ساخت واگنهای مترو برای تسویه پول نفت به چینیها واگذار شد
خبرگزاری تسنیم: معاون توسعه حملونقل ستاد مدیریت حملونقل و سوخت با بیان اینکه درگاه ملی بار در مراحل ابتدایی قرار دارد، گفت: ساخت ۳۱۵ واگن مترو شهرهای اصفهان، شیراز و تبریز به دلیل طلبهای ناشی از فروش نفت ایران به چینیها واگذار شد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در بخش نخست این گفتوگو معاون توسعه حملونقل ستاد مدیریت حملونقل و سوخت با اشاره به وضعیت حملونقل و زیرساختهای آن و مروری بر گذشته این بخش، چشماندازها و نیازهای حملونقل را تشریح کرد. امیر جعفرپور همچنین با تاکید بر اینکه ستاد هدفمندی یارانهها، ستاد مدیریت را تضعیف کرد پس از حدود سه سال زمینگیر شدن توپولف و ایلوشین را نه به خاطر فقدان ایمنی و سقوط متعدد بلکه درپی نامهنگاری ستاد سوخت بهدلیل مصرف بالای بنزین آنها اعلام کرد.
وی در بخش دوم گفتوگو نیز به تشریح ماموریتهای باقیمانده ستاد در حوزه حملونقل پرداخت و دلیل اصلی واگذاری ساخت 315 واگن مترو به شرکتی چینی را که اعتراض شدید سازندگان داخلی را به دنبال داشت را طلب ایران بابت فروش نفت به چین اعلام کرد. امیرپور همچنین گفت: درگاه ملی بار در مراحل ابتدایی قرار دارد و تنها یک سوم آن عملیاتی شده است.
دولت جدید پیگیر تشکیل وزارت حمل و نقل
*چه ماموریت هایی برای ستاد باقیمانده که اجرای آنها می توان به حمل ونقل کمک کند؟
جعفرپور: حمل ونقل درون و برون شهری و هوایی را تا حدودی سامان داده ایم ولی با حمل ونقل ریلی کار داریم. برقی کردن لکوموتیوها و سامانه های ریلی برون شهری و ساماندهی مصرف سوخت قایق ها و شناورها جزو برنامه های خیلی مهمی است که ستاد مدیریت حمل ونقل و سوخت به واسطه چند بخشی بودن به آنها توجه ویژه ای دارد.
معاینه فنی و کنترل آلودگی خودرو و موتوسیکلت برنامه مهمی است. امروز می شنویم که موتوسیکلت هایی که صدا نمی دهند خریدار ندارند. این در حالی است که در دنیا موتوسیلکت های برقی طرفداران زیادی دارد چون بی صداست. موتوسیکلت بحث جدی است که ستاد تاکنون به آن ورود پیدا نکرده است. باید هم به سمت برقی کردن این وسیله برویم. کنترل آلودگیهای صوتی و تنفسی جزو وظایف مندرج در قانون ستاد حملونقل و سوخت است.
اخذ عوارض از محصولات تولید داخل که مصرف سوخت و آلایندگی زیادی دارند از کارهای مهم دیگر است . خریداران این قبیل خودروها به طور معمول باید به ازای خرید خودرو ارزانتر و در عین حال آلاینده تر و پرمصرف تر متحمل پرداخت هایی میشوند. از طرف دیگر باید برنامه ها و فعالیت های گسترده ای در بخش ریلی صورت گیرد. در قانون حمل ونقل و سوخت به شدت سطر اول بر قطارهای برقی و سریع درون و برون شهری تاکید دارد.
از سو دیگر سهم حمل و نقل ریلی در بار و مسافر بر اساس قانون باید به 30 و 18 درصد افزایش یابد که ستاد باید زیرساختهای دستیابی به این هدف را فراهم کند همچنین تعداد تلفات جاده ای نیز باید سالانه 10 درصد کاهش یابد. ماموریت های ستاد در این بخش طبق ماده 162 قانون برنامه پنجم توسعه تا سال 94 تمدید شده و با تشکیل وزارت حمل و نقل این ستاد جزئی از وزارتخانه جدید خواهد شد. البته دولت جدید نیر خیلی پیگیر تشکیل وزارت حمل و نقل است.
امیدوارم وزارتخانه ای تحت عنوان وزارت حمل و نقل و شهرسازی تشکیل شود تا بخش مسکن برود به شهرداری ها و قسمت شهرسازی آمایش برنامه ریزی های منطقه ای و استانی به نحوی در وزارت حمل و نقل و شهرسازی و لجستیک یا ارتباطات که آخری به نظرم بهترین است تا به تبع آن بتوانیم کار منسجمی را انجام دهیم.
تبدیل خودور تک سرنشین به چند سرنشین
*اما بسیاری از جمله نمایندگان مجلس ادغام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با وزارت راه و شهرسازی را به صلاح ندانسته و نمیدانند؟
جعفرپور:در دنیا حمل و نقل جدا از آی تی و مخابرات نیست. خوشبختانه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات 400 نفره داریم و اکثر آن به بخش خصوصی سپرده شده به غیر از سازمان تنظیم مقررات و بدنه ستادی وزارت چند دفتر وزیر مانده است آنها به راحتی میتوانند به عنوان سازمان الگو برای حمل و نقل مطرح شوند.
در حمل و نقل بخش تنظیم مقررات و نظارت بر استانداردها را نداریم. الگوی سازمان تنظیم مقررات میتواند یک الگوی قابل تعمیم برای مدیریت بر سایر بخشها از جمله حملونقل باشد.
حمل و نقل عمومی در ایران تا وقتی قیمت سوخت واقعی نشود بروز اصلی خودش را نخواهد داشت حمل و نقل شخصی ارزان کنار گذاشته نمی شود مگر قیمت سوخت افزایش یابد.
حمل و نقل عمومی حتی با سوخت ارزان از حمل و نقل شخصی ارزانتر خواهد بود مشروط به اینکه بتوانیم در اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه توجه ویژه به حمل و نقل عمومی داشته باشیم و برخی از معضلات آن را برطرف کنیم.
*در حال حاضر طرحهای زوج و فرد و ترافیک در تهران اجرا میشود، یعنی محدودیتهای تردد باید از این هم بیشتر شود؟
جعفرپور:در اروپای غربی و سنگاپور محدودیت از درب منزل برای خودروها ست نه زوج و فرد که تا بعضی جاها بیاید. عریض کردن معابر برای خودروهای عمومی، دادن فضا به تردد پیاده و دوچرخه به خصوص در کلانشهرها، توجه ویژه به نظم و پاسخگویی حمل و نقل عمومی می تواند جزو کارهای اساسی ستاد باشد. باید در یک نهاد بالادستی از وزارتخانه ها و شهرداری ها این امور را بخواهیم.
طبق آئین نامه قانون حمل ونقل و سوخت باید جشنواره حمل و نقل را 26 آذر برگزار کنیم و باید به منتخبان شرکتهای حملونقل درون و برون شهری و شهرداریها جایزه نمونه بودن را در گروه های مختلف اعطا کنیم.
امیدواریم با انجام این وظایف هم الگوسازی و ایجاد نقاط بهینه ملکرد داریم و هم به نحوی آن کسی را که زحمت کشیده خسته نباشید حداقلی گفتیم. دولت الکترونیک، ساخت داخل کردن قطعات و تجهیزات در بخش حمل و نقل ار جمله موارد دیگر تعهد و کار جدی ستاد است.
دیگرمسائل مهمی که ستاد موظف به دنبال کردن آن است، یکی ساماندهی حملونقل بار شهری است که دو شهر از سال گذشته سازمان حمل و نقل بار دارند، پنج شهر مدیریت حمل بار دارند و سه شهر دیگر نیز شهرداری در حال ایجاد و پیگیری سازمان یا مدیریت حمل و نقل بار است.
طبق برآوردها باری که در شهر تهران جابجا میشود دو برابر کل باری است که در وزارت راه و شهرسازی جابجا میشود.
همچنین در طول سال نسبت مسافر برونشهری به درونشهری 4 به 96 است. برای مدیریت اینها باید تدابیر ویژهای داشت چون شهرداریها تاکنون در مسایل حمل ونقل خیلی جدی نبودهاند. البته با توجه هشدارها و برگزرای همایش و پیگیری برای آموزش و فرهنگسازی، امروز مسئولان شهری به موضوع تقاضای حمل ونقل ون عرضه آن اهمیت میدهند.
نکته دیگر احداث پایانههای غیرمتمرکز در روستاها است، بر اساس بسته حمایتی هدفمندسازی باید تا سال 1394، 2400 پایانه در هر یک از دهستانهای کشور ایجاد شود.
یک بحث مهم دیگر هم پیمایی است که فرهنگسازی آن باید انجام شود.
فردی که میخواهد با وسیله نقلیه تک سرنشین بین مبدا و مقصدی که با فرد دیگر مشابه است می تواند برنامهریزی کند در پنج یا شش روز کاری هفته بین 5 نفر تقسیم کار شود که هر روز یک نفر خودرو خود را بیاورند و بقیه را همراه کند.
در نتیجه 5 خودرو تک سرنشین به یک خودرو چند سرنشین تبدیل می شود. بحث مهم دیگر مسیرهای ویژه اتوبوس است که می توان آنها را به تاکسیهای بالای سه نفر سرنشین یا سواریهای شخصی هم پیما با چهار نفر سرنشین تخصیص داد و اجازه عبور از مسیرهای ویژه اتوبوس را به وسایل نقلیه مذکور بدهیم. این برنامه در مشهد تست شده و در حال انجام است و تاکسیها از مسیرهای ویژه عبور میکنند. با توجه به نتایج مثبت این کار باید مسیرهای ویژه را گسترش دهیم و امکان استفاده از آنها را نیز بیافزاییم.
موضوع مهم دیگیر دو گانه سوز کردن حمل و نقل عمومی درونشهری است، و این که همه خودروهای عمومی پلاک زرد شوند. همچنین بلیت الکترونیکی و سامانههای اطلاعرسانی قبل، حین و بعد از سفر نیز یکی از برنامههای مهم ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت است.
بکارگیری بخش خصوصی در قالب بهرهبرداری از بخش حمل و نقل با توجه به اصل 44 توسعه دفاتر پیشخوان و دولت الکترونیک که قرار است حدود 50 درصد خدمات دولت را به صورت الکترونیکی تا پایان 94 برای مردم برسد و 800 خدمت از 1600خدمت به صورت الکترونیکی ارائه شود.
همچنین تعمیر لکوموتیو و ناوگان باری و مسافری ریلی، پیگیری اجرای پروژههای بخش حمل و نقل با مشارکت بخش خصوصی همه از موارد مهم هماهنگی ها و پیگیری های ستاد هستند.
نفت علت واگذاری ساخت 315 واگن به چینیها
*ستاد در بحث تعمیر لکوموتیو چه اقدامی میتواند انجام دهد؟
جعفرپور:در سال 89 و 90 پیگیری کردیم که لکوموتیوسازان و واگنسازان را برای تولید ناوگان درون و برونشهری برنامه بلند مدت طراحی کردیم تا در قالب شرکت قطار شهری تلاش کردیم حمل و نقل ریلی به صورت سامانه یکپارچه که مبتنی بر توان داخلی واگنسازان و لکوموتیوسازان طراحی شود.
*در زمان ریاست آقای رویانیان بر ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت قرارداد خرید 315 واگن مترو شهرهای تبریز، اصفهان و شیراز با شرکتی چینی امضا شد، کجای این قرارداد حمایت از تولید داخل است؟
جعفرپور:در تامین ناوگان درونشهری نیاز ما 3 برابر این مقدار است، وقتی صحبتی از تامین واگن است تا زمانی که به دست مشتری برسد چهار تا پنج سال زمان میبرد. بنابراین به واگنسازان داخلی سفارشات را دادیم و آنها متعهد به اقداماتی شدند و پولهایی را هم گرفتند اما نتوانستند تعهدات را در زمانبندی عمل کنند.
دولت نیز گفت با توجه به اینکه نیاز ما چند برابر ظرفیت داخلی است قسمتی از نیاز را به خارج از کشور بردند. یک عقبه نسبتا نامنطبق با شرایط مد نظر برای توسعه جدی ساخت واگن بود، ضمن آنکه ساختاری که بعدا در شرکتهایی از گذشته بود درباره مطالبات و بدهکاریها (ماند واگنپارس) باعث شد نتوانند به تعهدات خود عمل کنند.وقتی ریل ساخته میشود باید تجهیزات آن به موقع تامین میشود. زمانی که داخلیها نتوانستند نیاز از خارج تامین شد تا ظرفیتهای داخلی فعال شود.
* شرکتهای داخلی میگویند نقدینگی ندارند و بانکها هم در این زمینه حمایتی از آنها نمیکنند.
جعفرپور: اگر دولت مانند زمانی که به سدسازی اهمیت داد یا در دوران به مسکن مهر اهمیت داد به حوزه ریل باید بها دهد. در تعامل با واگنسازان هر چقدر کالا تحویل بدهید ما به شما پول میدهیم. یک پیش پرداخت در قبال تحویل هم پول پرداخت میشود.
صنعت ریلی نیازمند سرمایهگذاری است و لازم بود برای تیراژ بالا حمایت سرمایهگذاری از سوی دولت از محل منابع صندوق توسعه ملی صورت میگرفت. این امکان برای واگنسازان ایجاد نشد تا بتوانند با الویت بالا این کار را انجام دهند. فکر میکنم اولویتهای قبل ازاین وجود داشت که مانع از این شد تا سرمایهگذاریها به این سمت برود. البته آنها هم آنطور که باید و شاید از خود تلاشی نداشتند که مبتنی بر توانمندیهای داخلی و کمک خارجی تولید داخل داشته باشند.
نتیجه نهایی این بوده که الان ما در ساخت واگن چند شرکت فعال داریم و از همه ظرفیت استفاده نکردهایم اگر دولت جدید در حمل و نقل ریلی اراده سرمایهگذاری و حمایت جدی چه در ساخت شبکه اعم از دورن و برونشهر و حومه و چه در ناوگان چه در توسعه و رفع گلوگاه فعلی داشته باشد قطعا میتوان وضع بهتر از این باشد و بضاعت خیلی خوبی در ایران در ساخت انواع تجهیزات وجود دارد.
*اما این دلیل نمیشود که قرارداد ساخت واگن با شرکتی چینی منعقد شود؟
جعفرپور: واقعیت این است که پول خیلی زیادی از فروش نفت به چینیها داشتیم و چینی ها واگذاری این پول به صورت نقدی را ممکن نمیدانستند. آنها پرداخت این پول را به خرید تجهیزات حتی به قیمتهای ببیش از قیمتهای منطقهای منوط کرده بودند. بنابراین یکی از دلایل اصلی خرید 315 واگن بتوانیم پولمان را برگردانیم چون آنجا بلوکه شده است و سود آن را هم چینیها مصرف میکنند.
از قبل فروش نفت نتوانستیم درآمد را تامین کنیم. کشور از این فرصت باید استفاده میکرد. چینیها حتی پیشنهاد ساخت 5 هزار کیلومتر شبکه ریلی درونشهری را داشتند که چون قیمتها نسبتا بالا بود با آن موافقت نشد. استفاده از منابع مالی که در چین بلوکه شده و قابل استفاده در کشور نیست، ناقص توان داخلی نیست.
*از روند اجرای این قرارداد اطلاعی دارید؟
جعفرپور: تعدادی از این واگنها وارد کشور شده است و تلاشهای خوبی شده تا برای هر کدام از مترو شهرهای تبریز، اصفهان و شیراز در ماههای اینده افتتاح صورت گیرد. فکر میکنم آقای احمدینژاد تا اآخرین روزهای حضور در دولت مترو یکی از این سه شهر را افتتاح کند.
*در حوزه هوشمندسازی حملونقل ستاد چه برنامههایی را اجرا کرده است؟
جعفرپور: با توجه به وظایفی که طبق قانون توسعه حملونقل به ستاد مدیریت سپرده شده است یکی از بحثها بهینهسازی بحث مدیریت عرضه و مدیریت تقاضای حملونقل بوده که از طریق سامانههای حملونقل هوشمند گذاشته شده بود به عهده ستاد. ستاد هم جلسات را با سازمانها مختلف پیرامون هماهنگیهای این موضوع برگزار کرد.
سیاستگذاری هایی در این زمینه صورت گرفت از جمله اینکه بعضی از کارها در برخی شهرها به واسطه آئیننامه ستاد (بهبود عبور و مرور) که در این آئیننامه به طور مشخص هر استان و هر گروه شهری که مشخص شده بود باید عملکرد را در بکارگیری سامانههای هوشمند حملونقل به یک درصدی میرساند که به تفکیک مشخص شده است.
بحث هوشمندسازی تدوین آئیننامه بکاگیری سیامانههای حملونقل هوشمند که در کمیسیون حملونقل ریاستجمهوری مطرح شده است و ارتباطاتی و پیشنهاداتی پیرامون این موضوع ارائه و اعمال شد که مراحل نهایی در دبیرخانه حمل و نقل را پشت سر میگذراند.
همچنین مسائلی به صورت مشاورهای یا جلساتی برگزار شد که میتوان به سامانههای ارتباط خودرو با جاده وارد شد. از جمله کارهای دیگر ستاد که مستقیم و غیرمستقیم وارد آن شده است، بحث برگزاری همایش آی تی سی بوده است. ایجاد معماری آی تی سی که هر سازمان در این زمینه باید چه کارهایی انجام دهد که نتایج خوبی هم در استانها نمود پیدا کرده است. شهرداری تهران به طور مشخص از دوربینها استفاده میکند. بحث هایی بوده که جرقه آن از آئیننامه عبور و مرور زده شده است.
به چند مصداق در این رابطه اشاره میکنم. در رابطه با بحث هوشمندسازی ناوگان شهری پیگیر تجهیز ناوگان عمومی به جی پی اس (سامانه جغرافیایی مکانیابی) شد. بلیت الکترونیک مطرح شد و بعد خواستیم بلیت با حمل و نقل ریلی و تاکسی مشترک شود. در این راستا «من کارت» در مشهد اجرا شده است. پارکینگ، معاینه فنی مثل کیف پول خرد، خریدهای جزئی از فروشگاههای وابسته به شهرداری. پول برای حمل و نقل حمل نکند.
برای حمل و نقل برونشهری به خصوص ترانزیت رهگیری ناوگان بود که با پیگیری ستاد مبارز با قاچاق ارز مطرح شده است. بحث درگاه ملی بار در مراحل ابتدایی است که سازمان راهداری باید در این رابطه پاسخگو باشد، چرا با سرعت اولیه پیش نرفت.
درگاه ملی بار در مراحل ابتدایی
*درگاه ملی بار چه ویژگیهایی دارد؟
جعفرپور: این سامانه باید به صورت برخط یا (آنلاین) عرضه و تقاضا را نشان دهد در آن عرضه کننده خدمات شامل دارنده ناوگان یا شرکت حمل ونقل را به صاحب بار و مسافر متصل می شود.
فعلا درگاه ملی بار برونشهری را در اولویت قرار دادیم. مثلا اگر شرکتی چند کامیون دارد هر زمان وارد اینترنت شود کامیونی که آزاد است یا مثلا از 12 ظهر آزاد می شود اعلام و معرفی می کند آنجا ثبت می شود که کامیون با این ظرفیت با این کیفیت و زمانبدی در یک سری مسیر حرکت میکند آماده ارائه خدمات است.
یا در یک شرکت دیگر اعلام می شود به این تعداد ناوگان با قیمت مشخص در این زمان آماده سرویس دهی است. از آن طرف صاحب بار با کیفیت، زمان، تناژ مورد نظر شرکت مورد نظر را انتخاب کند.
فعلاً در حد اعلام بار در پایانه ها کار شده است و رانندهها کم کم به جای نوشتن روی وایت برد روبروی هر شرکت از این درگاه استفاده میکنند. البته در بازدید اخیر مانیتورهای پایانه بار اکبرآباد خاموش بود که به گفته دستاندرکاران در حال الکترونیکی شدن است.
در صورت ایجاد درگاه ملی بار در حد قابل قبول دیگر نیازی به پایانه بار اکبر آباد و امثال آن نیست و با راهاندازی درگاه ملی بار تردد یک سری خالی ناوگان به طور چشمگیری کاهش خواهد یافت و به تبع آن هزینه حمل و نقل نیز کاهش مییابد.
اگر قیمت سوخت آزاد شود اعمال مدیریت از طریق درگاه ملی بار باعث میشود که ناوگان حمل و نقل هزینه مضاعفی به شبکه تحمیل نکند و کاهش هزینه به حدی است که سود آن ها علیرغم افزایش قیمت سوخت ادامه داشته باشد. اگر تعرفهها بالاتر رفت سوداضافی به صاحبان شرکت های حمل و نقل و رانندگان و مردم خواهیم رسید.
*از چه سالی بحث راهاندازی درگاه ملی بار مطرح شد؟
جعفرپور: راهاندازی درگاه ملی بار از سال 88 در بسته سیاستی حمایتی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت بود قبل از آن هم در قالب آئیننامه هایی که هنوز تصویب نشده مورد تاکید قرار گرفت. جزو اقدامات بسیار فوری بوده که راهاندازی آن در حوزه برونشهری وظیفه سازمان راهداری و حملونقل جادهای است.
*سازمان راهداری در این زمینه چه کاری انجام داده است؟
جعفرپور: اعلام بار را در پایانههای اصلی کشور الکترونیکی کردهاند.
*چند درصد از این سامانه عملیاتی شده است؟
جعفرپور: عدد مشخصی نمیتوانم بدهم قطعا کمتر از یک سوم کار است. در مراحل خیلی ابتدایی کار قرار دارد.
*در بخش حمل و نقل روستایی چه اقداماتی انجام شده است؟
جعفرپور: حمل ونقل روستایی در ایران مغفول مانده و بیشتر به صورت خودگران اداره شده است. خیلی از مردم جمع شدهاند و وسیلهای تهیه و مردم را جابجا شده است. این در حالی است که اگر خدمات حمل و نقل به روستائیان به صورت منظم و به جا ارائه شود مهاجرت به شدت معکوس میکند. مالکیت خودرو در حال حاضر یک دهم است. یعنی از هر 10 نفر یک نفر خودرو دارد.
ضریب سفر در روستاها خیلی تغییر کرده و تقاضای سفر آنها به طور مناسب پاسخ داده نمیشود. در این راستا تلاشهایی برای برآورد جابجایی بار و مسافر و شناسایی نقاط ضعف و مشکلات حمل و نقل روستایی انجام شده است. بر این اساس آیئننامه با مشارکت وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی و دستگاههای دخیل وزارت کشاورزی در کمیسیون زیربنایی دولت تصویب شده که امیدواریم در آینده نزدیک شاهد ابلاغ آن باشیم.
واقعیت آن است که حمل ونقل روستایی بین تعاریف حمل ونقل درون و برونشهری مغفول مانده است. روستاها شبکه حمل و نقل روشنی نداشتند و به صورت سنتی این کار انجام میشد با توجه به پیگیریها و همکاری با سازمان راهداری و معاونت راه روستایی مرکز توسعه مناطق روستایی ریاستجمهوری، وزارت کشور، وزارت جهاد کشاورزی و پلیس اهمیت این قضیه را برای همه سازمانها مشخص کرد.
ستاد بر اینکه بتواند به ناوگان حمل و نقل تاثیر هدفمندی یارانهها را در روستاها کمرنگ کند در بحث تخصیص سهمیه سوخت وارد شد اما به دلیل اینکه ناوگان حمل و نقل روستایی معلوم نبود چه کسانی در این بخش فعالیت میکنند، اولین گام برای اینکه بتواند تخصیص سهمیه سوخت مشخص به این افراد بدهد با توجه به ارتباط با وزارتخانه این بحث شناسایی ناوگان دنبال شد.
الان با توجه به اتحادیه همکاری با سازمان راهداری بحث ثبتنام به راحتی انجام میشود و از این طرف بحث سوخت تامین شده و تخصیص مییابد.
انتهای پیام/