جامعه دارای سلامت معنوی نباید شاهد توسعه اعتیاد باشد/فرق مذهبی بودن و دینداری با سلامت معنوی

 محمد باقر صابری زفرقندی در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری تسنیم، به بهانه برگزاری نخستین همایش سلامت معنوی در کشور، با اشاره به ابعاد سلامت و تاثیر هر بعد بر ابعاد دیگر اظهار داشت: ابعاد تشکیل دهنده موجودیت هر انسانی شامل بعد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی است. انسان سالم انسانی است که همه ابعاد وجودی او سالم باشد. نقصان در هر بخش و هر بعد از موارد مذکور می‌تواند منجر به بیماری و یا ناتوانی شود. هرگونه تغییر در روند طبیعی زیست شناختی و یا کارکرد اعضا و یا پیکربندی بدن منجر به بیماری جسمی می‌شود.

وی افزود: اختلال در ابعاد جسمی بدن هر چند محدودیت و معلولیت را برای فرد به دنبال خواهد داشت لیکن فرد را از حیض انتفاع برای ادامه زندگی ساقط نمی‌کند. یک فرد معلول می‌تواند و باید یک زندگی شاد و توام با امنیت و آرامش داشته باشد.لذا سلامت در نبود بیماری جسمی خلاصه نمی‌شود. بعد روانی، بعدی از ابعاد بشر است که هرگونه اشکال در روند طبیعی آن منجر به محدودیت و معلولیتی می‌شود که با تظاهر شدیدتر همراه است و به دلیل اینکه بخشی از سلامت جسمی نیز متاثر از سلامت روانی است لذا نبود سلامت روان حتماً در سلامت جسمی نیز ایجاد خدشه می‌کند.

صابری زفرقندی ادامه داد: آنچه به عنوان شاخص‌های سلامت می‌شناسیم خصوصاً احساس آرامش، امنیت و بهزیستی و... در معلولیت‌های جسمی ممکن است از بین نرود ولی در نبود سلامت روانی رسیدن به شاخص‌های فوق بسیار سخت می‌شود. لذا ادعایی که می‌گوید بدون سلامت روانی سلامت جسمی معنی ندارد قابل دفاع است.

عضو هیات علمی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران عنوان کرد: سلامت اجتماعی اعم از بعد فردی و یا جامعه ای آن، بعد مهمی از سلامت است که با دو بعد دیگر در تاثیر متقابل است. انسان‌های سالم از نظر جسمی و روانی جامعه ای سالم را بنا می‌نهند و جامعه سالم بستری مهم و غیر قابل  انکار برای تامین سلامت جسمی و روانی است. سلامت معنوی نیز بعدی از سلامت است که جوهره اصلی و موتور محرک ابعاد دیگر سلامت می‌تواند باشد.

هدف سلامت معنوی

صابری زفرقندی بیان داشت: معنا دادن به زندگی که با سلامت معنوی محقق می‌شود عنصر اصلی برای ارتقاء سلامت است. هدف از سلامت در بهداشت جسمی کنترل بیماری‌ها و معلولیت‌ها است. این هدف در بهداشت روانی با کاهش استرس‌ها و تنش‌ها و نهایتاً کاهش و کنترل بیماری‌های روانی تعریف می‌شود. جامعه سالم از نظر سلامت اجتماعی نیز جامعه ای است که رفتار آحاد جامعه منطبق بر قوانین و با حفظ حقوق هم نوعان باشد.

وی گفت: نوع دوستی، صله ارحام، دانش اندوزی، صدق و صفا از اهداف ارتقاء سلامت اجتماعی است. هدف غایی سلامت معنوی نیز معنی دادن به زندگی در کنار توسعه مکارم اخلاقی در جامعه است. یکتا پرستی، اتکا به قدرت برتر و لایزال الهی، امید به جاودانگی ابدی، اعتقاد به بازگشت به  مبدا هستی مشخصه‌هایی مهم در سلامت معنوی است.

چه مذاهب و کشورهایی از سلامت معنوی بیشتری برخور دارند

صابری زفرقندی اضافه کرد: با نگاه به ابعاد مختلف سلامت باید اذعان کرد که هیچ کدام از ابعاد سلامت به باورها، جغرافیا و یا نژاد خاصی ارتباطی ندارد. همچنانکه با واکسیناسیون فارغ از مذهب، نژاد، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، موقعیت جغرافیایی می‌شود از انتشار برخی از بیماری جلوگیری کرد و از مرگ و میر میلیون‌ها انسان کاست، بهره‌مندی از سلامت روانی و معنوی نیز مرتبط با نوع بشر بوده و یک بخش لاینفک از سلامت است. به عبارتی هیچ ملت و کشوری نمی‌تواند ادعا کند که سلامت معنوی محصور در کشور و مردم او است. هیچ کشور و ملتی نیز فارغ از کیش و مرام نمی‌تواند ادعا کند که بی نیاز از سلامت معنوی است.

نگرانی از طرح سلامت معنوی

وی تصریح کرد: برخی از سلامت معنوی استنباط  نادرستی دارند. این درک نادرست دستمایه مخالفت عده ای دیگر در اصل وجوب سلامت معنوی نیز شده است. عده ای با سوء استفاده از موضوع سلامت معنوی، در صدد رواج برخی تفکرات خود ساخته در قالب عرفان‌های کاذب، خرافه گرایی و تشکیل اجتماعاتی هستند که بخواهند سلامت معنوی را منحصر به ایده و مرام خود کنند.

وضعیت سلامت معنوی در کشورهای غیر اسلامی

صابری زفرقندی اظهار داشت: کشورهای مذهبی الزاماً از سطح سلامت معنوی بالاتری برخوردار نیستند. چه بسا افراد و کشورهایی که در ظاهر غیرمذهبی هستند ولی با شناخت درست و بکارگیری  روش‌های علمی توانسته باشند که بعد سلامت معنوی را تقویت کنند. بنابراین همچنانکه برای ارتقاء سلامت جسمی بهره گیری از دانش و امکانات مناسب ضروری است، برای بهرمندی جامعه از سلامت معنوی نیز باید ابزارهای لازم و طرق علمی را به مدد گرفت.

وی ادامه داد: مذاهب و ادیان عموماً و اسلام خصوصاً آموزه‌های ذی قیمتی برای ایجاد بستری مناسب برای ارتقاء سلامت معنوی به بشر عرضه داشته اند. پیامبر بزرگوار اسلام هدف از بعثت خود را اکمال مکارم اخلاق اعلام کرده است. سیره علمی و عملی او و ائمه هدا نیز تماماً موید تلاش برای دستیابی به این هدف والا است. هدف پیامبران الهی ایجاد رفاه و آسایس برای بشریت بوده است و مخاطبان این بزرگواران محدود و محصور به پیروان و یا منطقه جغرافیایی خاصی نمی‌شود.

صابری زفرقندی بیان داشت: بنابر این اگر افراد مذهبی نیز نتوانند از آموزه‌های دینی برای ارتقاء سلامت معنوی بهرمند شوند همچنانکه در مورد بهداشت عمومی و بیماری‌ها نیز صادق است تقصیر متوجه آن فرد و جامعه است. این توضیحات بیشتر برای پاسخ به این ابهام بود که اگر سلامت معنوی تا این اندازه از اهمیت برخوردار است لابد همه مسلمانان و یا کشورهای اسلامی و یا حکومت‌های مذهبی باید سرآمد دیگران باشند حرف درستی نیست.

وی عنوان کرد: اولیای الهی همه را به رعایت بهداشت فردی برای حفظ سلامت جسمی، رعایت تقوای برای حفظ سلامت اجتماعی، دعا و نیایش برای معبود برای حفظ سلامت معنوی، کمک به هم نوع، ظلم ستیزی، صله ارحام و... برای حفظ سلامت روانی توصیه کرده‌اند. ممکن است در اجرای این فرامین که با منشا وحی بر همه مردم ابلاغ شده است غیر مذهبی‌ها و کشورهای دیگر از مسلمین پیشی گرفته باشند.

جامعه ای که شاهد انواع بزه‌های اجتماعی و اعتیاد است چگونه می‌تواند سلامت معنوی داشته باشد

صابری زفرقندی تصریح کرد: نکته اصلی همین جا است. اگر در جامعه‌ای عفونت‌های واگیر بیداد کرد اشکال در اصول بهداشت نیست اشکال در عدم بهره گیری و رعایت اصول بهداشتی است. اگر ابعاد بهداشت معنوی به درستی در جامع ترویج شود و بسترهای مناسب برای ارتقای آن فراهم آید خصوصاً اگر سلامت معنوی توام با تدین و مقید بودن به احکام شرعی که بخشی از سلامت معنوی است باشد نباید ما شاهد بزه کاری‌های اجتماعی باشیم.

عضو هیات علمی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه داد: جامعه ای که برای ارتقای سلامت روانی و معنوی خود سرمایه گذاری کند و تلاش بایسته انجام دهد نباید شاهد توسعه اعتیاد باشد. بیماری‌های اجتماعی مثل انواع خشونت، اعتیاد و طلاق و امثالهم در جامعه و افرادی به سرعت رشد می‌کند که محروم از سلامت روانی و معنوی هستند.

افراد مذهبی نباید معتاد شوند

صابری زفرقندی خاطرنشان کرد: مذهبی بودن و دینداری با سلامت معنوی دو موضوع مجزا است. افراد مذهبی و دیندار راحت تر می‌توانند سلامت معنوی خود را ارتقاء دهند. در این صورت در برابر بزه‌های اجتماعی مثل اعتیاد مصونیت بیشتری خواهند داشت. در صورت فقدان سلامت روانی و سلامت معنوی فارغ از مذهبی بودن یا نبودن شانس ابتلاء به بیماری‌های اجتماعی بالاتر است. مثل اینکه اگر بهداشت فردی و عمومی رعایت نشود برای بیمار شدن تفاوتی نمی‌کند که فرد مذهبی باشد و یا لامذهب.

انتهای پیام/