حفظ تنوع زیستی بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست
سرپرست دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق تأکید کرد: حفظ تنوع زیستی بدون مشارکت واقعی مردم امکان‌پذیر نیست و نگاه صرفاً پادگانی به حفاظت ناکارآمد است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، وحید خیرآبادی در کارگاه آموزشی «اهمیت و روش‌های حفاظت مشارکتی تنوع زیستی» در همایش ملی رؤسای ادارات شهرستان ها و فرماندهان یگان حفاظت محیط‌زیست کشور در قم، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدای محیط زیست اظهار داشت: محیط‌بانانی که جان خود را برای پاسداری از طبیعت ایران فدا کرده‌اند، بالاترین درجه ایثار را به نمایش گذاشته‌اند؛ وظیفه ماست که با حفظ اهداف عالی سازمان و جلب مشارکت مردم، ادامه‌دهنده راه آنان باشیم.
سرپرست دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق با طرح پرسشی از حاضران درباره بزرگ‌ترین مشکل محیط زیست کشور به جمع‌بندی نظرات رسید و گفت: بحران آب‌و‌هوا، تخریب جنگل‌ها و از دست رفتن تنوع زیستی سه چالش بنیادین کشور است، اما ریشه همه این موارد در فرهنگ سازمانی، کمبود دانش و توسعه‌نیافتگی نهفته است. تا زمانی که درک مشترکی از اهمیت منابع طبیعی شکل نگیرد، ابزارهای حفاظتی کارآمد نخواهند بود.
خیرآبادی با تأکید بر اینکه نگاه پادگانی و صرفاً انتظامی به حفاظت کارآمد نیست، ادامه داد: اگر حتی برای هر درخت یک جنگلبان یا برای هر قوچ یک محیط‌بان بگذاریم، باز هم نمی‌توانیم موفق شویم؛ تجربه دهه‌های گذشته نشان داده برخورد قهری بدون همراهی مردم نتیجه‌ای جز تعارض و تخریب بیشتر نداشته است.
سرپرست دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق با اشاره به تجربه‌های داخلی در ساماندهی برداشت محصولاتی همچون انار در برخی مناطق حفاظت‌شده گفت: زمانی که مردم به صورت تعاونی و با آموزش‌های لازم وارد فرآیند برداشت شدند نه تنها تعارض‌ها کاهش یافت بلکه مدیریت منطقه نیز آسان‌تر شد؛ این همان مدلی است که باید در سراسر کشور توسعه یابد.
وی به بیان برخی تجربه‌های جهانی در این زمینه پرداخت و گفت: پارک ملی «پیک» در انگلستان الگویی قابل توجه است؛ این پارک هم‌سن پارک ملی گلستان است، اما امروز درآمد گردشگری آن به میلیاردها پوند می‌رسد. در ساختار مدیریتی این مجموعه مردم نقش اصلی دارند، به‌گونه‌ای که هیچ دستگاه دولتی در هیئت تصمیم‌گیر حضور ندارد، لذا همین نگاه موجب توسعه پایدار با محوریت مردم شد.
خیرآبادی اضافه کرد: بسیاری از مناطق حفاظت شده بدون توجه به تعارض با منافع مردم محلی تعیین شدند. در حالی که فلسفه اصلی مناطق چهارگانه، حفظ تنوع زیستی با همراهی جوامع است، در عمل به دیواری میان مردم و سازمان بدل شده‌اند. امروز با روستاهایی مواجهیم که در دل مناطق حفاظت‌شده توسعه یافته‌اند و هزاران واحد مسکونی غیرقانونی ساخته شده است.
سرپرست دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق بیان کرد: نباید مناطقی را بدون مطالعه دقیق اجتماعی و اقتصادی به فهرست مناطق حفاظت‌شده اضافه کنیم. ارتقای سطح حفاظت بدون ایجاد ساختار اداری و منابع کافی، تنها مشکلات را مضاعف می‌کند.
وی تأکید کرد: اگر می‌خواهیم محیط زیست کشور از بحران‌ها عبور کند، باید مرزهای ذهنی و فیزیکی میان سازمان و مردم را برداریم. مشارکت مردم نباید فقط به حضور در سرشماری یا مهار آتش‌سوزی محدود شود؛ آنان باید در تصمیم‌گیری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و اجرای طرح‌ها شریک باشند. تجربه نشان داده هر جا مردم احساس مالکیت کرده‌اند، حفاظت پایدار محقق شده است.
خیرآبادی در پایان تصریح کرد: نسل‌های آینده به قضاوت درباره عملکرد ما خواهند نشست. اگر امروز نتوانیم مردم را در کنار خود قرار دهیم، فردا نه تنها محیط زیست بلکه اعتماد عمومی را نیز از دست خواهیم داد.
انتهای پیام/
