داستان تولد شوراها /شوراها از منظر تاریخ و آمار

پیر روشن‌ضمیر جماران در نامه معروف و تاریخی خود خطاب به شورای انقلاب می‌نویسند:"در جهت استقرار خدمت مردمی در ایران و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش که از ضرورت‌های نظام جمهوری اسلامی است، لازم می‌دانم شورای انقلاب به تهیه آیین‌نامه اجرایی شوراها برای امور محل، شهر و روستا در سراسر ایران اقدام، پس از تصویب به دولت ابلاغ نمایند تا دولت بلافاصله به مرحله اجرا درآورد".

داستان یک آغاز!

شورا و رتق و فتق امور به‌روش شورایی، ریشه‌ای به قدمت تاریخ اسلام دارد، اهمیت شورا بدان حدی است که در قرآن مجید "سوره شوری"، نازل شده است و هر مسلمانی به‌خوبی با آیه "امرهم شوری بینهم" آشنایی کامل دارد. سال 1358 خبرگان قانون اساسی هنگام  بررسی و تدوین مانیفست نظام جمهوری اسلامی، موضوع شوراها را در اصل 74 قانون اساسی قرار دادند که در بازنگری قانون اساسی، موضوع شوراها در اصل 100 قرار گرفت.

در متن قانون اساسی برای تبیین شوراها آمده است :"برای پیشبرد سریع برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان یا استان با نظارت شورایی به‌نام شورای ده، بخش، شهر، شهرستان یا استان صورت می‌گیرد که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می‌کنند. شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان و حدود وظایف و اختیارات و نحوه انتخاب و نظارت شوراهای مذکور و سلسله مراتب آنها را که باید با رعایت اصول وحدت ملی و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی و تابعیت حکومت مرکزی باشد قانون معین می‌کند".

... اما حوادث سالهای اوایل انقلاب (58-60) که با  توطئه‌های گروهک‌های ضدانقلاب و غائله آفرینی آنها در کشور آغاز و با شروع جنگ تحمیلی ادامه یافت، باعث شد تا زمان تولد این ثمره انقلاب اسلامی به محاق فرو رود.

با روی کارآمدن دولت اصلاحات زمینه برای ایجاد و استقرار شوراها فراهم شد و کلید آغاز انتخابات شوراها در مهرماه سال 1377 زده شد. با انتخاب موحدی ساوجی، راه‌چمنی، رسولی‌نژاد، یحیوی و موسوی اجاق به‌عنوان اعضای هیئت نظارت مرکزی بر اولین دوره انتخابات از سوی مجلس شورای اسلامی و انتخاب 66 نفر دیگر از نمایندگان مجلس به‌عنوان اعضای هیئت‌های عالی نظارت بر انتخابات شوراها در 22 استان، و دستور موسوی لاری وزیر کشور در دوم دی‌ماه 1377 مبنی بر تشکیل هیئت‌های اجرایی در شهرها و بخشها و شهرستان‌ها تدارک برای انتخاب 201 هزار نفر اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا آغاز شد.

شورای شهرتهران از منظر آمار!

هفتم اسفند ماه 1377 بود که 24 میلیون شهروند ایرانی در سراسر کشور پای صندوق‌های رأی رفتند و نمایندگان خود را برای نخستین پارلمان‌های شهری و روستایی برگزیدند.  شروع به کار شوراهای اسلامی 9 اردیبهشت سال 1378 بود که پس از سال ها این نهاد مردمی فعالیت‌های گسترده و موثرخودرا آغازکرد.

در تهران از 1 میلیون و 480 هزار و 275 رأی مأخوذه، 1 میلیون و 403 هزار و389 رأی صحیح اعلام شد که در نتیجه نامزدهای اصلاح‌طلب، با استفاده از حال و هوای پس از انتخابات خرداد 1376، تماماً به شورای اول شهر تهران راه یافتند، که بر اثر اختلافات فاحش اصلاح‌طلبان سرانجام در روز هفتم اسفند 1381 با دستور موسوی لاری وزیر کشور دولت اصلاحات، شورای شهر تهران منحل شد!

انتخابات شوراها و تعداد شرکت کنندگان در آنها همواره با فراز و فرودهایی روبه‌رو بوده است که شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور به‌شدت روی مشارکت شهروندان تأثیر داشته است. بر اساس آمار منتشره از سوی فرمانداری تهران و وزارت کشور، آمار شرکت کنندگان در سه دوره قبلی شورای شهر تهران به‌شرح زیر است.

دوره اول؛ 1377 تا 1381

منتخبان نخستین دوره شورای شهر تهران

1 - عبدالله نوری 588633 رأی، 2 - سعید حجاریان کاشانی 386069 رأی، 3 - جمیله کدیور 369669 رأی، 4 - فاطمه جلایی‌پور 350173 رأی، 5 - محمدابراهیم اصغرزاده 347173 رأی، 6 - محمد عطریان‌فر 322897 رأی، 7 - احمد حکیمی‌پور  304460 رأی، 8 - محمدحسین درودیان 279946 رأی، 9 - سیدمحمود علی‌زاده طباطبایی 260462 رأی، 10 - مرتضی لطفی  224867 رأی، 11 - رحمت‌الله خسروی  220021 رأی، 12 - غلام‌رضا فروزش 215520 رأی، 13 - صدیقه وسمقی 210303 رأی، 14 - عباس دوزدوزانی 200521 رأی، 15 - سیدمحمد غرضی  192211 رأی.
علی البدل
16 - داوود سلیمانی 190772 رأی، 17 - محمدحسین حقیقی 176556 رأی، 18 - حسن عابدینی 176289 رأی، 19 - سیدمنصور رضوی 167288 رأی، 20 - یحیی آل‌اسحاق 165217 رأی، 21 - محمدکاظم سیفیان 152106 رأی.

لازم به ذکر است که در سال 78، عبدالله نوری، محمد غرضی و جمیله کدیور برای شرکت در انتخابات مجلس ششم، از شورای شهر تهران استعفا دادند و سه عضو علی البدل دیگر(حقیقی، عابدینی و رضوی) به‌جای آنها عضو شورا شدند.

دوره دوم؛ 1381 تا 1385

دومین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا، روز 9 اسفند 1381 برگزار شد. مشارکت در این دوره انتخابات بسیار کم بود پایین بود، به‌گونه‌ای که در تهران 562 هزار و 522 نفر در انتخابات شورای شهر تهران شرکت کردند که کمی بیش از یک‌سوم مشارکت در دوره قبل بود. از این تعداد 526 هزار و 972 رأی، صحیح اعلام شد.
منتخبان دومین دوره شورای شهر تهران

1 - مهدی چمران 192716 رأی، 2 - عباس شیبانی 178351 رأی، 3 - نادر شریعتمداری 104147 رأی، 4 - حسن بیادی 103150 رأی، 5- حسن زیاری 100454 رأی، 6 - حبیب کاشانی 99013 رأی، 7 - محمود خسروی‌وفا 98390 رأی، 8 - حمزه شکیب  98313 رأی، 9- خسرو دانشجو 98291 رأی، 10 - مسعود زری‌بافان 95971 رأی، 11 - رسول خادم ازغدی 92606 رأی، 12 - امیررضا واعظی آشتیانی 90832 رأی، 13 - نسرین سلطان‌خواه حقیقی روشاوند 90029 رأی،  14 - منظر خیر حبیب‌اللهی  87690 رأی، 15  - مهنوش معتمدی‌آذر 85839 رأی

علی البدل
16 - سیدمصطفی تاج‌زاده 66196 رأی،  17 - محمدمهدی مظاهری تهرانی 54616 رأی، 18 - ابوالقاسم آشوری 51492 رأی، 19 - محمدابراهیم اصغرزاده 45519 رأی، 20 - مهدی قاسمی کجانی 41844 رأی، 21 - علی‌رضا رجایی 36078 رأی.

دوره سوم؛ 1385 تا 1392

سومین دوره انتخابات شورای شهر و روستا روز 24 آذر 85 برگزار شد. در این انتخابات یک میلیون و 656 هزار و 558 نفر در تهران شرکت کردند که تقریباً سه برابر مشارکت در دوره دوم بود.
منتخبان سومین دوره شورای شهر تهران

1 - مهدی چمران 603766 رأی، 2 - مرتضی طلایی 539761 رأی، 3 - رسول خادم 427097 رأی، 4 - عباس شیبانی 394358 رأی، 5 - هادی ساعی 384358 رأی، 6  - حمزه شکیب 330233 رأی، 7 - علی‌رضا دبیر 306809 رأی، 8 - پروین احمدی‌نژاد  249549 رأی، 9 - معصومه ابتکار 232959 رأی، 10 - احمد مسجد‌جامعی 216015 رأی، 11 - محمدعلی نجفی 202700 رأی، 12 - معصومه آباد 201754 رأی، 13 - حسن بیادی 200397 رأی، 14 - خسرو دانشجو 200175 رأی، 15 - حبیب کاشانی 197284 رأی.

علی البدل

16 - عبدالمقیم ناصحی 195839 رأی، 17 - حسن زیاری 188226 رأی، 18 - محمود خسروی‌وفا 173321 رأی، 19- امیرعلی امیری 160934 رأی، 20 - بهمن ادیب‌زاده 158626 رأی، 21 - محسن وفامهر 154877 رأی.

گزارش از: فرهادخادمی، بخش اجتماعی خبرگزاری تسنیم

انتهای پیام/*