چامسکی؛ رسانه، قدرت، نئولیبرالیسم و جاسوسی‌های آمریکا
خبرگزاری تسنیم: زبان‌شناس و نظریه پرداز بزرگ آمریکایی تشریح نظریات خود درباره افشاگری جاسوسی‌های آژانس امنیت ملی آمریکا، آینده رسانه‌ها، نئولیبرالیسم در سیستم آموزشی و کارکردهای اصلی دولت و البته اینکه جهان به سوی مرگ پیش می‌رود پرداخت.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم؛ نوام چامسکی، نظریه‌پرداز سیاسی و دانشمند زبان‌شناسی، در 85 سالگی هنوز هم به عنوان یک فعال پرکار و متخصص در بسیاری از حوزه‌ها فعالیت می‌کند. وی در مصاحبه‌ای با پایگاه اینترنتی سالن (salon.com) به تشریح نظریات خود درباره افشای جاسوسی‌های آژانس امنیت ملی آمریکا، آینده رسانه‌ها، نئولیبرالیسم در سیستم آموزشی و کارکردهای اصلی دولت و البته اینکه جهان به سوی مرگ پیش می‌رود، پرداخت.
افشاگری‌های سال جاری درباره دامنه جاسوسی‌های دولتی یقینا اولین افشاگری‌هایی نیستن که توجهات را معطوف به جاسوسی‌های دولتی کرده‌اند. آیا درباره افشاگری‌هایی که علیه آژانس امنیت ملی آمریکا شده است مسأله‌ای ویژه و یا منحصر بفرد وجود دارد؟
نوام چامسکی: در اصل این رویداد اتفاقی جدید نیست. چیزهایی به مانند این از گذشته‌های دور وجود داشته‌اند. اما دامنه و ماهیت جاه‌طلبانه این جاسوسی‌ها و کنترل‌ها چیز جدیدی است. البته باید چنین چیزی نیز انتظار داشت. تاریخ این امر به زمان‌های دور برمی‌گردد. برای مثال، اگر به یک قرن پیش و به زمان پس از حمله آمریکا به فیلیپین – تهاجمی ظالمانه که صدها هزار نفر را به کام مرگ کشاند – بروید، آمریکا برای ایجاد جوی آرام دچار مشکل شده بود. شما چه کاری برای کنترل جمعیت به منظور اجتناب از یک خیزش ملی‌گرایانه دیگر انجام می‌دهید؟
آلفرد مک‌کوی، محقق فیلیپینی در دانشگاه ویسکونسین، تحقیق جالبی را درباره این امر انجام داده و نشان داده است که آمریکا از پیچیده‌ترین تکنولوژی روز برای ایجاد یک سیستم گسترده جاسوسی، کنترل و اخلال به منظور تضعیف هر نوع مخالفت سیاسی و نیز تحمیل کنترل‌هایی بسیار شدید بر روی مردم استفاده کرده. این سیستم به مدتی طولانی و نیز به انحاء مختلف در فیلیپین ادامه داشته و مردم این کشور هنوز هم از آن رنج می‌برند. اما وی بدین امر اشاره دارد که این تکنولوژی به سرعت وارد آمریکا نیز شد. دولت ودرو ویلسون چندین سال بعد از این ابزار استفاده کردند. بریتانیایی‌ها از این ابزار استفاده کردند.
آیا به نظر شما افشاگری‌ها درباره جاسوسی‌ها منجر به این امر شده که افکار عمومی آمریکا درباره فعالیت نهادهای دولت و نیز چگونگی استفاده از تکنولوژی به فکر فرو رود؟
نوام چامسکی: دولت‌ها سیستم‌های قدرت هستند. آنها سعی دارند که قدرت خود را قوام بخشیده و بر جمعیت استیلاء یابند و با استفاده از هر وسیله ممکن به تعقیب این اهداف خواهند پرداخت. هم‌اکنون این ابزار بسیار گسترده و پیچیده هستند و ما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که این روند ادامه یابد. بنابراین برای مثال، اگر مجلات تکنولوژی را مطالعه کنید متوجه خواهید شد که در چند سال گذشته در آزمایشگاه‌های روباتیک سعی شده است تا پهپادهای کوچک که آنها را "پهپادهای سایز مگس" می‌خوانند تولید کنند که می‌توانند به منازل افراد نفوذ کرده و در حالی که تقریبا غیر قابل دیدن هستند به جاسوسی بپردازند. می‌توانید مطمئن باشید که نیروهای نظامی و اطلاعاتی به این تکنولوژی بسیار علاقه‌مند هستند و به زودی استفاده از آن را شروع خواهند کرد.
ما تکنولوژی‌هایی تولید می‌کنیم که توسط دولت ما و شرکت‌های تجاری مورد استفاده قرار خواهند گرفت. این تکنولوژی‌ها از قبل نیز برای افزایش اطلاعات آنها به منظور کنترل و استیلاء مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. سیستم‌های قدرت به این طریق عمل می‌کنند. البته، آنها همیشه کارت امنیت را بازی کرده‌اند. اما فکر می‌کنم که باید درباره این نوع ادعاها محتاط بود. هر دولتی تقریبا برای هر کاری که انجام می‌دهد یک بهانه امنیتی می‌آورد و این بهانه چنان قابل پیش‌بینی است که هیچ اطلاعات جدیدی در برندارد. اگر به سوابق نگاه کنید، متوجه خواهید شد که امنیت عموما یک بهانه بوده و یک اولویت برتر برای دولت‌ها نیست. البته منظور من امنیت مردم است. امنیت خود سیستم قدرت و منافع داخلی که نماینده‌اش است، مورد توجه دولت‌ها است.
شما اغلب جریان وفاداری‌های نهادی رسانه‌های جمعی را افشاء کرده‌اید – بالاخص در کتاب "تولید رضایت" [1988]. درباره وضعیت کنونی رسانه‌های آمریکایی چه نظری دارید؟ آیا امید زیادی به ظهور افرادی به مانند گلن گلینوالد که وعده داده‌اند تمام تلاش خود را خواهند کرد تا اشتباهات دولت و شرکت‌ها را برملا سازد، دارید؟
نوام چامسکی: اینترنت دسترسی بسیار آسان‌تری را به انواع مختلفی از اطلاعات و نظرات نسبت به گذشته ایجاد کرده است. اما من فکر نمی‌کنم که این تغییر دارای خاصیت کیفی نیز باشد. رفتن به اینترنت از رفتن به کتابخانه راحت‌تر است. اما تغییر از عدم وجود کتابخانه‌ها و وجود کتابخانه‌ها تغییر بسیار متعالی‌تری نسیت به تحولات اینترنتی بود.
اینترنت دسترسی بیشتر فراهم می‌کند – که تا حدی خوب است – اما از طرف دیگر، اما با فرآنیدی از تضعیف بررسی‌ها و گزارش‌دهی‌های مستقل در خود رسانه‌ها توأم شده است. انتقادات زیادی به رسانه‌های جمعی وارد است اما آنها منبع اطلاعات مداوم درباره طیف گسترده‌ای از موضوعات هستند.
روزنامه‌های محلی در دسترسی جهانی بسیار محدودتر شده‌اند، حتی دسرسی ملی آنها نیز محدود شده است. در حالیکه این دسترسی مواد واقعی بررسی و جمع‌آوری اطلاعات را تشکیل می‌دهد. ما می‌توانیم ماهیت و تعصباتی را که وارد آن می‌شوند و محدودیت‌های نهادی آن را مورد انتقاد قرار دهیم اما بدون شک رسانه دارای اهمیتی غیرقابل اندازه‌گیری است. من هیچگاه این امر را مورد سؤال قرار نداده‌ایم. این روند با افزایش دسترسی به ابزار دیگر در حال پایان یافتن است. ابتکارات گرینوالد یک مسأله نویدبخش بود. وی خود دارای فعالیت‌هایی تأثیرگذار در حوزه تفکر، تحقیق، تحلیل و گزارش‌دهی مستقل است. من فکر می‌کنم دلایل خوبی وجود دارد که به قضاوت وی اعتماد کنیم. این امر به کجا خواهد انجامید، نمی‌دانیم؛ هنوز آغاز نشده است بنابراین تنها می‌توان گمانه‌زنی کرد.
من فکر می‌کنم به عنوان مثال روزنامه نیویورک‌تایمز در آینده به عنوان آنچه "روزنامه رکورد" خوانده می‌شود باقی خواهد ماند. هیچ رقیبی که بتواند انواع منابع و دفاتر خارجی این روزنامه را داشته باشد، ظهور نکرده است. فکر می‌کنم به این روزنامه هم انتقادات زیادی وارد است اما بدون شک منبعی ارزشمند است. تحولات مستقل بسیاری وجود دارند که فی‌النفسه بسیار مهم هستند بنابراین به نظر من برخورداری از برای مثال شبکه "دموکراسی الان!" امی گودمن و یا وب‌سایت سالن و یا هر صدای مستقل دیگری بسیار ارزشمند است. اما هیچ نشانه‌ای نمی‌بینم دال بر اینکه یک شکل جدید و رادیکالی از جمع‌آوری، گزارش‌دهی و تحلیل اطلاعات پدید آمده است .
به عنوان یک شخصیت سیاسی و آکادمیک که به خوبی می‌تواند شاهد تغییر نگرش‌ها در سیستم آموزشی شود نظرتان درباره افزایش هزینه‌های آموزشی، قرض‌های فزاینده دانشجویان و خصوصی‌سازی در سیستم آموزشی چیست؟ آیا به نظر شما تغییری در کل سیستم آموزشی این کشور ایجاد شده است؟
نوام چامسکی: به نظر شخص من تغییر خاصی ایجاد نشده است. اما تغییراتی در سیستم آموزشی مقاطع بالاتر ایجاد شده که به نظرم بسیار مخرب است. اگر بخواهیم در مورد مقطع آموزش عالی صحبت کنیم – بخصوص در دوره نئولیبرال- تغییر گسترده‌ای در راستای خصوصی‌سازی دانشگاه‌ها و وارد کردن یک مدل تجاری در سیستم آموزش عالی صورت گرفت. بخشی از آن مربوط به افزایش شهریه‌ها است که شما به آن اشاره کردید. هزینه‌ها به شدت افزایش یافته و تصور نمی‌کنم بتوان توجیه اقتصادی برای آن داشت. مثلا در کشور مانند مکزیک که به نسبت آمریکا کشور فقیرتری به شمار می‌رود سیستم آموزشی در مقاطع عالی وضعیت بسیار خوبی دارد. فنلاند کشور دیگری است که همواره از لحاظ دستاوردهای آموزشی در وضعیت خوبی قرار دارد. هرچند کشور ثروتمندی است اما آموزش در آن رایگان است. آلمان و فرانسه نیز همین وضعیت را دارند.
اگر به 50 سال گذشته آمریکا در دوره پس از جنگ جهانی نگاه کنید متوجه خواهید شد که در آن زمان آمریکا کشور به مراتب فقیرتری به نسبت حال بود اما برای بخش اعظمی از مردم آموزش رایگان بود. جی‌آی بیل (GI Bill) امکان آموزش را برای افرادی فراهم می‌ساخت که پیش از این به هیچ‌وجه قادر نبودند وارد دانشگاه شوند. حتی هزینه‌های دانشگاه‌های خصوصی نیز با توجه به استانداردهای کنونی بسیار پایین بود. بنابراین به نظر من نمی‌توان توجیه اقتصادی برای افزایش هزینه‌های فعلی مطرح کرد. این افزایش هزینه‌ها به توسعه عظیم مدیریت در دانشگاه‌ها مرتبط است.
در سطح مدارس نیز فشار تدریس با هدف آزمون بدترین نوع آموزش است. درواقع ما در مدارسی بوده و تجربه گذراندن دروسی را داشته‌ایم که علاقه چندانی به آنها نداشته‌ایم. برای امتحان درس می‌خواندیم و چند روز بعد فراموش می‌کردیم.
چه مسائل دیگری در دوره کنونی موجب نگرانی شما شده است؟ آیا از نظر شما نشانه‌هایی از امید درباره این نگرانی‌ها دیده می‌شوند؟
نوام چامسکی: می‌توانیم لیستی طولانی از مسائلی که درباره آنها صحبت کردیم ارائه کنیم اما دو مساله وجود دارد که به شدت بقای انسانی را تهدید می‌کند. یکی از آنها تهدید فزاینده بلایای محیطی است و دیگری تهدید بلایای طبیعی است که نه‌تنها کاهش نیافته بلکه از برخی جهات تشدید شده است. روشی برای کاهش این تهدید وجود دارد. اگرچه این روش‌ها دنبال نمی‌شوند اما این به معنی نبود راه و روش نیست. در مورد بلایای طبیعی مشخص نیست که حتی راهی برای کنترل یا معکوس‌کردن آن وجود داشته باشد. هرچه بیشتر منتظر بمانیم و تصمیم‌گیری را به تاخیر بیاندازیم با مساله وخیم‌تری مواجه خواهیم بود.
مواجهه با این مساله بسیار تکان‌دهنده است که جوامعی که سعی در پیدا کردن راه‌حلی برای این مشکلات دارند جزو کشورهای پیشرفته به شمار می‌روند.
انتهای پیام/
