Demirçilu: Tahran-Bakü Ticaret Hacmi Yüzde 34 Arttı

Tesnim Haber Ajansı - İran İslam Cumhuriyeti’nin Azerbaycan Cumhuriyeti Büyükelçisi Mücteba Demirçilu, Trend Haber Ajansı’na verdiği röportajda Tahran ile Bakü arasındaki ticari ilişkiler hakkında şu açıklamalarda bulundu: “İki ülke arasındaki ticari ilişkiler gelişme sürecindedir. Geçen yıl, bir önceki yıla kıyasla ticaret hacmi yüzde 34 oranında artarak 647 milyon dolara ulaşmıştır.”

Büyükelçi ayrıca, “Bu yılın Mayıs ayında, İran İslam Cumhuriyeti Enerji Bakanlığı’ndan üst düzey bir heyet, enerji alanında işbirliği ve özellikle üç ülke arasında elektrik senkronizasyonu konusunu görüşmek üzere Bakü’ye geldi. Bu konudaki müzakereler devam etmektedir.” ifadesini kullandı.

Söz konusu röportajın tam metni şu şekildedir:

1. İran ile Azerbaycan arasındaki mevcut ticaret seviyesini nasıl değerlendiriyorsunuz ve bu ticaretin artırılması için ne gibi planlar öngörülmektedir?

İki ülke arasındaki ticari ilişkiler gelişme sürecindedir. Geçen yıl, bir önceki yıla kıyasla ticaret hacmi yüzde 34 artarak 647 milyon dolara ulaşmıştır. Ancak bu miktar, beklenen seviyeye uygun değildir. Mali ve bankacılık sorunlarını ortadan kaldırmak, transitin kolaylaştırılması ve tüccarlar arasındaki temasların artırılması yoluyla ekonomik ilişkileri geliştirmeye çalışıyoruz. Ticari ilişkilerin genişletilmesi iki düzeyde dikkate alınmalıdır: Devlet düzeyinde, ortak ekonomi komisyonunun düzenlenmesi ve lojistik projeler gibi ticareti kolaylaştırıcı girişimler önem arz etmektedir. İki ülke arasındaki Ortak Ekonomi Komisyonu kısa süre önce Tahran’da gerçekleştirilmiş olup, bu format çerçevesinde görüşlerin yakınlaştırılması ve ticaretin artırılması mümkün hale gelmektedir. İkinci düzeyde ise tüccar ve iş insanlarının birbirlerinin kapasite ve imkânlarını tanıması önemlidir. Bu çerçevede, iş insanlarının karşılıklı ziyaretlerinin artırılması, geçişlerin kolaylaştırılması, uçuşların çoğaltılması ve benzeri adımlar, ticari ilişkilerin gelişmesine katkı sağlayacaktır.

2. Uluslararası Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru her iki ülkenin de odaklandığı projelerden biridir. Bu koridorda Reşt-Astara demiryolunun bulunmaması ciddi engellerden biri olarak değerlendirilmektedir. Bu demiryolunun inşaatındaki son durum hakkında görüşünüzü öğrenmek isteriz. Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru tam olarak faaliyete geçtiğinde, İran ve Azerbaycan için ne kadar gelir sağlayabilir?

Bildiğiniz üzere Kuzey-Güney Koridoru üç hat üzerinden ilerlemektedir. Bu koridorun batı hattı, Azerbaycan Cumhuriyeti üzerinden İran ve Rusya’yı birbirine bağlamaktadır. Rusya’nın da katılımıyla Reşt-Astara demiryolu hattını tamamlamaktayız. Her ne kadar bu hattın tamamlanması Kuzey-Güney Koridoru’nun bağlantısı ve işletilmesi açısından çok önemli olsa da, sınır kapılarındaki sorunların giderilmesi ve gümrük geçişlerinin kolaylaştırılması da aynı derecede önem taşımaktadır. Başka bir deyişle, Kuzey-Güney Koridoru’nun kapasitesinden yararlanmak için altyapı unsurlarına dikkat etmenin yanı sıra yazılımsal ve idari yeteneklerin de geliştirilmesi ve güçlendirilmesi gerekmektedir. Şüphesiz ki bu koridorun tamamlanmasıyla birlikte hem İran hem de Azerbaycan Cumhuriyeti’nin yanı sıra bölgedeki diğer ülkeler de kazanç ve fayda sağlayacaktır.

3. Son yıllarda İran ile Azerbaycan arasında enerji alanındaki işbirliğini güçlendirmek için adımlar atılmıştır. Bu adımların devamında, şu anda hangi ortak projeler gündemdedir?

Enerji sektörü, iki ülke ilişkilerinin itici güçlerinden biri olarak önem arz etmektedir. İran İslam Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti bu alanda iyi bir işbirliği içindedir. İran, Azerbaycan enerji sektörüne oldukça uygun yatırımlar yapmıştır. Türkmenistan gazının swap yöntemiyle taşınması ve Azerbaycan gazının Nahçıvan’a swap edilmesi, iki ülke arasında umut verici işbirliklerinden bazılarıdır.

İki ülke, Aras Nehri üzerinde ortak barajlar inşa etmiş olup, yakın gelecekte bu barajlarda hidroelektrik santraller kurulacaktır. Ayrıca enerji alanında iki taraflı ve çok taraflı başka işbirliği projeleri de tanımlanmış olup, en kısa zamanda hayata geçmesini ümit etmekteyiz. Bu projeler arasında Hazar Denizi’ndeki bir petrol bloğunda işbirliği mutabakatının uygulanması, İran, Rusya ve Azerbaycan arasında elektrik senkronizasyonu, Rus gazının Azerbaycan üzerinden İran’a aktarılması, Azerbaycan-İran-Irak arasında gaz ve elektrik swapı, Azerbaycan-İran-Pakistan arasında gaz ve elektrik swapı yer almaktadır.

4. İran, Azerbaycan ve Rusya arasında elektrik alışverişi konusunda hangi düzeyde çalışmalar yürütülmektedir? Elektrik alışverişinin ne zaman başlaması öngörülmektedir?

Bu yılın Mayıs ayında, İran İslam Cumhuriyeti Enerji Bakanlığı’ndan üst düzey bir heyet, enerji alanındaki işbirliği imkânlarını ve özellikle üç ülke arasında elektrik senkronizasyonu konusunu görüşmek üzere Bakü’ye gelmiştir. Bu konudaki müzakereler devam etmektedir. Üç ülke üst düzeyde bu bağlantıyı desteklemektedir. Şu anda projenin teknik ayrıntıları üzerinde çalışılmaktadır. Monenko şirketi de danışman olarak bağlantı imkânını inceleme görevini üstlenmiş olup, raporlarını hazırlayarak taraflara sunmuştur. Bu raporlara göre bağlantı mümkündür. Söz konusu bağlantı, üç ülkenin elektrik şebekesinin güvenliğini artırabileceği gibi, üçüncü taraflara elektrik ihracatını da mümkün kılacaktır.

5. Azerbaycan’ın Doğu Zengezur Ekonomik Bölgesi’ni İran üzerinden Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ne bağlayacak yol ve köprülerin inşası hakkında mevcut değerlendirmeniz nedir?

Alt yapı çalışmaları Ağbend-Kelale bölgesinde hızla sürmektedir. Aras Nehri üzerindeki köprü yaklaşık yüzde 63 oranında fiziki ilerleme kaydetmiş olup, yıl sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır. Köprüden sonra Culfa’ya doğru giden güzergâhta yol genişletme çalışmaları da devam etmektedir. Bildiğiniz üzere Kelale-Culfa güzergâhının genişletilmesi ve yolun uygun hale getirilmesi için birkaç tünel açılması gerekmektedir. Bu güzergâh, Azerbaycanlı ve Nahçıvanlı vatandaşların daha kolay ve güvenli şekilde ulaşım sağlayabilmeleri için İran tarafından finanse edilmektedir.