İran, Çin, Pakistan ve Rusya’dan Ortak Afganistan Açıklaması

Tesnim Haber Ajansı- New York kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler (BM) 80. Genel Kurulu esnasında İran, Çin, Pakistan ve Rusya dışişleri bakanları Afganistan sorununu ele almak için toplandı.

Dörtlü toplantıya İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Pakistan temsilcisi ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov katıldı.

İran, Çin, Pakistan ve Rusya dışişleri bakanlarının yaptıkları ortak açıklamada şu ifadelere yer verildi:

1- Taraflar Afganistan'ın terörizm, savaş ve uyuşturucudan arınmış, bağımsız, birleşik ve istikrarlı bir ülke olmasına verdikleri desteği yineledi.

2- Taraflar, Afgan ekonomisini güçlendirmeyi amaçlayan etkili bölgesel girişimleri desteklerken ülke halkının içinde bulunduğu zor koşulları iyileştirmek için 3-Afganistan ile ekonomik işbirliğinin sürdürülmesinin önemini vurguladılar. Afganistan ile ekonomik ve ticari iş birliğini ve bölgesel bağları genişletmeye hazır olduklarını ifade eden 4 bakan, Afganistan'ın bölgesel ekonomik iş birliğine aktif entegrasyonuna katkıda bulunacaklarını belirttiler.

4- Afganistan'a insani yardımların sürdürülmesinin önemini vurgulayan tarafları, uluslararası toplumu Afgan halkına daha acil insani yardım sağlamaya çağırdı. Ayrıca taraflar, siyasi kaygılar ne olursa olsun, Afgan halkına insani destek sağlanması gerektiğini belirtti.

5- Afganistan'daki terörizmden kaynaklanan güvenlik durumuyla ilgili derin endişelerini dile getiren bakanlar, IŞİD, El Kaide, Doğu Türkistan İslami Hareketi, Tehrik-i Taliban Pakistan (TTP), Ceyş-ül Adl, Belucistan Kurtuluş Ordusu (BLA) ve Majid Tugayı da dahil olmak üzere bölgedeki diğer benzer terör örgütlerinin ve Afganistan'da üslenen diğer grupların bölgesel ve küresel güvenliğe ciddi tehdit oluşturmaya devam ettiğini kaydetti.

Taraflar, Afganistan'da barış ve istikrarın güçlendirilmesi için Afgan topraklarından kaynaklanan terörizm, aşırıcılık ve uyuşturucuyla ilgili suç tehditlerinin ortadan kaldırılmasının önemine vurgu yaptılar. 
Dört taraf, Afgan makamlarını, Afganistan'ın terörle mücadele konusundaki uluslararası taahhütlerini yerine getirmeye ve topraklarındaki terörist eğitim kamplarını veya terörizmle ilgili diğer altyapıları kaldırmaya çağırdı.

6- Dört bakan, Afgan yetkililerinin geleneksel afyon ekimini azaltma yönündeki çabalarını takdir etti.

7- Taraflar, Taliban yetkililerine, Afgan mültecilerin anavatanlarına dönüşlerini kolaylaştıracak koşullar yaratmaları, daha fazla göçü önlemeleri ve geri dönenlerin geçim kaynaklarını güvence altına almak ve onları siyasi ve sosyal süreçlere entegre etmek için ciddi önlemler almaları çağrısında bulunarak kalıcı bir çözüme ulaşılmasını istedi.
Dört taraf, milyonlarca Afgan mülteciye ev sahipliği yapan bölge ülkelerine, özellikle İran İslam Cumhuriyeti ve Pakistan’a teşekkürlerini iletti.

8- Dört bakan, Afganistan'da Afgan toplumunun tüm kesimlerinin çıkar ve isteklerini yansıtan kapsayıcı bir yönetim sisteminin kurulmasının önemini vurguladı.

9- Afganistan’da tüm etnik ve dini gruplar da dahil olmak üzere ülke nüfusunun tamamının hak ve ihtiyaçlarının önemini vurgulayan bakanlar, kadın ve kız çocuklarının eğitim ve istihdam, kamusal hayata katılım, hareket özgürlüğü, adalet ve temel hizmetler de dahil olmak üzere ekonomik fırsatlara erişiminin ülkede barış, istikrar ve refaha katkıda bulunacağını vurguladılar.

10- NATO üyelerinin Afganistan'daki mevcut durumdan öncelikli olarak sorumlu olmaları gerektiğini belirten taraflara göre; NATO üyeleri, Afganistan'ın ekonomik toparlanması, gelecekteki kalkınması ve refahı için fırsatlar yaratmalı, Afganistan'a yönelik tek taraflı yaptırımları derhal kaldırmalı ve Afganistan'ın dış varlıklarını Afgan halkının yararına iade etmelidir.
Afganistan'ın ulusal egemenliğine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesi gerektiğini vurgulayan taraflar, mevcut durumdan sorumlu olan ülkelerin, Afganistan'da veya çevresinde bölgesel barış ve güvenliğe zarar veren askeri üsleri yeniden kurmasına şiddetle karşı çıktı.

11- Afgan sorununun siyasi çözümüne katkıda bulunan Birleşmiş Milletler ve diğer aktörlerin tüm diplomatik çabalarını destekleyen taraflar, Moskova Çerçevesi, Afganistan'a Komşu Ülkeler Dışişleri Bakanları Toplantısı ve Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) gibi bölgesel çerçevelerin siyasi bir çözüme ulaşmada olumlu rol oynadığına dikkati çektiler.

Dört bakan, Çin, İran, Pakistan ve Rusya'nın Afganistan Özel Temsilcileri'nin Afganistan'daki durumu görüşmek üzere 12 Eylül 2025'te Tacikistan'ın Duşanbe kentinde düzenlediği ortak toplantıyı memnuniyetle karşılarken bu dörtlü istişarelerin sürdürülmesi gerektiğini vurguladı.