی کاخ سفید گفت که لایحه منندز ـ کرک چیزی نیست جز «رأی مثبت به جنگ».

پس از آنکه اوباما دموکرات‌های سنا را در 16 ژانویه در کاخ سفید جمع کرد تا در مورد پیامد‌های لایحه مذکور صحبت کند، برخی از سناتورها که به آن رأی مثبت داده بودند، رأی خود را پس گرفتند. همزمان، هری رید، رهبر جناح اکثریت مجلس، روی این لایحه متمرکز شده است بدون آن که بخواهد رأی مثبت برای آن جمع کند. اگر مجلس نمایندگان که تحت رهبری جمهوری خواهان قرار دارد، بخواهد با تصویب دوباره یک اقدام تحریمی به مجلس سنا فشار وارد کند، رید، که سابقه بلند بالایی در لجاجت و خود سری دارد، بدون هیچ شکی در برابر این اقدام مجلس نمایندگان مقاومت خواهد کرد.

سناتورهای دموکراتی که لایحه منندز ـ کرک را امضا کردند، در حمایت از اسرائیل و لابیست‌های وی چنین کردند. موضع گرفتن در برابر ایران، به لحاظ سیاسی منفعت به همراه دارد. هر چند که بیشتر روزنامه‌های مهم آمریکایی و حتی برخی از روزنامه‌های ایرانی، از فرصت دادن به دیپلماسی و اجازه پیشرفت مذاکرات حمایت کردند، اما بسیاری از قانون گذاران توجه جدی به این ماجرا ندارند. چند سال پیش از این در جمعی از نمایندگان کنگره آمریکا به سخنرانی در مورد برنامه هسته‌ای ایران پرداختم که پس از سخنرانی یکی از حضار، که از نظر من لیبرال بود، نزد من آمد و اینگونه برداشت و نظر خود را در مورد سخنرانی من اعلان کرد: «به نظر می‌رسد که نکته اصلی شما آن است که ایران غیر قابل اعتماد است؟» خوب بله چنین است، به همین دلیل است که اقدامات تأییدی وضع می‌شود. همچنین مسائل بسیار دیگری نیز در این باره وجود دارد. این ماجرا مرا اندکی آزرده خاطر کرد و به این نتیجه رسیدم که باید بیشتر روی نحوه سخنرانی خود کار کنم.

پلیس‌های بد آمریکایی و اسرائیلی، تنها تهدید بالقوه‌ برای توافقنامه موقت نیستند. اقدام متقابل مجلس نمایندگان ایران می‌تواند گردابی را ایجاد کند که دیپلماسی را در خود فرو می‌برد. مسکو می‌تواند تنش ایجاد کرده و اوضاع را متشنج کند. برای مثل اگر روسیه و ایران طرح «نفت در برابر کالا» را اجرا کنند، که از این طریق روسیه می‌تواند نفت ایران را وارد بازار کند، این ماجرا می‌تواند فشار سیاسی در واشنگتن را برای متوقف کردن روند برداشته شدن تحریم‌ها، بالا ببرد. همچنین این خطر وجود دارد که اگر مذاکرات باقی مانده برای رسیدن به توافقنامه جامع، پیشرفتی نداشته باشد، فشار سیاسی در هر دو طرف بالا رفته و به جایی برسد که نتوان در برابر آن مقاومت کرد.

هنگامی که به اوباما فرصت 50 ـ 50 داده شد تا به توافق جامع با ایران برسد، وی بسیار خوش‌بین بود. چرا که برای آمریکایی‌ها، انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها رسیدن به یک توافق نهایی، یعنی وضع محدودیت‌های جدی بر توانمندی‌های هسته‌ای ایران. در حداقل‌ترین حالت ممکن، تهران می‌بایست شمار سانتریفیوژ‌های خود را به 3 تا 4 هزار دستگاه کاهش دهد (که در حال حاضر 19 هزار دستگاه است)، سایت غنی سازی فردو را تعطیل کند و یا راکتور اراک را با تأسیسات دیگری که ایزوتوپ‌های پزشکی تولید می‌کنند تعویض کرده یا آن را به گونه‌ای تغییر دهد که به سمت تولید سوخت سلاح هسته‌ای پیش نرود. غرب خواهان آن است که این محدودیت‌ها حداقل برای یک دهه با بیشتر ادامه یابد. از سوی دیگر ایران تا کنون در برابر تعطیلی هرگونه تأسیسات یا از گردش خارج کردن دستگاه‌های سانتریفیوژ خود، به شدت مقاومت کرده است. برای بازگرداندن برنامه هسته‌ای خود به موقعیتی نزدیک به شرایطی که مطلوب غرب است، تهران خواهان برداشته شدن همه تحریم‌ها است، چیزی که کنگره کنونی آمریکا بعید است بپذیرد.

بهترین نتیجه قابل پیش‌بینی تمدید توافقنامه موقت است، چنانچه که گری سامور، یکی از مقامات پیشین هسته‌ای کاخ سفید در جریان نشست گفتگوی منامه در ماه دسامبر گذشته پیش‌بینی کرد. این تمدید مدت توافقنامه همراه با افزایش محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود و بالتبع برداشته شدن هر چه بیشتر تحریم‌ها. حتی اگر توافقی جامع امضا نشود، دیپلماسی همچنان ادامه خواهد یافت.

انتهای پیام/