İran'la 12 Günlük Savaşın Ekonomik Maliyeti: İsrail'in Ateşkes İçin Yalvarmasının Sırrı

Tesnim  Haber  Ajansı- İsrail rejimi ile İran arasında yaşanan 12 günlük savaşın ekonomik maliyeti 20 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Bu rakam, savaş maliyetinin Siyonist rejimi zorladığını gösteriyor. Bu yazıda, İran ile savaşın ekonomik maliyeti, 1967 Arap-İsrail Savaşı, Ekim 2023'ten bu yana devam eden Gazze çatışması ve İsrail rejiminin son yıllardaki savunma bütçeleriyle karşılaştırılması amaçlanıyor. Değerlendirmeler, "rejimin uğradığı zararların boyutu" ile İran'ın "savaşı uzatma" kabiliyetinin, Siyonist rejimi ve ABD'yi ateşkes için yalvarmaya zorladığını gösteriyor.

Gazze Savaşı: En Pahalı Çatışma

Filistin direnişi Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki Aksa Tufanı operasyonundan sonra başlayan Gazze Savaşı, İsrail rejiminin işgal tarihindeki en pahalı askeri çatışma olarak kabul edilebilir. İsrail Bankası ve İsrail’in ekonomik gazetesi Calcalist'in tahminlerine göre, bu savaşın toplam ekonomik maliyeti 2024 yılı sonuna kadar yaklaşık 67,5 milyar dolara ulaştı. Bu rakama doğrudan askeri harcamalar, sivil maliyetler, gelir kayıpları, mülk hasarı tazminatı ve altyapı yeniden inşa maliyetleri dahildir.

Gazze çatışmasının ekonomik etkisi birkaç önemli bileşeni içerir: Günlük ortalama 725 milyon dolarlık askeri harcamalar, yaklaşık 300.000 asker için büyük rezerv seferberlik maliyetleri, 1,5 milyar dolarlık tazminat ödemeleri ve roket saldırılarından kaynaklanan 1,5 milyar dolardan fazla mali hasar.

Savaş nedeniyle turistlerin azalması, çalışma alanında yaşanan aksamalar ve askeri yedeklerin aktif göreve çağrılması nedeniyle işgücü sıkıntısı gibi önemli dolaylı ekonomik etkileri de oldu. Gazze çatışmasının maliyeti İran savaşından 3,4 kat fazla olmasına rağmen (67,5 milyar dolara karşı 20 milyar dolar) İran'la 12 günlük savaşının Siyonist rejime önemli maliyetler yüklediği unutulmamalı.

1967 Altı Gün Savaşı

İşgal rejiminin bir diğer önemli savaşı, 1967 yılında Araplar ile rejim arasında yaşanan Altı Gün Savaşı’dır. Dönemin Maliye Bakanı Pinhas Sapir'e göre bu savaş İsrail'e yaklaşık 1,12 milyar dolara mal oldu. Ancak, yaklaşık 60 yıl boyunca paranın değerindeki önemli değişiklikler nedeniyle, bu rakamın bugünün fiyatlarıyla tahmin edilmesi gerekir. Enflasyona göre ayarlandığında, Altı Gün Savaşı'nın maliyeti bugünün fiyatlarıyla yaklaşık 10-12 milyar dolar olacaktır; Bu da İran ile yakın zamanda yaşanan çatışmanın maliyetinin neredeyse yarısıdır. 12 günlük savaşı analiz eden İran İslam Devrimi Lideri İmam Hamanei’in danışmanı Ali Laricani, "ABD ve İsrail, İran'ı birkaç gün içinde bitireceklerini düşündüler, ancak ulusal birlik, yetkililerin varlığı, ülkenin savunma gücü ve İslam Devrimi Lideri’nin akıllı liderliği bu planı boşa çıkardı ve İran'ı stratejik bir zaferin eşiğine getirdi.’’ değerlendirmesinde bulundu.

Görünüşe göre Siyonist rejim İran'da Altı Gün Savaşı deneyimini tekrarlamaya çalıştı, ancak İsrail için ağır bir yenilgiyle sonuçlandı. Aslında, rejimin İran'la savaşı ile Altı Gün Savaşı arasındaki benzerlik, rejimin savaşı hızla sonlandırmak ve her ikisinden de galip çıkmak istemesiydi. Aradaki fark, 1967 Savaşı'nda başarılı olmasıydı, fakat İran'la savaşta başarısız oldu. 12 gün süren bir çatışmaya katlanmak zorunda kalan işgal rejimi son günlerde yalvararak ateşkesi sağlamayı başardı. Gazze'deki uzun süreli savaş deneyimine bakıldığında, rejimin İran'la savaşı ilk haftada bitiremezse ciddi bir sorunla karşı karşıya kalabilirdi. Çünkü Gazze'yle uzun süreli savaş, günlük yaklaşık 254 milyon dolara mal olmasına rağmen, İsrail'e ciddi zararlar verdi.  İran'la uzun vadeli ve yıpratıcı bir savaşın, günlük 1,67 milyar dolarlık bir maliyet ve kayba yol açacağı ve rejimin yıkılmasına yol açacağı açıktır.

İsrail Rejiminin Askeri Harcamaları

Rejimin askeri harcamaları son yıllarda önemli ölçüde arttı. 2024'te bir önceki yıla göre yüzde 65'lik bir artışla 46,5 milyar dolara ulaştı ve bunun "1967'deki Altı Gün Savaşı'ndan bu yana en yüksek yıllık artışı" temsil ettiği belirtildi. Bu rakam İsrail'in GSYİH'sinin yüzde 8,8'ini oluşturuyor.

İsrail, 2025 için yaklaşık 31,6 milyar dolarlık (109,8 milyar şekel) bir savunma bütçesi onayladı; ancak devam eden güvenlik zorlukları göz önüne alındığında gerçek harcamanın bu miktarı aşması bekleniyor.

İran ile 12 günlük bir savaş İsrail için  20 milyar dolarlık bir maliyete mal oldu ve İran ateşkesin son anlarına kadar rejime zarar vermeyi sürdürdü. Bu, İran ile savaşın maliyetinin rejimin 2024 savunma bütçesinin yaklaşık yüzde 43'ünü ve onaylanan 2025 bütçesinin yüzde 63'ünü oluşturduğu anlamına geliyor. İran’la savaş sadece bir hafta daha devam etseydi, rejimin tüm askeri bütçesine mal olacaktı.

Siyonist İsrail'in Ateşkes İçin Yalvarmasının Sırrı

Bu yazıda maliyet karşılaştırmasından birkaç temel faktör ortaya çıkıyor. Yoğunluk faktörü, İran’la 12 Günlük Savaş'ın günde yaklaşık 1,67 milyar dolar ile en yüksek günlük maliyeti ürettiğini gösteriyor. Süre faktörü, Gazze gibi uzun vadeli çatışmaların rejime nasıl büyük maliyetler yükleyebileceğini gösteriyor. Bunlar, rejimin bir yandan Altı Gün Savaşı'nda yaptığı gibi İran'la çatışmayı sonlandıramaması ve diğer yandan Gazze Savaşı'nda yaptığı gibi mücadelenin yoğunluğunu kontrol edememesi durumunda ekonomik açıdan ciddi şekilde zorlanacağını ortaya seriyor ve öyle de oldu. İran İslam Cumhuriyeti, İsrail'e Altı Gün Savaşı'ndan daha fazla maliyet çıkarabildi ve süre olarak da rejimi (ve ABD gibi destekçilerini) uzun vadeli bir yıpratma savaşına dahil edebileceğini gösterdi. Tel Aviv'in ateşkes için yalvarmasının ve Siyonist  ile ABD'li yetkililerin söylemini değiştirmesinin sırrı da bundan anlaşılıyor.