ارزیابی سندیت متن گزارش کاخ سفید در مورد توافقنامه ژنو

به گزارش خبرنگار گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، متن کاخ سفید در مورد توافقنامه ژنو که در تاریخ 23 نوامبر 2013 (نیمروز به وقت واشنگتن و مصادف با نیم ساعت بعد از اعلام رسمی توافق مذکور در ژنو) از همان ابتدا ابهامات زیاد را در مورد داده-ستانده های ایران در خلال این سند شبه حقوقی مطرح کرد. وزارت امور خارجه با تکذیب هرگونه توافقی خارج از سند 4 صفحه ای موسوم به «برنامه عمل مشترک» مورخ 24 نوامبر 2013 در ژنو، سند کاخ سفید را تنها ارزیابی و رویکرد یکجانبه امریکا در قبال این توافقات دانست و هرگونه قواعد و روندهای ناظر بر پیگیری گام های توافق ژنو را تنها در چارچوب این سند معتبر شمرد. اما این موضع گیریها، به ابهامات مذکور خاتمه نداد.

در آخرین تحولات مرتبط با این موضوع، وزیر امور خارجه در اظهارات و گزارشی که در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و خطاب به نمایندگان ابراز داشت، به نکات مختلفی اشاره کرد که از جمله آنها، میزان داده های ایران به منظور حصول توافق ژنو بود. در این میان، وی ضمن بیان تعهداتی که ایران در گام های مختلف توافق مذکور بر عهده گرفته است، به محورهائی اشاره کرد که به وضوح پیدا بود که ریشه در متن رسمی توافق ژنو ندارند. در واقع، برخی از محورهای تعهداتی که به تعبیر وی، ایران در برابر گروه 1+5 بر عهده گرفته است، چیزی نبود که بتوان آن را در لابلای مواد سند رسمی ژنو یافت. بلکه خاستگاه این تعهدات اضافی، همان سند کاخ سفید بود. از همین رو، همان فرضیه قوت گرفت که تعهدات ایران به شرح گزارش اطلاع رسانی کاخ سفید، ممکن است صحت داشته باشد!

گزارش کاخ سفید، متنی مشروح در مورد بررسی و شرح توافقنامه ژنو است. در نخستین بخش از این سند، میزان و نوع تعهدات ایران در توافقنامه ژنو تشریح شده است. بر این اساس، دست کم از 22 تعهد ایران در گام نخست نام برده شده است. این تعهدات از نظر محتوا به دو دسته کلی تقسیم شده اند: تعهداتی ناظر بر چرخه فعالیت صنعتی انرژی هسته ای در ایران هستند و تعهداتی که به ارائه اطلاعات در این زمینه مربوط می شوند.

اما متن رسمی ژنو تنها از 12 تعهد ایران نام برده است. از این رو، امریکا محتوای تشریحی تعهدات ایران را بسیار بیشتر از آن چیزی می داند که در محورهای گام اول سند 4 صفحه ای ژنو ذکر شده است. به عنوان نمونه، تعهد ایران به عدم تولید سانتریفیوژ جدید؛ تعهد ایران به عدم نصب سانتریفیوژهای جدید در تاسیسات هسته ای کشور؛ همچنین تعهد به عدم پیشرفت در رابطه با غنی سازی حتی زیر پنج درصد، و تعهد ایران به قطع ارتباط سانتریفیوژها در تاسیسات نطنز و فوردو و ... از جمله محورهائی است که در این سند به عنوان تعهدات ایران در گام اول ذکر شده اند اما در سند ژنو نمی توان آنها را یافت.

با ملاحظه سند مذکور، پرواضح است که میان داده های ایران در بخش صنعت هسته ای با ستانده های اقتصادی، فاصله ای زیاد و شکافی بزرگ وجود دارد. اما موضع گیری دستگاه دیپلماسی کشور در مورد عدم سندیت این گزارش کاخ سفید، تلاشی برای خنثی کردن این برداشت ها و مناسب شماری داده-ستانده در این توافق ژنو بود. اما وقتی وزیر امور خارجه در نشست تبیینی و توجیهی مجلس از تعهدات ایران دائر بر عدم تولید سانتریفیوژهای جدید و نصب آنها –جز در رابطه با جایگزینی موارد معیوب در حوزه غنی سازی تا 5 درصد- سخن گفت، این فرضیه قوت بیشتری گرفت که گزارش های گروه 1+5 در زمینه محتوای تعهدات طرفین، ممکن است چندان هم خالی از مبنا نباشد. به گزارش خبرگزاری فارس، ظریف در نشست با نمایندگان مجلس شورای اسلامی در مورد شرح مذاکرات ژنو 3 "با بیان اینکه ما قرار نیست سانتریفیوژ جدیدی تولید کنیم، گفت: ما متعهد شدیم تولید سانتریفیوژ جدید را به تعدادی که برای جایگزینی سانتریفیوژهای خراب نیاز داریم محدود نماییم". اگر مفاد سند ژنو را ملاحظه فرمائید، به وضوح پیداست که این توافق یا تعهد ایران، در میان تعهداتی نیست که سند مذکور برای ایران در گام اول مقرر کرده است. اما به عکس، این مطلب در تیتر سوم صفحه 2 سند کاخ سفید بیان شده است.

در هر حال، سند امریکا و روایت این کشور از نوع تعهداتی که ایران در قبال کسب امتیازهای مربوط به صنعت خودرو، آزادسازی تدریجی چند میلیارد دلار پولهای بلوکه شده ایران و تعلیق تحریم های بیمه و پتروشیمی به دست آورده است، همچنان محل ابهام است و ارزیابی صحت و سقم آن، بیش از پیش نیازمند واکاوی و بررسی است.

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.