ایران، دلیل اصلی امتناع عربستان از پذیرش کرسی شورای امنیت بود

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از اندیشکده شورای روابط خارجی، کارشناس خاورمیانه این اندیشکده معتقد است که عضویت عربستان در شورای امنیت سازمان ملل به هر حال این کشور را در تصمیماتی دخیل می‌کند که ممکن است ایران را تحت تأثیر قرار دهد و عربستان به دلیل ترس و واهمه از ایران، نمی‌خواهد نقشی در اتخاذ این تصمیمات داشته باشد.

عربستان سعودی پس از سال‌ها تلاش و مبارزه برای کسب کرسی شورای امنیت سازمان ملل، بالاخره در 18 اکتبر سال جاری موفقیت حاصل شد. با این حال در همان روز ایشان از نشستن بر این کرسی و اشغال آن خودداری کرده و از عضویت در این شورا صرف نظر کردند.

چگونه چنین اتفاقی ممکن شد. تا کنون پیش نیامده بود که به کشوری جایگاهی در شورای امنیت پیشنهاد شود و آن کشور این پیشنهاد را رد کند، حتی عضویت غیر دائمی که به سعودی‌ها پیشنهاد شد.

اقدام سعودی‌ها به مثابه فرو کردن سوزنی به داخل بالن سازمان ملل بود. این اقدام به اقدام آمریکا در رد عضویت در جامعه ملل، شباهتی نداشت. این اقدام به مراتب بدتر بود چرا که جامعه ملل قرار بود به عنوان یک داور جهانی مؤثر وارد عمل شود. آمریکا از عضویت در این جامعه امتناع کرد تا از حاکمیت ملی خود صیانت کند. امتناع سعودی‌ها از پذیرش این پیشنهاد سازمان ملل تا حدودی به این دلیل بود که ایشان نمی‌خواستند در امری مشارکت داشته باشند که هیچ کارآمدی و تأثیر گذاری ندارد.

تصمیم برای صرف نظر کردن از کرسی شورای امنیت باید توسط پادشاه عبدالله، حاکم 89 ساله اتوکراسی سعودی، اخذ شده باشد. سیاست گذاری خارجی سعودی معمولاً‌ با سرعت بسیار اندکی پیش می‌رود. با در نظر گرفتن قرب زمانی میان انتخاب سعودی‌ها برای تصدی این جایگاه و امتناع ایشان از آن (فقط چند ساعت)، یک چنین امتناعی را نمی‌توان تصمیمی از روی عجله خواند. بدون شد برای چندین هفته چنین تصمیمی در داخل حلقه قدرت رژیم آل‌سعود بررسی شده بود.

سعودی‌ها اعلان کرده‌اند که اقدام ایشان در نتیجه ناکامی شورای امنیت در پایان دادن به جنگ داخلی سوریه و ایجاد مصالحه میان اسرائیل و فلسطین بوده است. بدون شک مسئله پیچیده‌تر از این بوده و هست. این تصمیم ایشان ناشی از تلاش سعودی‌ها برای فاصله گرفتن از اوضاع نابسامانی است که باراک اوباما در عرصه سیاست خارجی ایجاد کرده و همچنین ترس از ایران.

برای سعودی‌ها امتناع از سیاست خارجی آمریکا بسیار جالب توجه بود، با در نظر گرفتن تأکیدی که اوباما بر برقراری ارتباط جدید با دنیای عرب داشت. اگر این امر ناشی از فشاری بود که بر سعودی‌ها برای ایجاد تغییر وارد کردیم، تصمیم مذکور امر نامطلوبی نمی‌بود. [اما] شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد که سعودی‌ها یکی از منابع اصلی حمایت از گروه‌های تروریستی هستند که به هیچ وجه نمی‌توان آنها را در شمار متحدین وارد کرد. به هر حال ایشان ما را غافل گیر کردند و به خاطر نیازمندی ما به نفت نمی‌توانیم بر حقایق مذکور تأکید کنیم و کم و بیش سعودی‌ها را به تغییر آنها واداریم.

سعودی‌ها پیشنهاد اوباما و سازمان ملل را به دلایلی رد کردند که نشان می‌داد اوباما در ابقای نفوذ آمریکا در منطقه خاورمیانه ناکام بوده است.

پیش از آنکه نیویورک تایمز در واکنش به این اقدام از اوباما دفاع کند، اجازه دهید ببینیم سعودی‌ها چگونه اظهار نظر کردند. دو روز بعد از آنکه سعودی‌ها پیشنهاد سازمان ملل و اوباما را رد کنند، شاهزاده بندر بن سلطان ـ سفیر پیشین سعودی در آمریکا و رئیس کنونی سازمان اطلاعات عربستان ـ شماری از دیپلمات‌های غربی را به جده فراخواند و به ایشان گفت که امتناع از پذیرش عضویت در شورای امنیت «پیامی بود برای آمریکا نه برای سازمان ملل.»

چند روز پس از این ماجرا فاصله میان آمریکا ـ عربستان افزایش یافت. سعودی‌ها از نتیجه امتناع خود از کرسی شورای امنیت سازمان ملل راضی نبودند و به تدریج از پیامد‌های اقتصادی ناشناخته‌ای سخن به میان آوردند که در نتیجه عدم ورود آمریکا به ماجرای سوریه به وجود آمده است. هر چند که وزیر امور خارجه آمریکا، جان کری، به سعودی‌ها اطمینان خاطر داد که معتقد است عدم عقد قرار داد با ایران به مراتب بهتر از یک معامله نامطلوب است، اما شاهزاده بندر به دیپلمات‌های غربی گفت که قصد دارد برای کاهش تعاملات دیپلماتیک با آمریکا برنامه ریزی جدی بکند.

اگر این حرف سعودی‌ها را باور کنیم، چنین رویدادی می‌تواند جهت همکاری ایشان را از آمریکا به سمت چین تغییر مسیر بدهد. ایشان توافقنامه توسعه توان هسته‌ای و دیگر توافقنامه‌ها را با چین منعقد کرده‌اند که می‌تواند به راحتی راه را برای تغییری عمیق‌تر و جدی‌تر هموار سازد.

بندر بن سلطان همچنین رهبری تلاش‌هایی را بر عهده دارد که عربستان سعودی برای سرنگون کردن حکومت بشار اسد، که از دوستان ایران است، در سوریه انجام می‌گیرد. رژیم سعودی جنگی نیابتی علیه روسیه و مهمتر از آن با ایرانی که تا چندی دیگر هسته‌ای می‌شود، به راه انداخته است. عربستان وارد ماجرا سوریه شده است چرا که خود را محصور شده در میان متحدین شیعی در سوریه، لبنان، یمن، بحرین و عراق یافته است که به ایران وفادارند.

هنگامی که اوباما پیشنهاد پوتین در مورد تسلیحات شیمیایی سوریه پذیرفت و پس از آنکه اوباما تصمیم گرفت برای مداخله در سوریه از کنگره کسب اجازه کند، تلاش‌های سعودی‌ها برای وارد کردن ما به ماجرای سوریه بی‌نتیجه ماند. نزدیک شدن اوباما به پوتین در مورد ماجرای سوریه، موضع ایشان را به شدت تضعیف می‌کند. این تنها یکی از وجوه تنش میان سعودی‌ها و اوباما است. مشکل اصلی دیگر ایران است.

یکی از مهمترین دلایلی که عربستان سعودی کرسی شورای امنیت را رد کرد این است که اگر آن را قبول کند، سعودی‌ها در آینده وادار خواهند شد تا اقداماتی را در شورای امنیت تأیید کنند که ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، از جمله پابرجا ماندن یا برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران.

سعودی‌ها نمی‌خواهند در جایگاهی قرار گیرند که در آن حتی به طور نسبی در اقدامی مشارکت داشته باشند که علیه ایران صورت می‌گیرد. ورود آنها به ماجرای سوریه، که از طرف اوباما حمایت نشد، ترس مقابله به مثل ایران را در دل ایشان انداخته است که بدون شک در آینده نزدیک شاهد آن خواهیم بود. این واقعیت که ممکن است برنامه هسته‌ای ایران جنگی را میان اسرائیل و ایران به راه اندازد، این ترس را دو چندان می‌کند.

سال گذشته نخست وزیر اسرائیل، ناتنیاهو درباره برنامه هسته‌ای ایران و دست یافتن این کشور به «توانمندی میانبر زدن» هشدار داد. ناتنیاهو از موقعیتی سخن گفت که در آن ایران می‌تواند به طور مخفیانه و سریع برای تولید تسلیحات هسته‌ای وارد عمل شود. اسرائیل خط قرمزی را پیش از رسیدن به این موقعیت ترسیم کرد. البته گمان می‌رود که خط قرمز ناتنیاهو با خط قرمزی که اوباما برای سوریه کشید متفاوت باشد و واقعاً وارد ماجرا شده و اقدام نظامی ترتیب دهد.

بر اساس گزارشی که مؤسسه علم و امنیت بین‌المللی منتشر کرده است، ایران می‌تواند به سرعت از این خط قرمز عبور کند. در این گزارش آمده است که ایران اکنون توانمندی «میانبرزدنی» را که ناتنیاهو در مورد آن هشدار داده بود، دارد و می‌تواند اورانیوم 20 درصد غنی شده را در یک ماه به اندازه‌ای که برای ساخت یک بمب هسته‌ای لازم است، تولید کند.

اسرائیلی‌ها باز هم هشدار داده‌اند که جامعه بین‌الملل برای ممانعت از ایران از دست یافتن به تسلیحات هسته‌ای در حال از دست دادن زمان است. معاون وزیر جنگ اسرائیل، دنی دونان، به نشریه یو‌اس‌ای تودی گفت که «ما به انحاء مختلف کاملاً تصریح کرده‌ایم که اسرائیل منتظر نمی‌ماند که ایران تسلیحات هسته‌ای تولید کند تا آن را بر سر ما بریزد.»

سعودی‌ها به خوبی می‌بینند که اوباما به معامله کردن با ایران بسیار مشتاق است. اوباما تمایل دارد که اعتراف کند ایران ذیل معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای، از «حق» غنی سازی اورانیوم برخوردار است.

سعودی‌ها و همه غیر از اوباما می‌دانند که تمایل اوباما برای معامله کردن با ایران فقط یک نتیجه به همراه دارد. فراهم آوردن زمان لازم برای ایرانی‌ها برای تولید تسلیحات هسته‌ای به دور از چشم ناظران بین‌المللی و جامعه جهانی.

سعودی‌ها شاید تلاشی جدی‌تر و جدیدی را برای عایق کردن خود در برابر حمله ایران آغاز کرده باشند. احتمال توافقی بدون تشنج میان ایران و عربستان بسیار بعدی است، به ویژه با در نظر گرفتن اختلافات ایدئولوژیک ایشان، اما غیر ممکن نیست.

این سیاست خصمانه عربستان در قبال ایران چه شکلی به خود خواهد گرفت؟ این سیاست ایران را هدف قرار نمی‌دهد. این سیاست بیشتر به این نحو خواهد بود که به ایران و جهان عرب نشان خواهد داد که عربستان سعودی بیشتر از این تمایلی ندارد تا از آمریکا پیروی کند و متحد آن باشد.

می‌توان پیش‌بینی کرد که اوضاع و احوال به نحوی پیش خواهد رفت که در آینده خاورمیانه به قدری تغییر کرده است که نمی‌توان پیش‌بینی کرد. اما اوضاعی پدید خواهد آمد که در آن چین نفوذ بیشتری از آنچه که اکنون دارد، خواهد داشت.

انتهای پیام/