«بی‌سرزمین‌تر از باد»، یک روایت ملی و دینی به شیوه تعزیه
خبرگزاری تسنیم: نمایش «بی‌سرزمین‌تر از باد» کاری از حسن باستانی است که این روزها در تماشاخانه ایرانشهر درحالی روی صحنه است که روایتی متفاوت از فرهنگ و تاریخ ایران را صادقانه و به شیوه نمایش‌های ایرانی از جمله تعزیه به تصویر می‌کشد.
خبرگزاری تسنیم_ محسن لطیفی
نمایش «بی‌سرزمین‌تر از باد» کاری از حسن باستانی، این روزها در تالار استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر، روی صحنه است. اگر به کارهای گذشته باستانی، هم چون «خورشید بانو»، «مادر همه آن اسفندیاران» و... نگاهی کوتاه داشته باشیم، تاکید و تداوم این هنرمند برجسته تئاتر بر روی به تصویر کشیدن فرهنگ و تاریخ ایران زمین را مشاهده می‌کنید. البته نکته‌ای که در نمایش «بی‌سرزمین‌تر از باد» وجود دارد، استفاده از شیوههای اجرای نمایش‌های ایرانی است که هم جذابیت خاصی به کار داده و هم این اثر را از دیگر آثاری که این روزها با عنوان نمایش‌های دینی روی صحنه می‌روند، متمایز می‌کند.
این نمایش با نگاهی متفاوت در به تاریخ ایران و روند جاهلانه اعراب پس از رسول الله(ص)، تصویری زیبا و به دور از هرگونه اغراق، از ارادت مردم ایران به اهل بیت (ع)، به ویژه سیدالشهدا(ع) نشان می‌دهد. این نمایش تلاش دارد که ولابت‌ناپذیری و طمع ورزی اعراب را نشان دهد، داستان از این قرار است که پس رد شرایط اعراب از سوی یزگرد سوم در اواخر دوره ساسانی، اعراب به ایران حمله می‌کنند و ایرانیان در این جنگ شکست می‌خورند. سلسله ساسانیان سقوط کرده و دختر یزدگرد و گیو، سردار ایرانی، به اسارت اعراب در می‌آیند. سلمان فارسی(روزبه) نیز در ادامه داستان مداخله در آزادسازی دختر یزگرد سوم از عرب‌های جاهل دارد و پس از آن در گذری تاریخی، مسلم‌ابن‌عقیل در راه کوفه با گیو برخورد می‌کند. پس از آن گیو به یاری امام حسین(ع) می‌شتابد و دختر یزدگرد سوم، نیز به سوی ایران باز می‌گردد...
باستانی، صحنه پیچیده‌ای برای نمایش خود طراحی نکرده است، صحنه فضایی دایره‌ای شکل و سفید است که آن را از سطح مشکی سالن متمایز می‌کند، در اصل این کارگردان با تجربه نمایش خود را در فضایی میدانی اجرا می‌کند که خود پیشنیه‌ای باستانی دارد و از فرم‌های اجرای نمایش‌های ایرانی است.
برتری نمایش «بی‌سرزمین‌تر از باد» نسبت به برخی از آثار ملی و دینی اینجاست که متاسفانه این روزها آثاری نمایش‌های فاخر ملی و دینی محسوب می‌شوند که بیشتر به سمت تئاتر مدرن رفته باشند، البته آن چه که به عنوان تئاتر مدرن در ایران به نمایش گذاشته می‌شوند که نمونه آن همین چند ماه پیش در تالار استاد سمندریان روی صحنه رفته بود، بیشتر تلفیقی از ذوق زدگی‌های برخی کارگردانان از دیدن تکنولوژی روز است تا فهم درست از تئاتر مدرن، آثاری که می‌توان نمونه آن را در جلوه‌های شهری همین تهران هم دید، آثاری که شاید اگر یک فرد معمولی هم می‌دانست می‌شود چنین کاری را روی صحنه تئاتر به نام تئاتر مدرن برد، زودتر از کارگردان اثر دست به کار می‌شد.
«بی‌سرزمین‌تر از باد» بدون اینکه بخواهد از اتفاقات مکملی به اصطلاح مدرن استفاده کند با بیانی پست مدرن، ساختار شکنی خاصی را انجام داده است، باستانی در این نمایش از یکی از شیوههای مهم و برجسته تئاتر، یعنی تعزیه به نحوی عالی استفاده کرده است، تغییر نقش بازیگران در لحظه، نحوه بیان و شعرخوانی خاص، تغییر در میزانس‌ها و... از جمله کارهایی است که نمایش را به تعزیه نزدیک می‌کند.
بازیگران نمایش، در اجرا بیش از آنکه روبروی یکدیگر دیالوگ بگویند، با تماشاگران مستقیم صحبت می‌کنند. بازیگران گاهی نقش‌های خودشان را باهم عوض می‌کنند، این تغییر نقش زمانی را می‌گیرد که باستانی برای آن هم فکر کرده است، به عنوان مثال در یکی از صحنه، یکی از سربازان عرب در خلال تغییر نقش‌ها، تبدیل به سقا می‌شود و آب به بازیگران و مخاطبان می‌دهد. 90 دقیقه اجرای نمایش، بدون اینکه نور صحنه برود، اجرا می‌شود که این خود نیز گریزی به نمایش‌های ایرانی است و البته در طول اجرا هم به مخاطب اجازه نمی‌دهد حتی یک ثانه هم از صحنه غافل شود. از سوی دیگر باستانی اصلا به فکر استفاده از وسایل صحنه‌ای خاصی نشده و با استفاده از وسایل ساده کار خود را جلو می‌برد.
ریتم نمایش تند است و این یکی از امتیاز‌های آن محسوب می‌شود، اما این ریتم تند گاهی باعث می‌شود مخاطب متوجه برخی دیالوگ‌ها نشود. انرژی بازیگران بسیار خوب است به طوری که در صحنه‌هایی که تقریبا آرام است و زیاد کنکاش و جدلی در آن نیست، مخاطب در فضایی سرشار از هیجان و پیگیری ماجرا قرار دارد.
نمایش «بی‌سرزمین‌تر از باد» از 13 آبان اجراهای خود را آغاز کرده، یعنی درست زمانی که غالب مخاطبان خود را محیای برگزاری مراسم‌های ماه محرم می‌کنند و البته اکثر تماشاخانه‌ها در حالت نیمه تعطیل قرار می‌گیرند، تماشاخانه ایرانشهر نیز در این ایام پنج روز تعطیل بود که بر روی ریزش مخاطب این نمایش تاثیر گذاشت و پس از تعطیلی نیز تنها «بی‌سرزمین‌تر از باد» را در دل خود داشت. شاید اگر در کنار این نمایش، هم چون همیشه دو اثر دیگر هم بودند، استقبال از این نمایش بیش از این بود. «بی‌سرزمین‌تر از باد»، نمایشی وفادار به تاریخ و اعتقادات ملی و دینی است که با بی‌مهری و بی توجهی روبرو شد، اگر اکنون که تازه زمان آغاز اجراهای ویژه ماه محرم و صفر است، شاهد اجرای چنین نمایش با کیفیت و به دور از هر حاشیه‌ای بودیم، می‌شد تفاوت نمایش‌های این حوزه‌ها را به خوبی حس کرد. البته هنوز هم دیر نیست و اگر تماشاخانه ایرانشهر به فکر تکمیل حمایت‌های خود از این نمایش باشد، حداقل باید 10 روز دیگر اجرای این اثر را تمدید کند، تا حداقل به همین راحتی پرونده یکی از صادق‌ترین و پرمحتواترین اثر دینی سال‌های اخیر بسته نشود.
محمد ساربان، ناصر عاشوری، حسین بختیاری، فاطمه سرلک، محسن علی محمدی، مهدی رحیمی و حسن دوشا درنمایش «بی‌سرزمین‌تر از باد» به ایفای نقش می‌پردازند. همچنین سامان پورسلیمانی، دستیار کارگردان و برنامه ریز، هلیا کریمی، داوود ونداده و مهسا شعبان‌زاده مدیران صحنه، فرنوش فرجندی، طراحی لباس و صحنه، آرش تنهایی، طراح پوستر و بروشور، فرجام نیک‌فرجام، عکاس، گروه تبلیغاتی دیوان، بخش تبلیغات و امیر پاسنگی، مدیر روابط عمومی این نمایش هستند.
نمایش «بی‌سرزمین‌تر از باد» هر شب ساعت 20:30 در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه می‌رود. علاقه‌مندان به تماشا این اثر نمایشی می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر و تهیه بلیط، به سایت www.tamashakhaneh.ir/ticket مراجعه و یا با شماره‌های 88311600 و 88814116 تماس حاصل فرمایند.
انتهای پیام/
