ABD’den Tehdit: İran Tasarısı Kabul Edilirse UAEK Bütçesi Kesilecek
Amerika Birleşik Devletleri, İran ve müttefik ülkeler tarafından Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’na (UAEK) sunulan karar tasarısının kabul edilmesi halinde, bu kuruma yaptığı mali yardımları keseceğini tehdit etti.
Tesnim Haber Ajansı - 15-19 Eylül 2025 tarihlerinde Avusturya’nın Viyana kentinde düzenlenen 69. UAEK Genel Konferansı’nın oturum aralarında, İran ile ABD arasında söz konusu karar tasarısı nedeniyle diplomatik gerilimler artış gösterdi.
El-Meyadin Kanalının Viyana muhabirine ulaşan özel bilgilere göre, Washington yönetimi, İran’ın önerdiği karar tasarısının UAEK Yönetim Kurulu tarafından onaylanması halinde UAEK sağladığı bütçe ve mali desteği keseceğini, hatta üyelikten çekilebileceğini bildirdi.
Bu tehdit, daha önce İran Atom Enerjisi Kurumu Başkan Yardımcısı Bihruz Kemalvendi tarafından da teyit edildi. Söz konusu girişim, UAEK'nın denetimi altındaki nükleer tesislerin korunmasını öngören ve bu tesislere yönelik her türlü saldırıyı yasaklayan karar tasarısının kabulünü engellemek için ABD’nin uyguladığı geniş kapsamlı baskıların bir parçası olarak değerlendiriliyor.
UAEK Genel Konferansı ve İran’ın Karar Tasarısı Teklifi
UAEK Genel Konferansı, her yıl nükleer konular, güvenlik ve silahsızlanma konularının görüşüldüğü, Ajansın en üst karar alma organıdır.
Bu yıl, İran Atom Enerjisi Kurumu Başkan Yardımcısı Kemalvendi başta olmak üzere üst düzey İranlı yetkililerin katılımı, konferansı diplomatik bir çekişme sahnesine dönüştürdü. Barışçıl nükleer programını Ajansın gözetimi altında sürdüren İran, Birleşmiş Milletler ve UAEK’nın daha önce kabul ettiği kararların (örneğin, 1981’de İsrail’in Irak’ın nükleer reaktörüne düzenlediği hava saldırısını kınayan BM Güvenlik Konseyi’nin 487 sayılı kararı ve 1985 ile 1990 yıllarında UAEK tarafından nükleer tesislerin korunmasına ilişkin kabul edilen kararlar) temelinde yeni bir karar tasarısı sundu.
Bu karar tasarısı, UAEK güvenceleri altındaki nükleer tesislerin korunması ilkesini vurgulamakta ve bu tür tesislere yönelik saldırıların küresel düzeyde yasaklanmasına saygı gösterilmesi çağrısında bulunmaktadır.
İran’ın bu önerisinin arka planında, özellikle son dönemde kendi nükleer tesislerine yönelik saldırılar ve 9 Eylül 2025’te İsrail’in Katar’ın egemenliğini ihlal etmesi gibi güvenlik kaygıları yer almaktadır. İran, yabancı saldırıların yalnızca BM Şartı’nın ihlali olmadığını, aynı zamanda küresel güvenliği tehdit ettiğini savunmaktadır. Kemalvendi açıklamasında, bu kararın benzer kararların geçmişine dayandığını ve amacının nükleer silahsızlanma rejimini güçlendirmek olduğunu, doğrudan bir çatışma yaratmak olmadığını vurguladı.
Buna karşın, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupalı müttefikleri (E3: Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya), bu teklifi “siyasi” olarak nitelendirmekte ve bloke etmeye çalışmaktadır. ABD, Ajansın en büyük mali destekçisi olarak bu konudaki etkisini kullanmaktadır.
