اعتکاف از چه زمانی برگزار می شد؟
خبرگزاری تسنیم: خیلی ها بر این باورند که اعتکاف همانند نماز و روزه از جمله عباداتی است که فقط مختص دین اسلام می باشد اما این خیالی است که در باورهای آنها به اشتباه جا افتاده است و حال آنکه حقیقت چیز دیگری است.
به گزارش خبرنگار گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، اعتکاف در قبل از اسلام در بین ادیان الهی وجود داشته و اسلام نیز حکم آنرا تنفیذ کرده است. با نگاهی به آیات قرآن کریم که ارزشمندترین و متقنترین صُحُف تاریخ بشریت میباشد در مییابیم که اعتکاف در بین پیامبران و ادیان الهی جایگاه ویژهای داشته است. در مجموع چند بار ماده عکف در قرآن مجید آمده است که نشان ازاهمیت این سنت حسنه دار؛ مانند: سوره های اعراف آیه 138، طه آیههای 91و97، انبیاء آیه 52، شعرا آیه 71، حج آیه 25، بقره آیه های 125و187. حضرت باریتعالی در قرآن کریم خطاب به حضرت ابراهیم و اسماعیل فرمان میدهد که: «و (به خاطر بیاورید) هنگامی که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم و (برای تجدید خاطره،) از مقام ابراهیم، عبادتگاهی برای خود انتخاب کنید و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که: خانه مرا برای طواف کنندگان و مجاوران و رکوع کنندگان و سجده کنندگان، پاک و پاکیزه کنید.»
«از این آیه میتوان چنین استنباط نمود که در شریعت حضرت ابراهیم (ع)، عبادتی به نام اعتکاف یا با نامی به همین معنی وجود داشته است و خداوند متعال در ضمن این آیه میفرماید: «ما ابراهیم و اسماعیل را مأمور کردیم تا خانه کعبه را برای معتکفان پاکیزه وآماده سازند». شاید بتوان نزدیکترین نوع اعتکاف را به اعتکافی که در شریعت اسلامی وجود دارد همین اعتکاف دانست چرا که در خانه خدا یعنی مسجد برگزار میشده است. در کتب مقدّسی چون تورات و انجیل یا عهد قدیم و جدید نیز میتوان علامات و اشاراتی بر مراسم یا عباداتی ملازم با خلوت نشینی و جدایی از اجتماع پیدا کرده اما آنچه که به طور وضوح در آیین مسیحیت، رواج پیدا نمود و در ظاهر، امری شبیه به اعتکاف است مسأله رهبانیت میباشد.
رهبانیت به معنی خلوت نشینی، گوشهگیری و پرهیز از دنیا و پرداختن به عبادت و امور اخروی، همچون خدمت به مریضان صعبالعلاج و امثال آن می باشد. یکی از رایجترین آداب و مناسک آیین مسیحیت به شمار میرود. قرآن کریم نیز به این مطلب اشاره فرموده و اجمالاً این کار مسیحیان را تأیید میفرماید: «...و جعلنا فی قلوب الذین اتبعوه رافة و رحمة و رهبانیة ابتدعوها ما کتبناها علیهم الا ابتغاء رضوان الله فمارعوها حق رعایتها فاتینا الذین امنوا منهم اجرهم وکثیر منهم فاسقون؛ ترجمه: و در دل کسانی که از او عیسی بن مریم (ع) پیروی کردند نرمی و مهربانی و رهبانیتی که خود بدعت گذاشتند قرار دادیم ما آنرا برآنها واجب ننمودیم ولی خودشان برای بدست آوردن رضای خدا آن را قرار دادند ولی آن چنان که باید آن را رعایت ننمودند و از آنها بسیاری به راه فسق و تبهکاری شتافتند».
پس همانگونه که از این آیه کریمه استفاده می‌شود مسأله رهبانیت از تعالیم حضرت مسیح (ع) نبوده (اگر چه زمینه پرهیز از دنیا و زُهد گرایی در آیین آن حضرت وجود داشته است) ولی گروهی از مسیحیان به خاطر رضای خدا ترک دنیا کرده به آن روی آوردند قرآن نیز چنین کاری را رد نمیکند. ولی میفرماید: «متأسفانه همان سنتی را که خودشان ایجاد نموده بودند پاس نداشتند.»
«در ذکر قصّه حضرت موسی نیز به مواعد40 روزه ای بر می خوریم که حکایت از نوعی اعتکاف در وعده گاه کوه طور از حضرت موسی در محضر حضرت ربوبی انجام می شود و باز می تواند به عنوان مویّدی بر اعتکاف اسلامی مرسوم ما باشد ».
شیخ بهایی در اشعار خویش به همین نکته اشاره ای دارد :
رفتم به درصومعه عابد و زاهد دیدم همه را پیش رخت راکع و ساجد در میکده رهبانم ودرصومعه عابد گه معتکف دیرم و گه ساکن مسجد
یعنی که تو را می طلبم خانه به خانه
«آنچه که ازمطالعه تاریخ به دست می آید این است که انبیاء و اولیاء در طول تاریخ همیشه بر حضور در اعتکاف پیش قدم بوده اند که برای نمونه به بعضی از آنان اشاره می شود:
- حضرت سلیمان :
مرحوم علاّمه مجلسی به نقل از مرحوم طبرسی آورده است که: «ان سلیمان کان یعتکف فی مسجد بیت المقدس السنه و السنتین و الشهر و الشهرین و اقل و اکثر یدخل فیه طعامه و شرابه ویتعبد فیه.» ترجمه: براستی سلیمان همیشه در مسجد بیت المقدس به مدت یک سال یا دو سال و یا یک ماه و دو ماه، اعتکاف می کرد و غذا و آب خود را به آنجا می برد و در آنجا به عبادت می پرداخت در ادامه این روایات آمده است که حتی مرگ سلیمان (ع) در همان جا و درحال اعتکاف اتّفاق افتاد.
- حضرت مریم (ع)
«آن گاه که فرشته الهی به ملاقات حضرت مریم آمد او از مردم فاصله گرفت و در خلوت به سر برد تا به مکانی خالی و فارغ از هر گونه دغدغه به راز و نیاز با خدای خود بپردازد و چیزی او را از یاد محبوب غافل نکند. به همین جهت، طرف شرق بیت المقدس را که شاید محلی آرامتر و یا از نظر تابش آفتاب پاکتر و مناسبتر بود برگزید.»
«مرحوم علاّمه طباطبایی (ره) می فرمایند: «هدف حضرت مریم (ص) از دوری نمودن از مردم، روی آوردن به سنت اعتکاف بوده است.»
- پیامبر اکرم (ص)
«در دوران جاهلیّت و پیش از بعثت حضرت رسول اکرم (ص) گروهی از مردم حجاز از جمله پیامبر اکرم (ص) و اجداد بزرگوارشان به دین حنیف ملتزم بودند. آنها نیز گاهی در کوه ها و غارها به تحنّت و عبادت خداوند یکتا میپرداختند و اعتکاف به عنوان یک عمل عبادی، رایج بود.
حضرت محمد (ص) که هنوز مبعوث به رسالت نشده بودند هر سال چند ماه را در غار حرا اعتکاف می کردند. ولی اعتکاف در اسلام با احکام و شرایط جدید، توسط شخص پیامبر اکرم (ص) عملاً ترویج شد، لذا حضرت در دهه آخر ماه رمضان همیشه معتکف بود.»
همچنین جایگاه و اهمیت اعتکاف در نزد پیامبر گرامی اسلام (ص) را باید در برخورد ایشان با این سنت اسلامی دریافت. در روایات معتبر آمده است که بعد از جنگ بدر که در ماه مبارک رمضان واقع شده بود و پیامبر اکرم (ص) در آن سال اعتکاف نکردند و در دهه آخر ماه رمضان سال بعد، معتکف شدند یک دهه برای همان سال و یک دهه هم برای قضای سال قبل این عمل عبادی را انجام دادند.
«در صحیح بخاری و سنن ابن ماجد روایت شده است که عمر به حضرت رسول (ص) گفت: در دوران جاهلیت نذر کرده بودم شبی را در مسجد الحرام اعتکاف کنم، حضرت رسول به او فرمود تا به نذر خود وفا کند.»
«از اینکه پیامبر اکرم (ص) پیش از هجرت در مسجد الحرام اعتکاف کرده باشد، اطلاعی در دست نیست، ولی پس از هجرت به مدینه، بنا به روایت امام صادق (ع) اولین بار در دهه اول ماه رمضان، سال بعد در دهه دوم و سال بعد در دهه سوم همان ماه در مسجد معتکف گردید.»
حضرت علی (ع) در خصوص اعتکاف پیامبرگرامی اسلام (ص) می فرمایند: «فلم یزل یعتکف فی العشرالا و اخر من رمضان حتی توفاه الله. ترجمه: پس پیامبر اکرم (ص) همیشه در دهه آخر ماه رمضان در حال اعتکاف بود تا آن وقت که خداوند جان او را گرفت».
منبع: شفقنا
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.
