دعای عرفه؛ عرفان نابی که در عاشورا به ظهور می‌رسد

حجت‌الاسلام محسن غرویان، عضو هیئت علمی جامعة‌‌المصطفی‌(ص) العالمیه، به مناسبت فرا رسیدن روز عرفه و با اشاره به منزلت ویژه و خاص این روز در دین مبین اسلام و  لزوم درک آن، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم طی سخنانی اظهار کرد: روز عرفه روز عرفان و معرفت است و گفته‌اند از همین روست که به عنوان «عرفه» نام‌گذاری شده است، چراکه در حقیقت روز شناخت و عرفان الهی است. در این روز امام حسین (ع)، که قائل دعای عرفه هستند، در صحرای عرفات این دعا را  به درگاه الهی خواندند و حال عجیبی به ایشان دست داد و منقلب شدند. از این رو، دعای روز عرفه برای شیعیان بسیار ارزشمند و مهم است؛ چون خواننده این مضامین سیدالشهدایی است که روز عاشورا در کربلا آن مجاهدت‌های عظیم را به منصه ظهور نشاند و به شهادت رسید.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه این دعا اوج حضور و بندگی به درگاه الهی است و به خوبی مراتب عبودیت را در اوج عرفان و معرفت توصیف و شرح می‌کند، ادامه داد: پیام اصلی دعای عرفه همین رابطه عبودیت با خدا و مولا است که مضامین آن در خود نهفته دارد و در قلب انسان نفوذ عمیق می‌کند.

وی با اشاره به برخی از ویژگی‌های دعای عرفه عنوان کرد: گاه انسان حرف‌هایی در دل دارد که نمی‌داند با چه زبان و بیانی باید آن را بر زبان جاری کند؛ دعای عرفه بهترین دعایی است که به مناسب‌ترین وجه ممکن، این فرصت را به آدمی می‌دهد تا کلامی را که نمی‌دانست چطور بر زبان جاری کند، به درگاه مولا با ادبیاتی شیوا و رسا عرضه می‌دارد. سطر به سطر این دعا که از دل امام حسین(ع) برآمده، سرشار از مفاهیم روحانی و عمیقی است که لاجرم بر دل می‌نشیند.

این استاد حوزه و دانشگاه درباره ارتباط میان دعای عرفه و امامت گفت: خود این دعا نشان می‌دهد مقام ولایت و امامت مقامی است بلند و والاست و از این جهت به غیر از امام معصوم و ولی الهی فرد دیگری نمی‌تواند این چنین مضامین وارسته و ژرفی را بیان کند. دعای عرفه نشان‌دهنده مقام خلافت الهی است؛ چرا که معتقدیم مسئله امامت از امور الهی است و امام باید خصوصیات «مستخلف فی الارض» را در بالاترین درجه داشته باشد. در واقع مقام عبودیت و فنای فی‌الله در امام معصوم تجلی می‌یابد و این موضوع در دعای عرفه به خوبی مشهود است. امامت در حقیقت جلوه‌ای از خداست که در مضامین دعای عرفه تضمین و اشاره شده است.

عضو هیئت علمی جامعة‌ المصطفی‌(ص) العالمیه با اشاره به وقوف حاجیان در عرفات و درک حقیقی از خداوند با قرائت دعای عرفه تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های این دعا از حیث زمان و مکان و قائل و گوینده برای هادیان و زائرانی که در مکه هستند و در مناسک و اعمال آن شرکت می‌کنند، درس معرفت نفس و خودسازی است. کسی که می‌خواهد هادی دیگران باشد ابتدا خود باید مهتدی و هدایت یافته باشد تا بتواند دست دیگران را گرفته و به آنها کمک کند. این دعا به همه  حاجیان و هادیان و معلمان و افرادی که نقش هدایتی دارند، نقش هشدار دهنده و مُنَبِّه و مُذکّر برای آنها داشته تا بتوانند نقش هدایت‌گری خود را تا حد امکان به بهترین شکل ممکن ایفا کنند. بنابراین تامل و ژرف‌نگری در دعای عرفه برای حاجیان از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است.

حجت‌الاسلام غرویان در ادامه ضمن توصیه‌هایی برای درک بهتر روز عرفه تاکید کرد: اگر انسان در روز عرفه به‌خصوص با شروع دعا، واقعا از اعماق دل همه امور را به خدا واگذار کند و با او صحبت کند و بگوید:" من به درگاهت آمده‌ام و بیش از این دست من نیست، هر چه صلاح می‌دانی با قلب من بکن، آن را به دست تو می‌سپارم"، اگر این واگذاری و توکل با اخلاص کامل باشد، آن حال توبه و انابه در انسان زنده می‌شود و  در برابر خدا واقعا احساس می‌کند که هیچ است و همه کاره اوست؛ اگر این نیت را همراه داشته باشد، اثر شگرفی در زندگی و قلب او پدیدار می شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به ارتباط روز عرفه و روز عاشورا اظهار کرد: دعای عرفه زمینه‌ساز شناخت قلبی برای تجلی این تحول فردی در روز عاشوراست، چراکه عاشورا، روز بروز و ظهور حقیت دعای عرفه است و آن اوج معرفتی که در دعای عرفه بدان اشاره شده است، در قلب او تجلی یافته است. بنابراین تأکید این دعا رسیدن به معرفت و شناخت است و وقتی انسان به این مقام رسید، قیام و قعود و شمشیر زدنش را برای خدا انجام می‌دهد. بنابراین عاشورا و عرفه هر دو بر محور عرفان و معرفت الهی است و از یک ریشه نشات گرفته‌اند.

عضو هیئت علمی جامعة‌‌المصطفی‌(ص) العالمیه همچنین در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان روز عرفه را جهاد اکبری دانست که مقدمه جهاد اصغر امام حسین(ع) در روز عاشورا شد، خاطرنشان کرد: البته این موضوع بستگی به نگاه ما دارد. اگر بر اساس برخی روایات منظور از قرائت دعای عرفه مبارزه با نفس باشد (اشجع الناس من غلب هواه؛ شجاع ترین مردم کسی است که بر نفس خود غلبه کند) این می‌شود جهاد اکبر و این دعا می‌تواند این مقام را به ما عطا کند. اما عاشورا روز جهاد اصغر و میدان قتال و معرکه و شمشیر کشیدن و در صحنه بودن است، اما این برای حسین (ع) هم جهاد اکبر است چرا که شهادت و جهاد اصغر جز با غلبه بر نفس و جهاد اکبر محقق نمی‌شود و دعای عرفه زمینه‌ساز جهاد در روز عاشوراست.

پایان پیام/