ناحیه‌ای در مرز آسیا و اروپا میان دریای خزر و دریای سیاه است که رشته‌کوه قفقاز در آن واقع است. قفقاز جنوبی شامل کشورهای جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و بخشهای کوچکی از شمال باختری ایران و شمال خاوری ترکیه می‌شود. اما قفقاز شمالی جزئی از روسیه است و شامل جمهوری‌های خودگردان داغستان، چچن، اینگوشتیا، اوستیای شمالی-آلانیا، کاباردینو-بالکاریا، کاراچای-چرکسیا، سرزمین کراسنودار، آدیغیه و سرزمین استاوروپول می‌شود.
دلایل نمادین و راهبردی دوری جمهوری آذربایجان از روسیه
در حالی که باکو دلیل دیگری برای عدم حضور علی‌اف در رژه مسکو اعلام کرده، تحلیلگران این اقدام را پیامد مستقیم پرونده لاینحل سقوط هواپیمای مسافربری آذربایجان و بیانگر ورود روابط باکو و مسکو به مرحله جدیدی از عمل‌گرایی و تأکید بر حاکمیت ملی می‌دانند.
سکوت مسکو درباره سقوط آزال؛ آزمون حاکمیت باکو، خطر قطع روابط
تحلیلگران با اشاره به سابقه رفتار روسیه در قبال آذربایجان، سکوت مسکو در برابر فاجعه سرنگونی هواپیمای آزال را آزمونی برای حاکمیت باکو و نشانه‌ای از بازی‌های داخلی کرملین می‌دانند که می‌تواند به قطع کامل روابط با شریک روسیه در قفقاز جنوبی منجر شود.
پاشینیان از مسکو: جنگی میان ارمنستان و آذربایجان رخ نمی‌دهد
وزیر خارجه ارمنستان ضمن ابراز امیدواری محتاطانه به «اخبار خوب» درباره پیمان صلح با آذربایجان، اذعان کرد که به دلیل پافشاری باکو بر پیش‌شرط‌هایش (تغییر قانون اساسی و انحلال گروه مینسک) علی‌رغم توافق بر متن پیمان، پیشرفتی حاصل نشده است.
تقویت کریدور میانی با افزایش ظرفیت بندر باکو به ۲۵ میلیون تن
جمهوری آذربایجان با سرمایه‌گذاری‌های گسترده و همکاری‌های بین‌المللی، در حال تبدیل بندر باکو (آلات) به یک قطب لجستیکی محوری در کریدور میانی است؛ مسیری که با هدف دور زدن روسیه، اهمیت فزاینده‌ای در اتصال آسیا و اروپا یافته است.
گرجستان و اتحادیه اروپا: جدال بر سر روادید در سایه تنش سیاسی
در پی افزایش گمانه‌زنی‌ها مبنی بر احتمال تعلیق رژیم لغو روادید گرجستان با اتحادیه اروپا، مقامات حزب حاکم «رویای گرجستان» این اتحادیه را به «باج‌خواهی» و اعمال فشار سیاسی متهم کرده‌اند.
پیامدهای کناره‌گیری احتمالی قدیروف برای قفقاز شمالی و روسیه
علی‌رغم مخالفت اولیه پوتین با استعفای رمضان قدیروف رهبر چچن و درخواست‌های مکرر او برای کناره‌گیری، چالش جانشینی را به مسئله‌ای جدی برای کرملین تبدیل کرده است؛ آینده‌ای که با خطر خلأ قدرت، پیامدهای گسترده برای ثبات قفقاز شمالی و روسیه همراه است.
غیبت معنادار رئیس‌جمهور آذربایجان در رژه پیروزی مسکو
در حالی که پیشتر انتظار می‌رفت الهام علی‌اف پس از ۱۰ سال در رژه پیروزی مسکو شرکت کند، اما رئیس‌جمهور آذربایجان در این مراسم حضور پیدا نکرد؛ تصمیمی که در بحبوحه فشارهای غرب بر کشورهای منطقه برای عدم حضور در این رژه، قابل تأمل است.
حضور پاشینیان در رژه مسکو همزمان بااتهامات ایروان علیه روسیه
علی‌رغم تنش شدید و اتهام «جنگ هیبریدی» از سوی ایروان علیه مسکو، نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، روز ۹ مه در رژه ۸۰ سالگی پیروزی در مسکو شرکت کرد. مسکو اتهامات را رد و بر روابط «برادرانه» تأکید می‌کند.
بحران در ارمنستان؛ از اتهام جاسوس روسی تا جاسوس تُرک-آذری
مقامات حزب حاکم ارمنستان، در آستانه سفر احتمالی نیکول پاشینیان به مسکو، روسیه را به راه‌اندازی «جنگ هیبریدی» با هدف نفوذ در انتخابات ۲۰۲۶ و روی کار آوردن دولتی همسو با کرملین متهم کردند؛ اتهاماتی که با واکنش مسکو همراه شده است.
اپوزیسیون ارمنستان و چالش استیضاح؛ ائتلاف یا ادامه اختلاف؟
فراکسیون پارلمانی «شرافت دارم» به رهبری حزب سرژ سرکیسیان در ارمنستان، با اعلام آمادگی برای آغاز فرآیند استیضاح نیکول پاشینیان و حتی حمایت از نامزدی روبرت کوچاریان، گامی جدید در جهت تشدید فشار بر دولت برداشت.
کریدور میانی؛ مسیری مکمل یا رقیب جدی برای کریدور شمالی؟
کریدور میانی پس از جنگ اوکراین به عنوان مسیری جایگزین برای دور زدن روسیه مورد توجه و سرمایه‌گذاری قرار گرفته، اما تحلیلگران با اشاره به موانع جغرافیایی، زیرساختی و پیچیدگی‌های سیاسی، پتانسیل آن برای تبدیل شدن به شاهراه اصلی اوراسیا را محدود می‌دانند.
از انرژی تا لجستیک؛ توافقات جدید در شراکت راهبردی باکو و پکن
سفر علی‌اف به پکن با ارتقای روابط آذربایجان و چین به «مشارکت جامع راهبردی» همراه شد. تمرکز اصلی بر نقش کلیدی باکو در کریدورهای ترانزیتی (کریدور میانی) برای اتصال چین و اروپا با دور زدن روسیه و گسترش همکاری اقتصادی است.
بازتاب سفر پزشکیان در رسانه‌های آذربایجان: فصل نو و برادری
رسانه‌های آذربایجان سفر پزشکیان را «فصل جدید» و موفقیت دیپلماتیک خواندند؛ تمرکز بر اقتصاد، کریدور ارس (جایگزین زنگه‌زور) و بیانیه قره‌باغ، با کم‌اهمیت جلوه دادن تنش‌های پیشین، در روایت هماهنگ رسانه‌های دولتی برجسته بود.
گرجستان و معمای اروپا؛ لفاظی الحاق، واقعیت انسداد
علی‌رغم تأکید دولت گرجستان بر اولویت همگرایی اروپایی، کارشناسان با اشاره به تعویق مذاکرات الحاق و مهم‌تر از آن، تداوم اشغال آبخازیا و اوستیای جنوبی توسط روسیه، چشم‌انداز واقعی عضویت این کشور در اتحادیه اروپا را نزدیک به صفر دانسته‌اند.
همکاری سه‌جانبه قفقاز؛ فرصتی نو برای ثبات یا اتحادی شکننده؟
برگزاری اولین نشست سه‌جانبه معاونان وزرای خارجه ارمنستان، گرجستان و آذربایجان در تفلیس، نشان‌دهنده گامی جدید به سوی همکاری منطقه‌ای در قفقاز جنوبی است؛ ابتکاری که در بستر تغییر سیاست خارجی سه کشور، امید به افزایش ثبات منطقه‌ای را افزایش داده است.
رفت‌وآمد مخالفان پاشینیان به مسکو؛ نقش روسیه پررنگ‌تر می‌شود
در حالی که اپوزیسیون ارمنستان بر سر راهبرد مقابله با پاشینیان اختلاف نظر دارد، روبرت کوچاریان با رد ائتلاف بزرگ، بر همکاری تاکتیکی تأکید می‌کند؛ در همین حال، رفت‌وآمد چهره‌های مخالف به مسکو، نقش عامل خارجی در تحولات آتی را پررنگ‌تر می‌سازد.
از دیپلماسی تا اقتصاد عمل‌گرا؛ گام جدید ایران و آذربایجان
با سفر پزشکیان به باکو، ایران و آذربایجان به دنبال توسعه کیفی روابط اقتصادی و عبور از سکون گذشته هستند. تمرکز اصلی بر تسریع پروژه‌های حمل‌ونقل (راه‌آهن رشت-آستارا، کریدور ارس) و همکاری انرژی و رساندن حجم تجارت به ۱۰ میلیارد دلار است.
دیپلماسی فعال آذربایجان: از پکن و بروکسل تا تهران و رژه مسکو
دیپلماسی فعال و پرتحرک باکو در هفته‌های اخیر، شامل سفر الهام علی‌اف به چین، میزبانی از مقامات ارشد اتحادیه اروپا، سازمان امنیت و همکاری اروپا و ایران، نشان‌دهنده تقویت نقش باکو در انرژی و کریدورهای ترانزیتی اوراسیا ضمن حفظ توازن راهبردی میان قدرت‌ها.
