Arakçi: İran, UAEK İle Anlaşmaya Vararak İtidalini ve Sorumluluk Bilincini Ortaya Koydu

Tesnim Haber Ajansı - İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Seyyid Abbas Arakçi, İran-UAEK etkileşimine dair mutabakatın sonuçlanması vesilesiyle Mısır Dışişleri Bakanı ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Genel Müdürü ile düzenlenen ortak basın toplantısında şöyle konuştu: “İran ve UAEK, İran’ın güvenlik endişelerini de göz önünde bulundurarak, İran’ın taahhütlerinin uygulanması ve işbirliğinin sürekliliğini garanti altına alacak yeni bir mekanizma oluşturmak amacıyla yoğun müzakerelere girmiştir. Bu müzakereler, ortak bir anlayış temelinde yürütülmüştür ki, nükleer denetim faaliyetleri korunmalı, ancak İran’ın meşru güvenlik kaygıları da dikkate alınmalıdır.”

İran Dışişleri Bakanı’nın konuşmasının tam metni aşağıdaki şekildedir:
İsrail rejiminin en son saldırgan eylemine dair birkaç sözle başlamak istiyorum; bu eylem bugün öğleden sonra Doha’da Filistinli müzakerecilerin hedef alınmasıyla gerçekleşmiştir.

Biz bu terörist ve saldırgan eylemi en güçlü ifadelerle kınıyoruz. Filistin halkıyla ve aynı zamanda egemenliği ve toprak bütünlüğü İsrail rejimi tarafından açıkça ihlal edilen Katar devletiyle tam dayanışma içinde olduğumuzu ilan ediyoruz.

Bu korkakça terör eylemi sonucunda şehit düşenlerin ailelerine ve tüm Filistinlilere en içten taziyelerimizi sunuyorum.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden ve tüm uluslararası toplumdan, İsrail rejiminin Gazze’de daha fazla suç işlemesini derhâl durduracak adımlar atmasını ve bu rejimin dünya barışı ve güvenliği için oluşturduğu eşi görülmemiş tehdidi bertaraf etmesini talep ediyoruz.

* Son haftalarda gösterdiği çabalar ve bugünkü misafirperverliği için dostum Bakan Bedr Abdülatî’ye ve Mısır’a şükran ve takdirlerimi ifade ederek devam etmek isterim.

* Bugün, İran İslam Cumhuriyeti’nin tamamen barışçıl nükleer programıyla ilgili her türlü meselenin yalnızca diplomasi ve diyalog yoluyla çözülmesi yönündeki iyi niyetinin sürekliliği ve kararlılığında önemli bir adımı simgelemektedir. Yasa dışı ve suç teşkil eden saldırılara maruz kalmasına rağmen İran, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’na (NPT) uygun olarak nükleer enerjiden barışçıl amaçlarla yararlanma konusundaki meşru haklarını kararlılıkla savunmuş ve aynı zamanda ilgili taahhütlerini yerine getirmek amacıyla gerçek ve anlamlı bir diyaloğa katılma iradesini göstermiştir.

* 13–24 Haziran 2025 tarihleri arasında gerçekleşen ve denetim altındaki nükleer tesislerimizi hedef alan saldırgan eylemler, açıkça yasa dışı ve suç teşkil ediciydi. Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail rejimleri, meydana gelen tüm can kayıpları ve maddi zararlar nedeniyle sorumlu tutulmalı ve hesap vermelidir. İran halkı bu suç eylemlerini asla unutmayacak ve affetmeyecektir.

* Bu yasa dışı saldırılar ve daha fazla eylem tehdidinin sürmesi, İran’ın UAEK ile işbirliği yaptığı koşulları köklü biçimde değiştirmiştir. Denetim altındaki tesislerimizin kasten hedef alındığı ve tahrip edildiği koşullarda işbirliğinin sürdürülmesi artık mümkün değildi.

* Bu kritik duruma yanıt olarak, İran İslam Cumhuriyeti Meclisi, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile işbirliğinin askıya alınmasını öngören bir yasayı kabul etti. Bu yasa, İran halkının güvenliğini, onurunu ve barışçıl nükleer bilimsel kazanımlarını sürekli tehditlere karşı koruma yönündeki egemen hakkını yansıtmaktadır. Bu adım bizim tercihimiz değildi; İran’ın denetim altındaki tesislerine yönelik yasa dışı saldırıların doğrudan sonucuydu. Hiçbir sorumlu ulus, yalnızca barışçıl amaçlı nükleer altyapısı kasten hedef alınıp imha edilirken işlerin olağan biçimde sürmesine izin veremez.

* İran ile UAEK arasında normal koşullar için tasarlanan mevcut NPT Güvenlik Önlemleri Anlaşması çerçevesi, ABD ve İsrail’in yasa dışı eylemleri sonucu ortaya çıkan benzeri görülmemiş duruma fiilen yanıt veremez. Denetim altındaki tesisleri kasıtlı saldırıya uğrayan bir üye devlet ile UAEK arasındaki işbirliğine dair hiçbir emsal bulunmamaktadır.

* Bu temelde İran ve UAEK, İran’ın denetim taahhütlerini uygulamak ve işbirliğinin sürekliliğini garanti altına almak amacıyla yeni bir mekanizma oluşturmayı hedefleyen yoğun müzakerelere girmiştir. Bu müzakereler, nükleer denetim faaliyetlerinin korunması gerektiği ve İran’ın meşru güvenlik kaygılarının da dikkate alınması gerektiği yönündeki ortak anlayış temelinde yürütülmüştür.

Bugün, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Genel Müdürü ile, İran’ın denetim taahhütlerinin, İran’ın nükleer tesislerine yönelik yasa dışı eylemlerden kaynaklanan gelişmeler ışığında nasıl uygulanacağına dair mutabakatın nihai hâle getirilmesi için son tur müzakereleri gerçekleştirdik ve bunu sonuçlandırmayı başardık.

Uygulanacak pratik adımlar, İran İslam Cumhuriyeti Meclisi’nin yasalarıyla tam uyum içindedir; İran’ın kaygılarını dikkate almakta ve işbirliğinin sürdürülmesi için bir çerçeve oluşturmaktadır. Yaptığımız şey, meşru haklarımızı güvence altına alırken, UAEK ile işbirliğini üzerinde mutabakata varılmış bir çerçevede sürdürmektir. Bu anlaşma, hem İran’ın olağanüstü güvenlik koşullarını hem de Ajans’ın teknik gerekliliklerini yansıtan pratik bir işbirliği mekanizması tesis etmektedir.

Aynı zamanda, işbirliğinin İran’ın ulusal egemenliğine saygı gösterilecek ve Ajans’ın doğrulama taahhütleri yerine getirilecek şekilde devam etmesini temin etmektedir.

Bununla birlikte, işbirliğimiz sahadaki somut gerçeklerden ve halkımızın haklarını ve güvenliğini koruma zorunluluğundan ayrı düşünülemez.
Mesaj açıktır: İran, egemenlik, haklar veya güvenliği konusunda asla taviz vermeyecektir. Aynı zamanda İran, UAEK ile işbirliğinin sürdürülmesine imkân sağlayan bu anlaşmaya ulaşmakla, yasa dışı eylemlere rağmen itidalini ve sorumluluk bilincini ortaya koymaktadır.

Biz, Ajans’tan ve uluslararası toplumdan uluslararası hukuka bağlı kalmalarını ve bu saldırıları kınamalarını bekliyoruz. İşbirliği tek taraflı bir yol değildir. İran’ın taahhütlerine karşılık Ajans’ın da belirli sorumlulukları vardır ve bunlara tamamen riayet etmesini, tarafsızlığını, bağımsızlığını ve profesyonelliğini korumasını bekliyoruz.

Şunu özellikle vurguluyorum ki, İran’a yönelik herhangi bir düşmanca adım, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin iptal edilmiş kararlarının yeniden gündeme getirilmesi de dâhil olmak üzere, atıldığı takdirde, İran bu pratik adımları sona ermiş kabul edecektir.