نقش مدیریتی زنان در رونق اقتصاد کشور و خانواده/مجوز شرع و عرف شرط فعالیت اقتصادی زنان

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران و ایران اعتقاد دارد ورود یک زن به جامعه اقتصادی فقط از زمانی نیست که به‌صورت مستقل در تولید یا خدمات مشارکت می‌کند. بلکه هرکس با نوع مصرف و کمک به چرخه اقتصادی خانواده می‌تواند به پویایی اقتصاد کشور کمک کند. سیده فاطمه مقیمی که نایب‌رئیس کمیسیون حمل و نقل اتاق تهران نیز هست، به صراحت می‌گوید که کارهای مدیریتی از نظر او، تخصصی بوده و تفکیک جنسیتی ندارد و درنهایت کار اقتصادی با این تفسیر او، قابلیت تفکیک جنسیتی ندارد. گفت و گوی تفصیلی تسنیم با سرکار خانم مقیمی را در ادامه می‌خوانید.

*حضور زنان در فعالیت‌های اقتصادی را چه میزان در رشد و توسعه اقتصادی کشور موثر می‌دانید؟
مقیمی: تقریبا حدود 50 درصد جمعیت کشور را زنان تشکیل می‌دهند؛ این جامعه چه ایران باشد و چه غیر از ایران در مجموع یک جامعه، همه آحاد مردم باید در تولید و کمک به بهبود اقتصادی تلاش کنند. نگاه این نباشد که زنان به‌عنوان قشر مصرف‌کننده هستند. انتظار این است که با تولیدی که توسط زنان صورت می‌گیرد، سطح پویایی، تولید و GDP کشور بالا برود.

*خود شما از چه زمان به‌طور مستقل وارد فعالیت‌های اقتصادی شدید؟
مقیمی: ورود یک زن به جامعه اقتصادی فقط از زمانی نیست که به صورت مستقل در تولید یا خدمات مشارکت می‌کند. شما اقتصاد را در اقتصاد خانواده ببینید. هرکس با نوع مصرف و کمک به چرخه اقتصادی خانواده می‌تواند به پویایی اقتصاد کشور کمک کند. سودآوری فقط ایجاد نیست حتی نحوه استفاده از امکانات هم می‌تواند سودآوری باشد که شکل‌گیری آن در خانواده است و قدر مسلم در اثر تربیت خانوادگی، آن سمت و سو به خود پیدا می‌کند.
من همزمان با تمام شدن دوران تحصیل متوسطه (دبیرستان) و آغاز دوران دانشجویی در کار اقتصادی بوده‌ام. این ورود به دلیل نیاز خانواده نبود بلکه خودم تلاش کردم که چنین خودسازی داشته باشم. اعتقادم بر این است که وقتی کسی از مزایای یک مجموعه استفاده می‌کند باید مولد هم باشد. چنانچه در نظر بگیریم که زنان نیمی از فضای آموزش عالی را در اختیار گرفته‌اند پس باید سهم خود از این میزان را هم ادا کنند. فرقی هم نمی‌کند که هزینه‌های تحصیل را خود پرداخته باشند یا دولت. در هر صورت برای هر صندلی در دانشگاه هزینه شده و ما هم وامدار آن هستیم و موظفیم بازده آن را به جامعه بازگردانیم.

*چرا حوزه حمل و نقل را انتخاب کردید؟
مقیمی: من نخستین زن در صنعت حمل و نقل کشور بودم و آن یک کار غیرمتعارفی بود.

*چون یک کار کاملا مردانه است و حضور یک زن تعجب‌برانگیز بود؟

مقیمی: من این کار را تفکیک جنسیتی نمی‌کنم. یک زمان کارهایی یدی است و به نیروی بدنی افراد بستگی دارد و چون مرد قوی‌تر است، می‌گویند این کار مردانه است. اما کارهای مدیریتی از نظر من، تخصصی بوده و تفکیک جنسیتی ندارد. کار اقتصادی هم با این تفسیر، تفکیک جنسیتی ندارد. ورود من به حوزه حمل و نقل بر حسب یک اتفاق خوشایند بود. به این دلیل که اکنون از همه آنچه در این حوزه انجام داده‌ام، راضی و خرسند هستم.
چون نه‌تنها مرا راضی کرد بلکه نگاه جدیدی به جامعه‌ام داد و جامعه، انجام این کسب و کار از سوی زنان را قبول کرد. علاوه بر اینکه گشایش مسیری شد برای بسیاری از بانوانی که اکنون در این بخش به کار و فعالیت مشغول هستند و حتی از من هم موفق‌تر هستند. این منافع، شخصی نیست بلکه برگشت آن به جامعه است. از یک بخش، بحث تفکر جدید و کارآفرینی است و از طریق دیگر اشتغالزایی ایجاد کرده است.
چون این مدیریت سبب شد با سبک جدیدی که از سوی زنان در این حرفه راه‌اندازی شده، نگاه تلطیف باری را ایجاد کند. یک پرانتز باز می‌کنم و آن اینکه اگر می‌گویم تفکیک جنسیتی روی اشتغال نگذاریم به این علت است که شاید تصور می‌شود خانم‌ها کارهای با ظرافت بیشتر انجام می‌دهند. شاید اگر بازگردیم به ذهنمان، زن را در مقام آشپزی و خیاطی کردن خیلی منطقی و معقول می‌بینیم ولی می‌دانیم که بهترین خیاطان و آشپزان، مردان هستند. آیا این کار را برای آنها زنانه نمی‌دانیم؟ پاسخ من به این پرسش نه است. علاقه و توانایی، ایده‌آل هر شخص و پذیرش هر جامعه می‌تواند راه‌هایی برای شروع یک کسب و کار برای هر مدیری باشد. تقابلی با نوع تفکر یک جامعه نمی‌کنیم. قدر مسلم به همه فکرها احترام می‌گذاریم.
چیزی که از نظر شرعی و عرفی محدودیت داشته باشد، ورود آن برای زن مجاز نیست ولی چیزی که می‌تواند برای به حرکت درآوردن چرخه اقتصاد در درون جامعه و کشور مثبت باشد از آن حمایت می‌کنیم و کار خلافی نیست.

*شما ورود خود در حوزه حمل و نقل را راهگشا می‌دانید برای ورود خیلی از خانم‌ها به این حوزه یا دیگر بخش‌های اقتصادی و مدیریتی. واقعا همینطور؟
مقیمی: دقیقا. همیشه حرکت اول یا نفر اول، همانطور که می‌تواند مطرح باشد به اول بودن،  همانطور هم می‌تواند برای آن شخص مخاطره‌آمیز باشد. به دلیل اینکه در یک دنیا و راهی ناشناخته قدم می‌گذارد. نمی‌داند در این مسیر چه اتفاقاتی می‌افتد که به موفقیت یا عدم موفقیت او منجر می‌شود بویژه که کار انتخابی من با اخلاق و باور جامعه تفاوت داشت.
گاه شما در یک مسیر حرکت می‌کنید و در نهایت چنانچه به بن‌بست رسیدید، بازمی‌گردید. ولی گاهی اوقات نگاه‌ها منتظر و نگران است و نگاه‌ها علامت سوال ایجاد می‌کند که شاید در پایان مسیر، بن‌بستی برای دور زدن نباشد بلکه دره‌ای برای پرتاب شدن باشد. به همین علت تفکیک این دو نوع مساله برای کسی که آغازکننده است، قابل تامل است.
در نوع کسب و کار من، وقتی که وارد شدم اینکه بتوانم موفق شوم یا نه برایم علامت سوال بود. ولی چون قائل به این بودم که قرار نیست کاری غیراخلاقی در این مسیر اتفاق بیفتد(شاید باور جامعه من با آن موافق نباشد) اندیشیدم این را چگونه باید بسترسازی کرد. چنانچه در این راه موفقیت بدست آید، به‌طور قطع یک جاده هموار برای دیگرانی است که می‌خواهند دنباله‌رو باشند و در این مسیر گام بردارند و جلو بیایند. به تعبیر دیگر از یک مسیر سنگلاخ به یک مسیر حداقل شوسه و سپس بزرگراه و آزادراه می‌رسد. نکته اصلی در اینجا تغییر نگاه مهم بود و آن اتفاق افتاد.

*پس از ورود شما به این حرفه، تاکنون چند نفر برای ورود به عرصه‌های مختلف حوزه‌های تجاری، بازرگانی و اقتصادی از شما مشاوره گرفتند؟
مقیمی: هزاران نفر. بویژه ظرف 6-5 سال اخیر. دلیل آن هم این است که حدود 7-6 سال قبل یک کلینیک مشاوره کارآفرینی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر راه‌اندازی کردم و در آنجا مشاوره‌های رایگان می‌دادیم. به دنبال آن در دانشگاه شریف، دفتر توسعه کارآفرینی راه‌اندازی کرده و همچنان آن را مدیریت می‌کنم و سپس در اتاق بازرگانی تهران و ایران نیز این دفتر را ایجاد کرده و هر روز و به‌صورت گروهی و کارگروه‌های اتاق فکر هر 15 روز برگزاری نشست‌ها و مشاوره‌ها را داریم.
در این نشست‌ها تفکیک جنسیتی نداریم و نگاه نمی‌کنیم که زنان بیشتر نیاز به مشاوره دارند یا مردان. دغدغه اشتغال از جمله موضوعاتی است که همه جوانان دارند.آماری که به‌عنوان گزارش هفتگی داریم بالای 150 نفر در هر هفته مشاوره حضوری است. البته در کنار آن مشاوره‌های تلفنی و به‌صورت ای‌میل هم داریم.
جامعه امروز به این نیاز دارد به این‌که راه‌های رفته شده، می‌تواند کوتاه‌تر و سریع به پرسش‌ها پاسخ دهد. اما راه‌ها و ایده‌هایی هست که می‌خواهد اجرا شود و جوان نیاز دارد تا بداند چگونه و از کجا آغاز کند. خودباوری و ارزش‌گذاری روی ایده و دادن انرژی مثبت به او ضروری است تا چراغ راهی باشد برای اینکه بداند می‌تواند حرکت کند.

*تاکنون ضرورتی پیش آمده که ناچار شوید کامیونی را از مرز عبور دهید یا در ساعتی از شبانه‌روز برای رفع مشکل ترانزیت و کامیون‌هایی که زیر نظر شرکت شما کار می‌کنند، در محلی حضور پیدا کنید؟

مقیمی: کسی که در شرکت حمل و نقل مسوولیت دارد یا مدیر است، الزامی برای داشتن گواهینامه پایه یک ندارد ولی من گواهینامه پایه یک گرفتم و دلیل آن هم این بود که علاقه‌مند بودم در حوزه‌ای که وارد می‌شوم به تمام جزئیات آن اشراف پیدا کنم.
به همین علت بارها شده که پشت کامیون بنشینم و آن را جابجا کنم. ولی در داخل ایران نه در خارج از کشور. چرا که طبق قوانین موجود، کسی‌که مدیریت شرکت حمل و نقل را دارد، نمی‌تواند به‌عنوان کار دوم، دفترچه خروج رانندگی داشته باشد. به تعبیری دیگر، کسی‌که راننده ترانزیت است و دفترچه خروج کاری دارد مجوز ندارد به کاری غیر از رانندگی اشتغال پیدا کند.
معمولا هر یکی دو ماه یک‌بار در گاراژ تهران در جمع رانندگان حضور پیدا می‌کنم. گاهی هم پیش آمده بر اثر سوانح و تصادفاتی که برای رانندگانم پیش آمده در محل حادثه حضور یابم و حتی به خارج از کشور بروم یا بر سر جنازه حاضر شوم.

*در شرکت شما چند کامیون تردد می‌کنند؟
مقیمی: بالای 200 دستگاه کامیون. این شرکت علاوه بر حمل و نقل زمینی در حمل و نقل دریایی نیز فعال بوده و ناوگان کشتیرانی هم دارد. در واقع تلفیقی از حمل و نقل‌ها را داریم.

*تحصیلات خود را تا چه دوره‌ای ادامه دادید؟
مقیمی: هنوز دانشجو هستم. مهندسی عمران خواندم. مدیریت حمل و نقل خواندم. کارشناسی مدیریت بازرگانی گرفتم. در دوره کارشناسی ارشد، مدیریت استراتژیک و سپس مدیریت تحول خواندم. الان هم دانشجوی دکترای مدیریت استراتژیک هستم.

*در این 33 سالی که فعالیت خارج از منزل انجام می‌دادید و درکنار آن هم درس می‌خواندید و به کارهای مشاوره نیز اشتغال داشتید، به‌طور قطع مدیریت زمان برای شما قدری دشوار بوده است. به این ترتیب در هفته چند وعده غذای حاضری به اعضای خانواده می‌دادید؟
مقیمی: شاید 20 روزی یک بار همه اعضای خانواده برای تنوع، پیتزا بخوریم. اصلا هیچ نسبیت و سنخیتی با غذای آماده ندارم و حتما برای این موضوع ارزش قائلم که غذایی که در خانه طبخ می‌شود، بویی که در فضای خانه ایجاد می‌شود و صدای قلقل غذا در آشپزخانه، محبتی را در میان اعضای خانواده به وجود می‌آورد که می‌تواند کمبود ساعت‌های حضورم در منزل را پوشش دهد.

*با توجه به اینکه تجربه کار در حوزه حمل و نقل را دارید، مهم‌ترین اولویت‌های حمل و نقل را در حال حاضر چه می‌دانید؟
مقیمی: اتفاقا در نامه‌ای به وزیر جدید راه و شهرسازی مواردی را اطلاع‌رسانی کردم. استفاده از فرصت‌های موجود در جامعه از جمله مواردی است که باید به آن پرداخته شود؛ این فرصت‌ها، موقعیت جغرافیایی خاص کشور است که باید به آن توجه ویژه داشت. براین اساس روان‌سازی و سهولت مسیرهای تزانزیتی، زیرساخت و بسترسازی مربوط به راه‌ها یا مسیرهای مواصلاتی بویژه مسیرهای ریلی که در یک گذر بسیار کوتاه بتوانند با اتصال این مسیرها، کریدورهای شمال- جنوب و شرق- غرب را راه‌اندازی کنند. انعقاد تفاهمنامه‌ها با کشورهای همجوار در زمینه پروتکل‌های موافقتنامه‌های حمل و نقلی و به‌کارگیری مسایل و مقررات گمرکی با توجه به تصویب قانون جدید گمرک که زیرساخت خوبی را برای رویه‌های مناسب در حوزه حمل و نقل ایجاد می‌کند از جمله اولویت‌های مهم در صنعت حمل و نقل کشور است.
یک نگاه کاملی هم به ساختارسازی وسایل حمل نقل داشته باشیم از این جهت که به بازسازی و نوسازی ناوگان بپردازیم. اکنون متوسط عمر ناوگان حمل و نقل کشور، 19 سال است و از نظر استانداردهای بین‌المللی تا به‌روزرسانی عمر ناوگان، فاصله داریم. تا پایان دوره سند چشم‌انداز، فرصتی نمانده و باید هر چه سریع‌تر اقدام کرد و مهم‌تر اینکه پس از سال‌ها تاخیر، الحاق کشور به WTO را محقق کنیم و این الحاق یعنی حضور در جامعه جهانی تجارت.

*شما خودتان را یک کارآفرین می‌دانید؟
مقیمی: متاسفانه در جامعه ایران بحث کارآفرینی با اشتغالزایی ادغام شده است. من خودم را کارآفرین می‌دانم با توجه به تعریفی که دنیا از کارآفرینی دارد. کارآفرینی ایجاد یک ایده نو و شروع کسب و کاری است که به طریقی اگر از قبل هم وجود داشته، نوآوری در آن ایجاد شده است. این کارآفرین می‌تواند حداقل یک اشتغال ایجاد کند و در ادامه می‌تواند با راه‌اندازی بنگاه، اشتغالزایی را افزایش دهد.
من در نوع کسب و کار خودم، راه جدید، کار جدید، ایده و فکر جدید، نحوه حضور در بازارهای بین‌المللی، نحوه سرویس‌دهی حتی به مجموعه تحت پوشش خودم که اولویت اصلی آن را آموزش گذاشتم و همه اینها را به‌عنوان یک روش نو می‌بینم.
بر این اساس در سال 2012 از سوی بانک توسعه اسلامی در بین 56 کشور مسلمان، کارآفرین برتر جهان اسلام شدم و بانک دلیل این انتخاب را پیشتاز بودن به‌عنوان کارآفرین در صنعت حمل و نقل در ایران و کشورهای منطقه اعلام کرد. این جایگاه و تقدیر برای کشور ایران است نه من.

*توصیه شما به جوانانی که قصد حضور در عرصه‌های اقتصادی و اجتماعی دارند، چیست؟
مقیمی: اعتقادم بر این است که آنها هیچگاه منتظر نباشند که برای شروع کار همه چیز آماده و بسترها فراهم باشد. باداشتن حداقل‌ها درصورت برنامه‌ریزی، می‌توان آغاز کرد. باید شرایط موجود را بررسی و با اعتماد به ‌نفس جلو رفت. ناخوشایندی هم است، با این وجود نباید از مسیر منحرف شد و از همه مهم‌تر، آموزش است. باید به‌دنبال یادگیری راهکارها و تکنولوژی‌های جدید بود.تنها مدیران به‌روز می‌توانند با دنیای اقتصاد جهانی در تعامل باشند.

گفتگو از دانش پورشفیعی

انتهای پیام/