Wall Street Journal: Herkes İran Yapımı “Şahid” İHA’sını Arıyor

Tesnim Haber Ajansı - Wall Street Journal detaylı bir makalede, İran yapımı Şahid İHA’larının düşük maliyetleri, sade tasarımları, uzun menzilleri ve operasyonel etkinlikleri nedeniyle dünya genelinde birçok ülke için örnek oluşturduğu ve şimdi ABD, Çin, Fransa ve İngiltere gibi büyük güçlerin benzer modeller üretmeye çalıştıkları ifade edildi.

Haberde, Ukrayna savaş alanında Rusya tarafından kullanılan Şahid İHA’larının, düşman hava savunma sistemleri üzerinde büyük baskı oluşturmayı başardığı ifade edildi. Bu İHA’ların en önemli özelliği, oldukça düşük üretim maliyetidir. Her bir birimin fiyatı 35 ila 60 bin dolar arasında değişirken, geleneksel güdümlü füzelerin maliyeti milyonlarca dolara ulaşmaktadır. Basit tasarım ve üçgen kanat yapısı, seri üretimi mümkün kılmaktadır ve kitlesel saldırı taktikleri, gelişmiş savunma sistemlerini bile onlara karşı etkisiz hale getirdi.

Wall Street Journal ayrıca, yüksek iş gücü ve hammadde maliyetleri nedeniyle Batılı ülkelerin Şahid’e benzer İHA’lar üretmekte zorlandığını vurguladı. Bununla birlikte, ABD ve Avrupa’da SpektreWorks ve Griffon Aerospace gibi şirketlerin, Şahid’den esinlenerek düşük maliyetli İHA’lar geliştirdiği bildirildi. ABD’de üretilen “Lucas” adlı İHA da uygun maliyet üzerine yoğunlaşarak tasarlanmış olsa da, hâlen fiyat ve performans açısından Şahid ile arasında ciddi farklar bulunmaktadır.

Bu gazete, ucuz ve uzun menzilli İHA’ların ortaya çıkışının modern savaşların kurallarını değiştirdiğini kaydetti. Ukrayna’da Şahid’in kullanımı, düşük maliyetle kitlesel saldırılarının, sınırlı sayıda pahalı silah kullanımından daha etkili olabileceğini göstermiştir. Wall Street Journal’a konuşan bir analist, “Eğer savaşa girersen, çok derin bir cebe sahip olman gerekir” diyerek, uzun süren çatışmalarda ekonomik verimlilik ve seri üretim kapasitesinin pahalı teknolojilerden daha önemli olduğunu vurgulamıştır.

Haberde ayrıca, ülkelerin gelecekteki silahlanma yarışında yerlerini sağlamlaştırmak amacıyla, hassasiyeti artırmaya, elektronik harp karşısında direnci geliştirmeye ve üretim maliyetini düşürmeye çalıştıkları ifade edildi. Wall Street Journal, düşük maliyetli İHA’ların savaş alanına girmesinin, pahalı güdümlü silahların anlamını sorgulatabileceğini ve gelecekteki askeri rekabetin, her şeyden çok, ucuz, etkili ve seri üretime uygun araçlar etrafında şekilleneceğini vurguladı. 

Şahid İHA’larının Tarihsel ve Teknik Arka Planı 

Wall Street Journal raporunun bir bölümünde, özellikle Şahid-136 modelinin İran Havacılık ve Uzay Sanayii tarafından geliştirildiği belirtildi. Bu İHA’lar, köpük ve ahşap gibi basit malzemelerden üretilmekte ve her birinin maliyeti yaklaşık 20 ila 50 bin dolar arasında değişmektedir. Benzer füzelerin fiyatı ise 1 milyon doları aşabilmektedir. “Ateşle ve unut (Fire-and-forget)” tasarımına sahip bu araçlar, 1000 ila 2000 kilometre menzile ve 40-50 kilogramlık savaş başlığına sahiptir. Bu özellikler, onları sürü saldırıları için ideal bir araç hâline getirmektedir. İran, 1980’lerden bu yana İHA geliştirme çalışmalarında aktiftir ve 2011’de ele geçirdiği Amerikan RQ-170 İHA’sını tersine mühendislikle inceleyerek Şahid-171 gibi modeller üretmiştir. 

Çatışmalarda Kullanım ve Küresel Etki 

Ukrayna Savaşı: Rusya, 2022 sonbaharından bu yana Ukrayna’ya karşı 8000’den fazla Şahid İHA’sı (Geran-2 adıyla) fırlatmıştır. Wall Street Journal’ın Mayıs 2024’teki analizine göre, Rusya yalnızca son altı ayda 2628 İHA kullanmış, bunların yüzde 80’den fazlası Ukrayna tarafından düşürülmüştür. Ancak bu saldırılar, hava savunma sistemlerini test etmek ve radarları doyurmak amacıyla yapılmaktadır. Tataristan’daki Yelabuga fabrikasında üretim günlük 2000 İHA’ya ulaşmış olup, yüzde 90 oranında yerelleştirilmiştir.

Orta Doğu: İran destekli gruplar (örneğin Husiler), Şahid-131 modelini Kızıldeniz’de gemilere ve 2019’da Suudi Arabistan’daki petrol tesislerine saldırılarda kullanmıştır. Ayrıca İran, Nisan 2024’te İsrail’e karşı 100’den fazla İHA fırlatmıştır. 

Savaşın Doğasının Değişimi 

Makalede, Şahid İHA’ların savaşı demokratikleştirdiği vurgulanmıştır; artık tüm ülkeler düşük maliyetle kitlesel saldırıları düzenleyebilir ve hava savunmalarını yıpratabilir. Bu İHA’lar “Çim biçme makinesine benzer küçük jet motorlarıyla çalışmakta ve motosiklet sesine benzeyen bir gürültü çıkarmaktadır. Ancak büyük gruplar hâlinde kullanıldıklarında radarları şaşırtabilmektedirler. 

Ülkeler Tarafından Kopyalama 

Rusya: İran tasarımına dayalı Geran-2’nin seri üretimini gerçekleştirmiş, motor ve savaş başlığı üzerinde değişiklikler yapmıştır. İran, 2023’te yapılan 1,75 milyar dolarlık anlaşmadan pişman olmuştur; çünkü Rusya bağımlılığını azaltmıştır.

Amerika Birleşik Devletleri: Temmuz 2025’te Pentagon, Şahid-136’nın açık bir kopyası olan LUCAS İHA’sını tanıtmıştır. 600 kilogramın altında ağırlığa, yaklaşık 100 bin dolarlık maliyete sahip bu İHA, vurucu, keşif ve iletişim desteği görevleri için modüler özelliklerle tasarlanmıştır. Bu araç, hem tehdit simülasyonu hem de İHA savaşında rekabet için geliştirilmiş ve ucuz seri üretim amacıyla başkanlık talebi üzerine üretilmiştir.

Çin ve Kuzey Kore: Her iki ülke de Şahid konseptine dayalı benzer modeller geliştirmiştir. Odak noktaları, gelecekteki savaşlar için seri üretim kapasitesidir.

Wall Street Journal, Şahid’in yalnızca bir İran silahı olmadığını, aynı zamanda gelecekteki savaş için küresel bir model hâline geldiğini vurgulamıştır.
Gazete, Batılı liderleri uyararak ABD ve müttefiklerinin kendi kopyalarının seri üretimini hızlandırmaları gerektiğini, aksi hâlde 2026’da Rusya’nın 50 bin İHA üretimi gibi büyüyen tehditler karşısında geri kalacaklarını bildirmiştir. Bu İHA’lar, kaliteden ziyade sayının belirleyici olduğu ucuz ve robotik savaş dönemine geçişi temsil etmektedir.